Belgische Senaat

ZITTING 2005-2006

16 MEI 2006

Wetsvoorstel betreffende de medisch begeleide voortplanting en de bestemming van de boventallige embryo's en de gameten

AMENDEMENTEN

Nr. 130 VAN MEVROUW DE SCHAMPHELAERE EN DE HEER BEKE

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 48

In het voorgestelde artikel, na het eerste lid een nieuw lid invoegen luidend als volgt :

« Voor het gebruik van gameten bij de creatie van embryo's zoals bepaald in de wet van 11 mei 2003 betreffende het onderzoek op embryo's in vitro is een uitdrukkelijke schriftelijke toestemming vereist, die wordt opgenomen in de artikel 7 bedoelde overeenkomst. »

Verantwoording

Het gebruik van gameten bij de creatie van embryo's is een verregaande beslissing. Hierom wensen wij dat er uitdrukkelijke schriftelijke toestemming vereist is voor deze toepassing van wetenschappelijk onderzoek.

Nr. 131 VAN MEVROUW DE SCHAMPHELAERE EN DE HEER BEKE

(Subamendement op amendement nr. 15)

Titel V

Het opschrift van hoofdstuk II van deze titel vervangen als volgt :

« Hoofdstuk II. — Algemeen verbod voor pre-implantatie genetische diagnostiek »

Verantwoording

Pre-implantatie genetische diagnostiek is in de regel verboden. Het is slechts in uitzonderlijke omstandigheden toegestaan. Dit zou dan ook beter blijken uit de titel van het hoofdstuk.

Nr. 132 VAN MEVROUW DEFRAIGNE EN DE HEER VANKRUNKELSVEN

(Subamendement op amendement nr. 15)

In alle artikelen, voorgesteld door amendement nr. 15, uitgezonderd de artikelen 18, 47, 50 en 67, de indeling in paragrafen opheffen.

Verantwoording

Zie opmerking Dienst Juridische Zaken, Documentaire Analyse en Wetsevaluatie van de Senaat.

Nr. 133 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN EN MEVROUW DEFRAIGNE

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 26

Het voorgestelde artikel vervangen als volgt :

« Vanaf het moment van de implantatie van de gedoneerde boventallige embryo's, spelen de afstammingsregels als bepaald in het Burgerlijk Wetboek in het voordeel van de wensouder(s) die deze boventallige embryo's heeft (hebben) ontvangen.

Donoren van boventallige embryo's kunnen geen rechtsvordering instellen betreffende de afstamming of de daaruit voortvloeiende vermogensrechtelijke gevolgen. Ook de ontvanger(s) van boventallige embryo's en het kind geboren dankzij de implantatie van boventallige embryo's kunnen geen rechtsvordering instellen betreffende de afstamming of de daaruit voortvloeiende vermogensrechtelijke gevolgen tegen de donor(en) van boventallige embryo's. »

Verantwoording

Zie de opmerking van de Dienst Juridische Zaken, Documentaire Analyse en Wetsevaluatie van de Senaat aangaande de interpretatie van dit artikel.

Nr. 134 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN EN MEVROUW DEFRAIGNE

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 54

Het voorgestelde artikel vervangen als volgt :

« Vanaf de inseminatie van de gedoneerde gameten spelen de afstammingsregels als bepaald in het Burgerlijk Wetboek in het voordeel van de wensouder(s) die de gameten ontvangen heeft (hebben).

Donoren van gameten kunnen geen rechtsvordering instellen betreffende de afstamming of de daaruit voortvloeiende vermogensrechtelijke gevolgen. Ook de ontvanger(s) van gameten en het kind geboren dankzij de inseminatie van gameten kunnen geen rechtsvordering instellen betreffende de afstamming of de daaruit voortvloeiende vermogensrechtelijke gevolgen tegen de donor(en) van gameten. »

Verantwoording

Zie de opmerking van de Dienst Juridische Zaken, Documentaire Analyse en Wetsevaluatie van de Senaat aangaande de interpretatie van dit artikel.

Nr. 135 VAN MEVROUW DE SCHAMPHELAERE EN DE HEER BEKE

(Subamendement op amendement nr. 80)

Art. 62

In het voorgestelde artikel, het 2º vervangen als volgt :

« 2º de fysieke kenmerken van de donor; »

Verantwoording

Bespreking in commissie.

Nr. 136 VAN MEVROUW DE SCHAMPHELAERE EN DE HEER BEKE

(Subamendement op amendement nr. 92)

Art. 62

In het voorgestelde artikel, het 3º vervangen als volgt :

« 3º de familienaam, voornamen, geboortedatum en woonplaats van donor B. »

Verantwoording

Ter verduidelijking.

Nr. 137 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 57

Het 1º van § 2 van het voorgestelde artikel vervangen als volgt :

« 1º De verbintenis aangegaan door de donor of de donoren om de informatie te verstrekken nodig voor de toepassing van deze wet en om alle onderzoeken te ondergaan waarmee het fertiliteitscentrum kan nagaan of de gedoneerde gameten gezond zijn. »

Verantwoording

Analogie met amendement nr. 101 op artikel 29.

Nr. 138 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 116)

Art. 34

Het tweede lid van het voorgestelde artikel vervangen als volgt : « De Koning stelt een gecoördineerd systeem vast voor de uitwisseling van informatie betreffende de donor(en) tussen de fertiliteitscentra teneinde het maximumaantal van zes ontvangende vrouwen per donor, zoals vastgesteld in artikel 25 van deze wet, te doen naleven ».

Verantwoording

Zie advies van het Raadgevend Comité voor bio-ethiek.

Nr. 139 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 120)

Art. 62

Het tweede lid van het voorgestelde artikel vervangen als volgt : « De Koning stelt een gecoördineerd systeem vast voor de uitwisseling van informatie over de donor(en) tussen de spermabanken onderling en tussen de spermabanken en de fertiliteitscentra teneinde het maximumaantal van zes ontvangende vrouwen per donor, zoals vastgesteld in artikel 25 van deze wet, te doen naleven ».

Verantwoording

Zie advies voor het Raadgevend Comité voor bio-ethiek.

Nr. 140 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 91)

Art. 73

In het tweede lid van het voorgestelde artikel na de woorden « overtallige embryo's » de woorden « of gameten » invoegen.

Nr. 141 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 65

Vóór het eerste lid van het voorgestelde artikel een nieuw lid invoegen, luidende :

« Genetische pre-implantatiediagnostiek kan slechts uitzonderlijk worden gebruikt en alleen om een bijzonder ernstige, erfelijke ziekte op te sporen, die op het ogenblik van de diagnose als ongeneeslijk wordt beschouwd en die vooraf en nauwkeurig is vastgesteld bij een van de wensouders.

De genetische pre-implantatiediagnostiek mag geen enkel ander doel hebben dan het opsporen van deze ziekte en het vaststellen van de middelen om ze te voorkomen en te behandelen. »

Verantwoording

Het aldus omschreven onderzoek heeft tot doel een embryo te kiezen dat de ernstige erfelijke ziekte niet heeft, met uitsluiting van alle andere, niet-pathologische kenmerken, teneinde een kind te doen geboren worden dat vrij is van deze ziekte. De techniek mag niet gebanaliseerd worden en eugenetische praktijken moeten worden voorkomen.

Nr. 142 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN C.S.

(Subamendement op amendement nr. 86)

Art. 5

In § 1 van het voorgestelde artikel het woord « beleidsopties » vervangen door « opties ».

Nr. 143 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 66

Het voorgestelde artikel vervangen als volgt :

« Art. 66. — In afwijking van artikel 65 is genetische pre-implantatiediagnostiek uitzonderlijk toegestaan in het therapeutisch belang van een reeds geboren kind van de wensouders, als aan de volgende voorwaarden is voldaan :

1º het geraadpleegde fertiliteitscentrum moet beoordelen of de kinderwens niet uitsluitend en niet in de eerste plaats ten dienste staat van dat therapeutisch belang. Deze beoordeling moet worden bevestigd door het geraadpleegde centrum voor menselijke erfelijkheid waarvan het advies bij het dossier wordt gevoegd.

2º de wensouders moeten psychologische begeleiding krijgen alsook duidelijk en precieze informatie, met name over de mogelijkheid dat er geen compatibel embryo ontstaat en over de gevolgen, zowel voor het reeds geboren kind als voor het ongeboren kind;

3º het gebruik van deze techniek moet de best mogelijke behandeling zijn voor het reeds geboren kind;

4º geen enkele naaste verwant kan donor zijn;

5º de individuele beslissingen worden voorgelegd aan een controle-instantie, die bij koninklijk besluit wordt opgericht. »

Verantwoording

De voorwaarden voor het gebruik van deze techniek moeten in de wet worden vastgesteld. Deze voorwaarden herinneren aan het principiële verbod op de instrumentalisering van een geboren of ongeboren individu, het beginsel van de eerbiediging van de integriteit van de persoon en het beginsel van de keuze voor het minste kwaad wanneer alle mogelijke oplossingen nadelen vertonen.

Er is immers het risico van een eindeloos wederzijds herstel, het risico dat van het ongeboren kind herhaalde donaties ten voordele van het reeds geboren kind worden verlangd en de psychologische risico's voor het ongeboren kind met betrekking tot de opbouw van zijn persoonlijkheid.

Ook de ouders kunnen het moeilijk hebben om zich aan de situatie aan te passen vooral ingeval van een mislukking (de slaagkans is immers niet erg groot).

Nr. 144 VAN MEVROUW DEFRAIGNE C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 23bis (nieuw)

Een artikel 23bis (nieuw) invoegen, luidende :

« De matching tussen donor(en) en ontvanger(s) kan niet worden beschouwd als een eugenetische praktijk in de zin van artikel 23, 1º, van deze wet. »

Verantwoording

De matching tussen donor(en) en ontvanger(s) moet worden uitgesloten van de werkingssfeer van artikel 23.

Nr. 145 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 34

In het 1º van het eerste lid van het voorgestelde artikel, de woorden « en voor de uitvoering van deze wet » toevoegen.

Nr. 146 VAN MEVROUW DE SCHAMPHELAERE EN DE HEER BEKE

(Subamendement op amendement nº 15)

Het voorgestelde artikel 54 doen vervallen.

Nr. 147 VAN MEVROUW DE SCHAMPHELAERE EN DE HEER BEKE

(Subamendement op amendement nº 15)

Art. 26

Het eerste lid van het voorgestelde artikel doen vervallen.

Verantwoording

De uitdrukking « de afstammingsregels zoals bepaald in het Burgerlijk Wetboek spelen in het voordeel van de wensouder(s) » wekt de verkeerde indruk, alsof lesbische ouders vanaf de implantatie van de gedoneerde boventallige embryo's onmiddellijk allebei de juridische ouders worden.

De mee-ouder zal nog steeds de adoptieprocedure moeten doorlopen. Enkel de afstamming van de moeder die bevalt van het kind staat onmiddellijk vast.

Omdat in dit wetsvoorstel onder de wensouders ook steeds lesbische ouders verstaan worden, is er verwarring mogelijk.

Nr. 148 VAN MEVROUW DE SCHAMPHELAERE EN DE HEER BEKE

(Subamendement op amendement nº 15)

Art. 70bis (nieuw)

Onder het opschrift « Wijzigingen aan het Burgerlijk Wetboek » een titel Vbis (nieuw) invoegen, luidend als volgt :

« In het Burgerlijk Wetboek wordt een artikel 318bis(nieuw) ingevoegd, luidend als volgt :

« Art. 318bis. — Donoren van gameten of overtallige embryo's kunnen geen rechtsvordering instellen betreffende de afstamming of de daaruit voortvloeiende vermogensrechtelijke gevolgen. Ook de ontvanger(s) van gameten of overtallige embryo's en het kind geboren dankzij de implementatie van gameten of overtallige embryo's kunnen geen rechtsvordering instellen betreffende de afstamming of de daaruit voortvloeiende vermogensrechtelijke gevolgen tegen de donor(en) van gameten of overtallige embryo's. »

Verantwoording

Het is nodig om de donoren van gameten of overtallige embryo's te beschermen tegen mogelijke vorderingen betreffende de afstamming en de mogelijke vermogensrechtelijke gevolgen van de kinderen die door deze techniek geboren zijn en van de juridische ouders van het kind. Omgekeerd kunnen de donoren zelf ook geen vorderingen instellen betreffende de afstamming of de daaruit voortvloeiende vermogensrechtelijke gevolgen.

Het is beter deze wijziging rechtstreeks in het Burgerlijk Wetboek onder te brengen, waar het afstammingsrecht geformuleerd staat. Als we meteen een aanpassing doorvoeren in het Burgerlijk Wetboek is het niet nodig om het onderscheid tussen gameten en embryo's in twee artikels op te delen.

Nr. 149 VAN DE HEER MAHOUX C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 34

Aan het voorgestelde artikel 34 een 3º toevoegen, luidende :

« 3º de informatie die nodig is voor de toepassing van deze wet ».

Nr. 150 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN C.S.

(Subamendement op amendement nr. 116)

Art. 34

In het tweede lid van het voorgestelde artikel de tekst na het woord « fertiliteitscentra » doen vervallen.

Nr. 151 VAN DE HEER MAHOUX

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 35

In de aanhef van het voorgestelde artikel doen vervallen de woorden « en 2º ».

Verantwoording

Het valt geenszins te verantwoorden dat de fysieke kenmerken van de donor of de donoren worden meegedeeld.

Nr. 152 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 48

Het tweede lid van het voorgestelde artikel vervangen als volgt :

« Overeenkomstig de wet van 11 mei 2003 betreffende het onderzoek op embryo's in vitro kan de beslissing om de overtallige gameten te gebruiken voor onderzoek worden ingetrokken tot de aanvang van het onderzoek. »

Verantwoording

Er wordt herinnerd aan artikel 8, derde lid, van de wet van 11 mei 2003 betreffende het onderzoek op embryo's in vitro.

Nr. 153 VAN MEVROUW DEFRAIGNE C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 51bis (nieuw)

Een artikel 51bis (nieuw) invoegen, luidende :

« Art. 51bis. — De matching tussen donor(en) en ontvanger(s) kan niet worden beschouwd als een eugenetische praktijk in de zin van artikel 51 van deze wet. »

Nr. 154 VAN DE HEER MAHOUX C.S.

(Subamendement op amendement nr. 96)

Art. 55

De laatste volzin van het voorgestelde artikel vervangen als volgt : « De niet-anonieme donatie berustend op de toestemming van de donor en de ontvanger(s) is toegestaan. ».

Nr. 155 VAN DE HEER MAHOUX EN MEVROUW DEFRAIGNE

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 62

Het voorgestelde artikel vervangen als volgt :

« Onverminderd de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens, verzamelt het fertiliteitcentrum voor iedere donor van gameten de volgende gegevens :

1º medische informatie met betrekking tot de donor van gameten die belangrijk kan zijn voor de gezonde ontwikkeling van het ongeboren kind;

2º de fysieke kenmerken van de donor van gameten;

3º de informatie die nodig is voor de toepassing van deze wet.

De Koning bepaalt een systeem voor de uitwisseling van informatie tussen de feritiliteitcentra ».

Nr. 156 VAN DE HEER MAHOUX

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 63

In de aanhef van het eerste lid van het voorgestelde artikel doen vervallen de woorden « en 2º ».

Verantwoording

Het valt geenszins te verantwoorden en het is ook niet nuttig aan wie dan ook de fysieke kenmerken van de donor of de donoren mee te delen.

Nr. 157 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN

(Subamendement op amendement nr. 125)

Art. 63

In het voorgestelde artikel de woorden « na de implantatie » vervangen door « ; de informatie aangaande artikel 62, eerste lid, 2º, kan pas na de geboorte worden gegeven; ».

Nr. 158 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN

(Subamendement op amendement nr. 108)

Art. 35

In het voorgestelde artikel de woorden « na de implantatie » vervangen door « ; de informatie aangaande artikel 34, eerste lid, 2º, kan pas na de geboorte worden gegeven; ».

Nr. 159 VAN DE HEER MAHOUX C.S.

(Subamendement op amendement nr. 91)

Art. 73 (nieuw)

Het voorgestelde artikel wijzigen als volgt :

A. in het eerste lid tussen het woord « bestaande » en het woord « boventallige » de woorden « gameten, gonaden of fragmenten van gonaden en » invoegen;

B. in het tweede lid tussen de woorden « worden de » en de woorden « boventallige embryo's » de woorden « gameten, gonaden of fragmenten van gonaden en » invoegen;

C. eveneens in het tweede lid de woorden « met inachtneming van de in deze wet vastgestelde termijnen » toevoegen.

Verantwoording

Verduidelijking van de tekst naar aanleiding van de besprekingen in de commissie.

De overgangsbepaling moet worden uitgebreid tot de gameten, gonaden en fragmenten van gonaden.

Er moet een termijn worden vastgesteld waarna de overtallige embryo's, gameten, gonaden of fragmenten van gonaden mogen worden vernietigd.

Nr. 160 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

In alle artikelen, voorgesteld door amendement nr. 15, in de Nederlandse tekst het woord « koppel » vervangen door het woord « paar ».

Verantwoording

Uit de hoorzittingen in de werkgroep « bio-ethiek » is gebleken dat het wenselijk is om over een « paar » te spreken dan over een « koppel ».

Nr. 161 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

In het opschrift en in alle artikelen, voorgesteld door amendement nr. 15, in de Nederlandse tekst het woord « boventallig » vervangen door het woord « overtallig ».

Verantwoording

Overeenstemming met de wet van 11 mei 2003 betreffende het wetenschappelijk onderzoek op embryo's in vitro. Zie meer bepaald de definitie van « overtallig embryo » in artikel 1, 3º, van deze wet.

Nr. 162 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 65

Het voorgestelde artikel doen vervallen.

Nr. 163 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 66

Het voorgestelde artikel doen vervallen.

Verantwoording

Deze bepalingen zijn kennelijk ontoereikend in het licht van de hoorzittingen die hierover zijn gehouden (zie stuk Senaat, nr. 3-416/2).

Nr. 164 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 92)

Art. 2

In het voorgestelde artikel het v) doen luiden als volgt :

« v) matching : techniek die erin bestaat gameten zo te kiezen dat er geen al te grote fysieke verschillen ontstaan tussen de donor(en) en de ontvanger(s). »

Nr. 165 VAN MEVROUW NYSSENS

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 41

In § 2, 2º, van het voorgestelde artikel de laatste volzin doen vervallen.

Verantwoording

Zie amendement nr. 32 op artikel 13.

Die bepaling dient te worden geschrapt. Zij is overbodig omdat de bestemming een van de zaken is die verplicht moeten worden vermeld in de overeenkomst. Overigens is de verplichte vernietiging van de overtallige gameten bij gebrek aan instructies alleen ingeval de bewaringstermijn verstreken is, discriminerend ten opzichte van de andere situaties waarin die oplossing niet verdedigd wordt.

Nr. 166 VAN MEVROUW DEFRAIGNE C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 70

Het voorgestelde artikel vervangen als volgt :

« Het aantal fertiliteitscentra dat genetische pre-implantatiediagnostiek mag uitvoeren, wordt door de Koning vastgesteld in een koninklijk besluit, vastgesteld na overleg in de Ministerraad en nadat het advies van de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen is ingewonnen.

Dat aantal mag in geen geval minder zijn dan acht. »

Verantwoording

Omdat dit een zeer delicaat onderwerp is op ethisch vlak, moet het aantal fertiliteitscentra dat genetische pre-implantatiediagnostiek mag uitvoeren, beperkt blijven. Alle aanvragen moeten worden gericht tot de afdeling « programmatie » van de Nationale Raad voor Ziekenhuisvoorzieningen.

Het aantal van acht centra stemt overeen met de huidige situatie. De beperking van het aantal fertiliteitscentra bevordert de synergie met de centra voor menselijke erfelijkheid, waarvan het aantal ook beperkt is.

Nr. 167 VAN MEVROUW DEFRAIGNE C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 25

De Franse tekst van het voorgestelde artikel 25 vervangen als volgt :

« Les embryons surnuméraires d'un même donneur ou couple de donneurs ne peuvent conduire à la naissance d'enfants chez plus de six femmes différentes. »

Verantwoording

De huidige formulering van de Franse tekst is niet duidelijk genoeg omdat de behandeling wordt beperkt tot zes vrouwen terwijl moet worden bepaald dat bij maximum zes vrouwen kinderen mogen geboren worden (zie amendement nr. 114).

Nr. 168 VAN MEVROUW DEFRAIGNE C.S.

(Subamendement op amendement nr. 15)

Art. 53

De Franse tekst van het voorgestelde artikel 53 vervangen als volgt :

« Les gamètes d'un même donneur ne peuvent conduire à la naissance d'enfants chez plus de six femmes différentes. »

Verantwoording

De huidige formulering van de Franse tekst is niet duidelijk genoeg omdat de behandeling wordt beperkt tot zes vrouwen terwijl moet worden bepaald dat bij maximum zes vrouwen kinderen mogen geboren worden (zie amendement nr. 115).