2-288/4 | 2-288/4 |
14 MAART 2000
Evocatieprocedure
Art. 14
Dit artikel aanvullen met de volgende bepaling :
« Bij dit verslag wordt een effectrapport gevoegd dat is opgesteld door een onafhankelijke instelling. »
Verantwoording
Aangezien België het eerste land ter wereld is dat van plan is een dergelijke wet aan te nemen, is het belangrijk dat het Parlement zich een oordeel kan vormen over de invoering, de werking en de effecten ervan, zowel op commercieel vlak als op het vlak van de bescherming van de sociale normen in de ontwikkelingslanden. Dit onderzoek moet worden uitgevoerd door een onafhankelijke instelling en moet, zo nodig, voorstellen en suggesties bevatten ter verbetering van de wet.
| Philippe MONFILS. |
Art. 9
Aan het slot van § 2 van dit artikel de volgende bepaling toevoegen :
« De commissie neemt initiatieven om de door de wet beoogde begunstigden op geregelde basis te consulteren over de impact van de wet. »
Verantwoording
In een studie over sociale labels uit 1998 in opdracht van de Europese Commissie (Social labels : Tools for ethnical trade) wordt gesteld dat deze labels een noordelijke « aanpak » zijn. Het wetsontwerp moet derhalve de impact op de begunstigden in het Zuiden op permanente basis kunnen evalueren.
(Subamendement op amendement nr. 8 van mevrouw Laloy)
Art. 9
De voorgestelde § 11 vervangen als volgt :
« Om te komen tot een geďntegreerde aanpak van de ecologische en sociale labels, wordt een bezinningskamer opgericht, samengesteld uit vertegenwoordigers van het comité opgericht bij deze wet, van het comité opgericht bij de wet van 14 juli 1994 inzake de oprichting van een comité voor het toekennen van het Europees milieukeurmerk, en uit alle andere instellingen die in België sociale en/of ecologische labels toekennen.
Deze bezinningskamer zal zich buigen over een harmonisering van publieke en privé-labels, over de ontwikkeling van nieuwe labels, en over de noodzakelijke voorstellen voor omkaderende beleidsmaatregelen die het gebruik van labels als instrument van duurzame ontwikkeling kunnen bevorderen. »
Verantwoording
De coördinatiecommissie moet een duidelijk omschreven bevoegdheid krijgen, waarbij de noodzakelijke omkaderende maatregelen aan de overheid kunnen worden voorgesteld teneinde te voldoen aan duurzame ontwikkeling.
| Michiel MAERTENS. |
(Subamendement op amendement nr. 6 van de heer Moens)
Art. 5
De voorgestelde § 1 vervangen als volgt :
« § 1. Er wordt een label ingesteld dat ondernemingen die beantwoorden aan de normen en criteria bepaald in dit artikel, kunnen gebruiken bij de promotie van diensten of goederen. »
Verantwoording
Het label moet per onderneming en niet per product worden verleend.
(Subamendement op amendement nr. 6 van de heer Moens)
Art. 5
De voorgestelde § 3 doen vervallen.
Verantwoording
Het Parlement moet bepalen welke criteria bij wet worden voorgeschreven.
(Subamendement op amendement nr. 7 van mevrouw Laloy)
Art. 6
Punt B vervangen als volgt :
« B. De laatste volzin van § 2 vervangen als volgt :
« De Koning legt aan de onderneming de verplichting op de overheid informatie mee te delen over alle toeleveranciers en onderaannemers die rechtstreeks betrokken zijn bij de ontwikkeling van de producten van de onderneming. »
Verantwoording
Het label moet per onderneming en niet per product worden verleend.
| Magdeleine WILLAME-BOONEN. |
Art. 2
Dit artikel aanvullen met een 9
o (nieuw), luidende als volgt :
« 9ş Eerlijke handel : een handelspartenariaat gericht op duurzame ontwikkeling van gemarginaliseerde producenten, dat gerealiseerd wordt via betere handelsvoorwaarden en door sensibilisatie. Eerlijke handel garandeert eerlijkere prijzen, een betere markttoegang en het versterken van producentenorganisaties, via voorfinancieringen, technische bijstand en langdurige samenwerkingsverbanden. »
Verantwoording
Sociaal verantwoorde productie is niet hetzelfde als eerlijke handel.
De oorspronkelijke benaming van het wetsontwerp was : « Wetsvoorstel tot instelling van een keurmerk ter bevordering van een eerlijke wereldhandel. » Terecht werd deze titel gewijzigd omdat het voorgestelde label zich beperkt tot het bevorderen van verantwoorde productieprocessen maar niets zegt over de handelsvoorwaarden waaronder deze producten op de markt gebracht worden. Eerlijke handel en sociaal verantwoorde producten zijn twee van elkaar verschillende begrippen die toch vaak met elkaar verward worden. Zo wordt in de marge van het wetsontwerp ook vaak gesproken over « het sociaal label » in plaats van over het « label voor een sociaal verantwoorde productie », waarbij mogelijks de indruk wordt gewekt dat dit label alle sociale thema's behandelt. Volgens Oxfam-Wereldwinkels moet in de wet beter aangegeven worden wat het onderscheid is tussen eerlijke handel en sociaal verantwoorde productie. Dit kan door in artikel 2, de internationaal aanvaarde definitie van eerlijke handel op te nemen : « Eerlijke handel staat voor een alternatieve benadering van de conventionele internationale handel. Het is een handelspartenariaat gericht op duurzame ontwikkeling van gemarginaliseerde producenten. Het doet dit door te voorzien in betere handelsvoorwaarden, door sensibilisatie en via campagnes. » [Definitie goedgekeurd in 1999 door de Internationale Federatie voor Alternatieve Handel (IFAT), de Europese Eerlijke Handelsvereniging (EFTA), het Europees Wereldwinkelnetwerk (NEWS) en de Internationale Federatie van Labelingsorganisaties (FLO)].
Art. 5
Dit artikel aanvullen met een § 3 (nieuw), luidende als volgt:
« Bij het vastleggen van het pictogram zal de Koning rekening houden met de mogelijkheden tot integratie van een nog te ontwikkelen label ter promotie van de eerlijke handel, een hogere variant van het label voor sociaal verantwoorde productie. »
Verantwoording
Een hogere variant is noodzakelijk.
Een label voor sociaal verantwoorde productie is op zich slechts een minimum. Het « beloont » bedrijven die de internationale wetgeving toepassen. Eerlijke handel gaat veel verder dan dat. Eerlijke handel werkt ook aan eerlijkere prijzen, een betere markttoegang en het versterken van producentenorganisaties, onder andere via langdurige samenwerkingsverbanden. Naast het label voor sociaal verantwoorde productie moet de overheid ook voorzien in het aanbieden van een hogere variant van hetgeen nu voorgesteld wordt. Bij voorkeur is dit een variant die gebruik maakt van hetzelfde pictogram om verwarring bij de consument te vermijden. In het voorontwerp van Federaal Plan inzake duurzame ontwikkeling, alsook in de doelstellingen van het Fair Trade Centrum/Internationaal Huis wordt de uitwerking van een eerlijk handelslabel bepleit. Volgens de indieners van het amendement moet de hogere variant van het label voor een sociaal verantwoorde productie een eerlijk handelslabel zijn. Een hogere variant die zich beperkt tot het toevoegen van een referentie rond minimumprijzen/minimumlonen is niet wenselijk vanuit eerlijk handelsoogpunt. Voor de consument staat de garantie van een eerlijke prijs immers symbool voor alles wat onder de omschrijving van eerlijke handel valt ; samenwerking met coöperaties van producenten, voorfinanciering, professionele ondersteuning, ... Een label dat rekening houdt met prijzen en lonen en niet met de andere elementen van eerlijke handel zou misleidend zijn voor de consument en oneerlijk tegenover de eerlijke handelsbeweging. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat de wetgever in de wet al voorziet dat een eerlijk handelslabel zal worden uitgewerkt, dat als een hogere variant op het label voor sociaal verantwoorde productie zal worden beschouwd en dus gebruik zal maken van (een variatie op) hetzelfde pictogram als dit label.
Art. 7
Aan het slot van dit artikel de volgende bepaling toevoegen:
« Op voorstel van de minister tot wiens bevoegdheid ontwikkelingssamenwerking behoort, voorziet de Koning, bij een in Ministerraad overlegd besluit, in de oprichting van een fonds voor de financiële ondersteuning van educatieve en rehabiliterende programma's voor de potentieel begunstigden van deze wet. »
Verantwoording
Een label doet aan symptoombestrijding.
De oorzaken van het niet naleven van arbeidsomstandigheden in vele productie-eenheden in ontwikkelingslanden zijn nauw verbonden met het economisch systeem waarin deze activiteiten plaatsvinden. Een sociaal label moet dan ook kaderen in een ruimer beleid dat de oorzaken en de mogelijke negatieve effecten van een label aanpakt. Dit kan onder meer door te voorzien in specifieke ontwikkelingsprojecten die zich richten op educatieve programma's. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat de wetgever, naast steun voor ondernemingen in ontwikkelingslanden, ook in een financiering voorziet voor de ondersteuning van educatieve en rehabiliterende programma's ten gunste van de direct betrokkenen.
Art. 8
Aan het slot van dit artikel de volgende bepaling toevoegen:
« De Koning zal hierbij in het bijzonder samenwerken met en ondersteuning bieden aan campagnes van niet-gouvernementele organisaties die hiervoor reeds over het nodige draagvlak en expertise beschikken. »
Verantwoording
Een overheidslabel kan maar slagen als het mee gedragen wordt door campagnes van niet-gouvernementele organisaties.
In de boven aangehaalde studie tonen de auteurs duidelijk aan dat ondersteuning door de relevante maatschappelijke organisaties een noodzaak is voor om het even welk label om kans op succes te maken. Zo verwijzen ze naar het feit dat het Max Havelaar-label, dat sterk gepromoot werd via NGO-kanalen, een bekendheidsgraad van 89 % kent in Nederland, terwijl het Europees eco-label, waarrond geen ondersteunende NGO-campagnes plaatsvinden, slechts een bekendheid heeft van 11-12 %. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat de wetgever dit erkent door de noodzaak voor een goede samenwerking met relevante campagne-organisaties te bepleiten in het artikel dat verwijst naar voorlichting en educatie.
Art. 9
Paragraaf 2 van dit artikel aanvullen als volgt :
« Om haar taak te vervullen zal de Commissie initiatieven nemen om de door de wet beoogde begunstigden in de ontwikkelingslanden te consulteren. »
Verantwoording
Participatie van de direct betrokkenen is noodzakelijk.
In een studie over sociale labels die in 1998 gemaakt werd in opdracht van de Europese Commissie (Social Labels : Tools for Ethical Trade) stellen de auteurs dat sociale labels een typisch noordelijke aanpak zijn voor problemen die zich situeren in het Zuiden. Daarbij, zo stelt het rapport, leidt het ontbreken van het betrekken van diegenen die men met een sociaal label wenst te ondersteunen (boeren en arbeiders in de ontwikkelingslanden) vaak tot ernstige problemen. Ook het wetsontwerp op de sociaal verantwoorde productie voorziet niet in participatie van de direct betrokkenen bij het verfijnen van toetsingscriteria en opvolging van het label. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat de wetgever aan de taken van de commissie voor sociaal verantwoorde productie toevoegt dat ze ook een consultatie opzet met door hen geselecteerde organisaties van potentieel betrokkenen in de ontwikkelingslanden.
Art. 9
Paragraaf 3 van dit artikel aanvullen met een 8ş, luidende als volgt :
« 8ş twee leden gekozen uit de eerlijke handelsorganisaties, voorgedragen door het Fair Trade Centrum/Internationaal Huis. »
Verantwoording
Er zijn reeds sociale labels in België.
NGO's en het bedrijfsleven hebben niet gewacht op het initiatief van de overheid om zelf al met een aantal initiatieven rond sociale labeling aan de slag te gaan. Labels zoals Max Havelaar (rond eerlijke handel), Rugmark (rond kinderarbeid in de tapijtenindustrie) en de Forest Stewardship Council (rond ecologische en sociaal aanvaardbare exploitatie van hout) hebben hun ingang gevonden in België. Het wetsontwerp ter bevordering van sociaal verantwoorde productie vermeldt deze initiatieven niet. Het bepaalt ook niet hoe de ervaring van de betrokken labels en organisaties in de formulering van de uitvoeringsbesluiten zal verwerkt worden. In de samenstelling van de Commissie voor sociaal verantwoorde productie wordt geen expliciete aanwezigheid van deze organisaties voorzien. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat een vertegenwoordiging wordt voorzien voor organisaties die werkzaam zijn op het terrein van de eerlijke handel en/of de sociale labeling.
(Subamendement op amendement nr. 8 van mevrouw Laloy)
Art. 9
Het voorgestelde § 11 vervangen als volgt:
« Om te komen tot een geďntegreerde aanpak van sociale en ecologische labels wordt een bezinningskamer opgericht samengesteld uit vertegenwoordigers van het comité opgericht bij deze wet, van het comité opgericht bij de wet van 14 juli 1994 inzake de oprichting van een Comité voor het toekennen van het Europese milieukeurmerk, en van alle andere instellingen die in België sociale en of ecologische labels toekennen. Deze bezinningskamer zal zich buigen over een harmonisatie van publieke en privé-labels, over de ontwikkeling van nieuwe labels zoals het eerlijke handelslabel, en over de noodzakelijke omkaderende beleidsmaatregelen die het gebruik van labels als instrument van duurzame ontwikkeling kunnen bevorderen. »
Verantwoording
Naar een duurzaam ontwikkelingslabel.
In de bovenaangehaalde studie rond sociale labels pleitten de auteurs ervoor dat de Europese Commissie zou werken aan de totstandkoming van een globaal label dat alle aspecten van duurzame ontwikkeling promoot. Ook in het kader van het Ontwerp Federaal Plan inzake duurzame ontwikkeling wordt dit door de niet-gouvernementele organisaties bepleit. Hiermee wordt beoogd dat de overheid regulerend zou optreden om zoveel mogelijk labels onder te brengen onder eenzelfde pictogram dat via diverse variaties de consument informatie verschaft over het sociale en ecologische kader waarin een product geproduceerd en verhandeld werd. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat de wetgever dit proces bevordert door in de wet voor sociaal verantwoorde productie te voorzien in de oprichting van een coördinatiecommissie die alle publieke en private labelingsorganisaties bij mekaar brengt en werkt aan een harmonisatie met als einddoel de totstandkoming van een duurzaam ontwikkelingslabel dat aandacht geeft aan alle bekommernissen die vanuit een perspectief van duurzame ontwikkeling bestaan ten aanzien van duurzame consumptie- en productiepatronen.
Omkaderende maatregelen.
De doorbraak van bepaalde labels kan door de overheid gestimuleerd worden door een aantal omkaderende maatregelen te nemen. Zo kan via de fiscaliteit een prijscorrectie worden doorgevoerd die consumenten een financiële stimulus geeft om producten met een ecologisch en/of sociaal label te kopen. De overheid kan ook initiatieven nemen om het eigen verbruik van deze producten te stimuleren. Ook over dit soort maatregelen wordt in het wetsontwerp niets gezegd. Tegelijkertijd kan men stellen dat deze stimuli beter voorbehouden worden voor de hogere variant van het label voor sociaal verantwoorde productie. Een aantal overheidsdiensten kopen nu reeds systematisch producten van eerlijke handel. Het is niet wenselijk dat zij omwille van het bestaan van een label op de sociaal verantwoorde productie, daar waar beide worden aangeboden, zouden overstappen op producten met een lagere norm. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat aan de hierboven vermelde coördinatiecommissie ook gevraagd wordt zich te buigen over de noodzakelijk omkaderende maatregelen die door de overheid kunnen genomen worden om via labels een duurzame ontwikkeling te bewerkstelligen.
Art. 14bis (nieuw)
Een artikel 14bis (nieuw) invoegen, luidende :
« Art. 14bis. Ten laatste drie jaar na het van kracht treden van de wet realiseert de minister een impactstudie die nagaat wat de directe en indirecte gevolgen zijn van de toepassing van de wet op de begunstigden. »
Verantwoording
Impactstudie.
Een label, hoe goed ook, kan ook negatieve effecten teweeg brengen : het kan de normen die niet in de criteria zitten naar beneden halen (bijvoorbeeld met betrekking tot lonen, overuren, ...) ; het kan leiden tot het verplaatsen van de begunstigden (kinderarbeid verschuift bijvoorbeeld naar andere productie-eenheden); en het kan de omzet van bepaalde producten uit derde wereldlanden naar beneden halen. Daarom is het noodzakelijk om te voorzien in een impactstudie die nagaat wat de reële effecten zijn van het label op de sociaal verantwoorde productie. Oxfam-Wereldwinkels stelt voor dat in de wet wordt opgenomen dat ten laatste drie jaar na de inwerkingtreding van de wet een impactstudie wordt gemaakt over de directe en indirecte gevolgen van de toepassing van de wet.
| Erika THIJS. Reginald MOREELS. |
Art. 12bis (nieuw)
Een artikel 12bis (nieuw) invoegen, luidende :
« Article 12bis. § 1. Er wordt een fonds ter bevordering van de sociaal verantwoorde productie ingesteld.
§ 2. Het fonds heeft tot doel de steun te financieren die aan ondernemingen van ontwikkelingslanden wordt verleend om hen in staat te stellen te voldoen aan de voorwaarden voor de toekenning van het label.
§ 3. Dit fonds wordt gespijsd met de in artikel 12 bedoelde boeten en geldsommen die worden geďnd om de strafvordering te doen vervallen.
§ 4. De Koning organiseert dit fonds bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad. »
Verantwoording
Er moet een fonds worden ingesteld dat de sociaal verantwoorde productie bevordert en de ondernemingen van ontwikkelingslanden helpt bij het vervullen van de criteria, zoals bepaald in artikel 7 van het ontwerp.
| Magdeleine WILLAME-BOONEN. André GEENS. Georges DALLEMAGNE. |
Ter vervanging van bladzijde 9 van het vroeger rondgedeelde stuk.