V. 1949: Eindelijk "één vrouw, één stem" - Het stemrecht voor vrouwen
1949: eindelijk "één vrouw, één stem"
Na de bevrijding zijn alle partijen het er over eens dat vrouwen stemrecht moeten krijgen. De toekenning van dat recht blijft echter de inzet van een politiek steekspel. [ 41 ] HOOGHE, M., "Kiesrecht en democratisering in België, 1831-1998. De nieuwe tekst van artikel 8 G.W. in historisch perspectief", T.B.P., 1999/9, p.594. Al in augustus 1945 worden twee wetsvoorstellen ingediend om vrouwenstemrecht in te voeren. Een snelle goedkeuring van deze voorstellen kan ervoor zorgen dat vrouwen kunnen deelnemen aan de eerste naoorlogse nationale verkiezingen. Dat is wat na de Eerste Wereldoorlog is gebeurd voor het mannenstemrecht. Maar de linkse regering vreest ook nu de invloed van de vrouwen in het politieke landschap. Ze vraagt en krijgt uitstel, officieel omdat het onmogelijk is binnen korte tijd nieuwe kiezerslijsten op te stellen. Vrouwen kunnen niet meestemmen in de eerste nationale verkiezingen na de bevrijding, op 17 februari 1946. [ 42 ] HOOGHE, M., "Kiesrecht en democratisering in België, 1831-1998. De nieuwe tekst van artikel 8 G.W. in historisch perspectief", T.B.P., 1999/9, p.594.
In november van hetzelfde jaar vinden gemeenteraadsverkiezingen plaats. Daarvoor hebben vrouwen al stemrecht sinds 1920. De katholieke partijen, voorstanders van het vrouwenstemrecht, benadrukken aan de hand van sprekende affiches dat vrouwen nog geen algemeen stemrecht hebben verworven.
CVP, gemeenteraadsverkiezingen van 24 november 1946 - ® KADOC-KU Leuven
CVP, gemeenteraadsverkiezingen van 24 november 1946 - ® KADOC-KU Leuven
Na de verkiezingen van 1946 komt het debat opnieuw op gang. Het duurt echter tot 1948 voor de teksten behandeld worden in de plenaire vergadering van de Kamer van volksvertegenwoordigers. Het wetsvoorstel dat algemeen enkelvoudig stemrecht toekent aan vrouwen wordt goedgekeurd op 27 maart 1948. [ 43 ] HOOGHE, M., "Kiesrecht en democratisering in België, 1831-1998. De nieuwe tekst van artikel 8 G.W. in historisch perspectief", T.B.P., 1999/9, p.594. De eerste parlementsverkiezingen waaraan vrouwen kunnen deelnemen vinden plaats op 26 juni 1949. [ 44 ] LUYKX, Th en PLATEL, M., Politieke geschiedenis van België, 1985, Antwerpen, Kluwer, Deel 2, p.448.
Voor de verkiezingen van 26 juni 1949 richten alle partijen zich uitdrukkelijk tot de nieuwe vrouwelijke kiezers.
Stadsarchief Leuven, Collectie Drukwerk, Verkiezingsdrukwerk 1949 - Bijzondere uitgave Het Volksbelang, 8 juni 1949
De liberale partij vraagt vrouwen eraan te denken dat de partij "Uw rechten verdedigt als vrouw, als moeder, als huisvrouw, als arbeidster – zowel geestes-als handarbeidster -; dat zij aan Uw kinderen een vrij leven in een economisch voorspoedige gemeenschap biedt."
De katholieke C.V.P mikt zonder schroom op het behalen van de volstrekte meerderheid dankzij de stemmen van de vrouwen. De partij wijst erop dat de vrouwen dankzij de C.V.P. eindelijk de politieke ontvoogding kregen waarop ze recht hadden. Het pamflet stelt verder: "De C.V.P. is de enige partij die ons waarborgen en beveiliging geeft voor behoud en beveiliging van wat ons het dierbaarste is: het gezin, hoeksteen van het toekomstgebouw. De C.V.P. biedt ons de mogelijkheid tot het bereiken van ons christelijk ideaal."
Stadsarchief Leuven, Collectie Drukwerk, Verkiezingsdrukwerk 1949 - C.V.P. De Dijle, 1949
De socialistische partij spreekt de jonge gezinnen en de huismoeders rechtstreeks aan op het thema van een sociale woningpolitiek: "Gij die van een kleine villa droomt vol zon en bloemen, waar gezonde en blije kinderen vrij in open lucht spelen. Gij die droomt van een badkamer, een ijskast, een wasmachine en een stofzuiger. Wat biedt U het kapitalisme? Twee plaatsen bij uw schoonmoeder, op de derde verdieping van een oud huis."
Stadsarchief Leuven, Collectie Drukwerk - Verkiezingsdrukwerk 1949
De Kommunistische Partij legt de nadruk op vrede en welvaart. "Wie is het diepst in haar liefde, in haar vlees getroffen, als de oorlog de geliefde wezens wegrukt? Is het niet de vrouw? Is het dan ook haar rol niet de familie, de haard, de toekomst van haar kinderen te verdedigen? Is het vooral haar rol niet te strijden om de vrede te redden?"
Stadsarchief Leuven, Collectie Drukwerk - Verkiezingsdrukwerk 1949
Op 26 juni 1949 is het zover: vrouwen kunnen voor het eerst meestemmen voor nationale verkiezingen.
® KADOC-KU Leuven, Vlaamse Linie, 24 juni 1949
"Zou ik een gom kunnen krijgen, Meneer de Voorzitter?... Ik ben van gedacht veranderd."
Deze spotprent illustreert de eerste deelname van vrouwen aan de parlementsverkiezingen: in hun beste kleren en met zondagse hoed,
maar ook wat wispelturig.
Stemrecht voor vrouwen betekent niet automatisch dat meer vrouwen verkozen worden. Het aantal vrouwelijke senatoren zal tientallen jaren lang zeer bescheiden blijven.
| totaal aantal zetels | aantal mannen | aantal vrouwen | aantal vrouwen (%) | |
|---|---|---|---|---|
| 1946 | 167 | 164 | 5 | 3% |
| 1949 | 175 | 168 | 7 | 4% |
| 1950 | 175 | 168 | 7 | 4% |
| 1954 | 175 | 169 | 6 | 3,4% |
| 1958 | 175 | 169 | 6 | 3,4% |
| 1961 | 175 | 172 | 3 | 1,7% |
| 1965 | 178 | 176 | 2 | 1,1% |
| 1968 | 178 | 178 | 0 | 0% |
| 1971 | 178 | 173 | 5 | 2,8% |
| 1974 | 181 | 169 | 12 | 6,6% |
| 1977 | 181 | 165 | 16 | 8,8% |
| 1978 | 181 | 159 | 22 | 12,1% |
| 1981 | 181 | 162 | 19 | 10,5% |
| 1985 | 183 | 162 | 21 | 11,4% |
| 1987 | 183 | 168 | 15 | 8,2% |
| 1991 | 184 | 164 | 20 | 10,8% |
| 1995 | 71 | 54 | 17 | 23,9% |
| 1999 | 71 | 51 | 20 | 28,1% |
| 2003 | 71 | 48 | 23 | 32,3% |
| 2007 | 71 | 44 | 27 | 38% |
| 2010 | 71 | 44 | 27 | 38% |
| 2014 | 60 | 30 | 30 | 50% |
| 2019 | 60 | 33 | 27 | 45% |
| Bronnen: LAUREYS, V., VAN DEN WIJNGAERT, M. en VELAERS, J. (eds), De Belgische Senaat, een geschiedenis, 2016, Tielt, Lannoo, p.113 en p.124, www.senaat.be en SENKIWI | ||||
Na het verkrijgen van de politieke rechten, wijzigt de juridische toestand van de gehuwde vrouw grondig in 1958: bij wet van 30 april 1958 wordt de maritale macht afgeschaft en het principe van de gelijkheid van beide echtgenoten ingevoerd. [ 45 ] GODDING, Ph., in Femmes et pouvoirs. Flux et reflux de l'émancipation féminine depuis un siècle, COURTOIS, L., PIROTTE, J. en ROSART, F. (eds.), 1992,Louvain-la-Neuve en Brussel, p.29. Beide echtgenoten kunnen een beroep uitoefenen zonder toestemming van de partner. [ 46 ] GODDING, Ph., in Femmes et pouvoirs. Flux et reflux de l'émancipation féminine depuis un siècle, COURTOIS, L., PIROTTE, J. en ROSART, F. (eds.), 1992,Louvain-la-Neuve en Brussel, p.29. In 1976 wijzigt een volgende grote hervorming de huwelijksstelsels in de geest van de gelijkheid tussen twee partners. [ 47 ] GODDING, Ph., in Femmes et pouvoirs. Flux et reflux de l'émancipation féminine depuis un siècle, COURTOIS, L., PIROTTE, J. en ROSART, F. (eds.), 1992, Louvain-la-Neuve en Brussel, p.29.
Noten
- HOOGHE, M., "Kiesrecht en democratisering in België, 1831-1998. De nieuwe tekst van artikel 8 G.W. in historisch perspectief", T.B.P., 1999/9, p.594. [ terug ]
- HOOGHE, M., "Kiesrecht en democratisering in België, 1831-1998. De nieuwe tekst van artikel 8 G.W. in historisch perspectief", T.B.P., 1999/9, p.594. [ terug ]
- HOOGHE, M., "Kiesrecht en democratisering in België, 1831-1998. De nieuwe tekst van artikel 8 G.W. in historisch perspectief", T.B.P., 1999/9, p.594. [ terug ]
- LUYKX, Th en PLATEL, M., Politieke geschiedenis van België, 1985, Antwerpen, Kluwer, Deel 2, p.448. [ terug ]
- GODDING, Ph., in Femmes et pouvoirs. Flux et reflux de l'émancipation féminine depuis un siècle, COURTOIS, L., PIROTTE, J. en ROSART, F. (eds.), 1992,Louvain-la-Neuve en Brussel, p.29. [ terug ]
- GODDING, Ph., in Femmes et pouvoirs. Flux et reflux de l'émancipation féminine depuis un siècle, COURTOIS, L., PIROTTE, J. en ROSART, F. (eds.), 1992,Louvain-la-Neuve en Brussel, p.29. [ terug ]
- GODDING, Ph., in Femmes et pouvoirs. Flux et reflux de l'émancipation féminine depuis un siècle, COURTOIS, L., PIROTTE, J. en ROSART, F. (eds.), 1992, Louvain-la-Neuve en Brussel, p.29. [ terug ]