VI. De aanhouder wint: een parlementaire tijdslijn
- Inleiding
- 1831: het prille begin
- 1848 - de eerste stap: aanpassing van de kieswet
- 1848 tot 1892: wanneer keurt het parlement een verklaring tot herziening van de Grondwet goed?
- 1892-1893 – de Grondwet wordt gewijzigd
- 1893 tot 1919: wanneer keurt het parlement een nieuwe verklaring tot herziening van artikel 47 van de Grondwet goed?
- 1920-1921 – de Grondwet wordt gewijzigd
- En later?
1848 - de eerste stap: aanpassing van de kieswet
In 1848 breken in Frankrijk en verschillende andere Europese landen grote rellen uit. Tijdens de Franse Februarirevolutie wordt er onder meer een uitbreiding van het kiesrecht geëist en wordt in Frankrijk het enkelvoudig mannenstemrecht verkregen. De Belgische liberale regering laat daarop vrij onverwacht een wetsontwerp goedkeuren dat de belasting verlaagt tot het grondwettelijke minimum van 20 florijnen. [ 2 ] Stuk Kamer, nr. 05-143/1 - link zie voetnoot.
Hebben deze woorden het vorstenhuis gered?
Bron: Staatsblad 14 maart 1848
In het werk L'Organisation du suffrage et l'expérience belge uit 1912 [ 3 ] Barthélomémy, L'organisation du suffrage et l'expérience belge, Paris, Giard et Brière, 1912, p.73 - link zie voetnoot. van de heer Barthélémy, professor grondwettelijk recht aan de universiteit van Montpellier, worden deze gebeurtenissen als volgt omschreven: "Dikwijls heeft men aan de bewindslieden van 1848 verweten dat zij zo snel van houding veranderen... En zeker is het, dat Rogier en Frère Orban zich toen schuldig maakten aan een palinodie. En het is even zeker dat zij gelijk hadden. Want die dag hebben zij het vorstenhuis gered, waarvoor zij aansprakelijk waren, en wellicht ook 's Lands onafhankelijkheid."
L'Organisation du suffrage et l'expérience belge uit 1912
Hoewel het aantal kiezers dankzij de wetswijziging ongeveer verdubbelt van 46.000 in 1831 tot 80.000 in 1848, blijft er een enorm democratisch deficit bestaan. Slechts 2% van de bevolking heeft het recht om te stemmen! Aangezien de cijns reeds is verlaagd tot het grondwettelijk minimum van de belastingen, zal de volgende aanpassing moeten verlopen via een wijziging van de Grondwet. Dit vergt tijd. Uiteindelijk zal het nog 45 jaar duren alvorens de eerste aanpassing wordt doorgevoerd!
"Vanaf 4 maart 1848 wordt de uitbreiding van het stemrecht voor de wetgevende Kamers afgeremd door de Grondwet zelf.
De Franse Revolutie van 1848 bracht de eerste slag toe aan het cijnskiesrecht. Maar hoewel de cijns werd verlaagd, bleef hij wel bestaan,...
Het streven naar algemeen stemrecht, het onvermijdelijke doel van elke kieshervorming, werd een halve eeuw
stilgelegd." [ 4 ]www.dekamer.be - link zie voetnoot.
Een grondwetswijziging is immers geen eenvoudig parlementair proces. Het vergt én een bijzondere parlementaire meerderheid én tijd. De volgende stappen moeten hiervoor in het parlement worden doorlopen:
- Een parlementslid dient, in de Kamer van volksvertegenwoordigers of de Senaat, een voorstel in om een grondwettelijke bepaling te wijzigen: een voorstel van verklaring tot herziening van de Grondwet.
- Dit voorstel moet in overweging worden genomen. Dit houdt in dat een meerderheid van de parlementsleden zich bereid verklaart daarover te debatteren en te stemmen. [ 5 ] Wanneer een parlementslid een wetsvoorstel heeft ingediend en wenst dat het besproken wordt, moet hij/zij de vergadering verzoeken om het in overweging te nemen. In de meeste gevallen is dat maar een formaliteit. Echter, de historiek van artikel 47 van de Grondwet geeft aan dat de inoverwegingneming een eerste belangrijke horde was. - link zie voetnoot
- Het oorspronkelijke voorstel of een aanpassing ervan, moet worden aangenomen. De andere kamer en de regering moeten beide ook een verklaring tot Grondwetsherziening aannemen waarin diezelfde grondwettelijke bepaling is opgenomen.
- Na de publicatie van de verklaring in het staatsblad zijn beide Kamers ontbonden en worden verkiezingen georganiseerd.
- In één van de nieuwe Kamers wordt een voorstel tot herziening van de Grondwet ingediend.
- Het voorstel wordt aangenomen met een meerderheid van twee derden van de stemmen in beide Kamers.
Noten
- Stuk Kamer, nr. 05-143/1. [ terug ]
- Barthélomémy, L'organisation du suffrage et l'expérience belge, Paris, Giard et Brière, 1912, p.73 - https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k372140h. [ terug ]
- https://www.dekamer.be/digidoc/DPS/K3011/K30111457/K30111457.pdf. [ terug ]
- Wanneer een parlementslid een wetsvoorstel heeft ingediend en wenst dat het besproken wordt, moet hij/zij de vergadering verzoeken om het in overweging te nemen. In de meeste gevallen is dat maar een formaliteit. (https://www.dekamer.be/toegankelijk/laChambre_lexique.htm) Echter, de historiek van artikel 47 van de Grondwet geeft aan dat de inoverwegingneming een eerste belangrijke horde was. [ terug ]