Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-8556

van Yoeri Vastersavendts (Open Vld) d.d. 20 maart 2013

aan de vice-eersteminister en minister van Economie, Consumenten en Noordzee

Alleenstaanden - Datingfraude via internet - Aangiftes - Bedragen en totaalschade - Nationaal anti-fraude instituut

alleenstaande
computercriminaliteit
fraude
economisch delict
officiële statistiek

Chronologie

20/3/2013Verzending vraag
23/4/2013Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-8557
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-8558
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-8559

Vraag nr. 5-8556 d.d. 20 maart 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In Nederland zijn de afgelopen twaalf maanden zeker 40 000 alleenstaanden het slachtoffer geworden van datingfraude. Dat concludeert de Fraudehelpdesk (FHD) op basis van de meldingen die het klachtenbureau heeft verzameld. De FHD is een jaar geleden opgericht met steun van de Minister van van Veiligheid en Justitie. Met de fraude is een totaal schadebedrag van 90 miljoen euro gemoeid.

In Nederland zijn tientallen websites actief die zich richten op het tegen betaling aan elkaar koppelen van singles uit alle leeftijdsgroepen. Het gaat om minimaal twee miljoen mensen die via internet aan een partner proberen te komen. Een relatief kleine groep van 2 procent wordt het slachtoffer van oplichting. De fraudeurs richten zich vooral op 50-plussers die gescheiden zijn of hun partner hebben verloren.

Bij de FHD zijn individuele slachtoffergevallen bekend die 400 000 euro zijn kwijtgeraakt aan datingfraudeurs. Via e-mail, sms en telefoon wordt eerst een band met een potentieel slachtoffer opgebouwd. Vervolgens vraagt de oplichter zijn virtueel verliefde datingpartner met een smoes een relatief klein bedrag over te maken. Dit gaat steeds verder. Slechts een zeer klein deel van de slachtoffers doet aangifte bij de politie. Dat blijkt uit onderzoek van de FHD, maar ook van haar Britse zusterorganisatie de National Fraud Authority, die al jarenlang actief is. Verreweg de meeste slachtoffers durven uit schaamte niet met hun verhaal naar buiten te treden. De politie doet weinig tot niets met de aangiften omdat de daders anoniem zijn en vaak vanuit het buitenland opereren.

Minister Opstelten heeft de FHD een jaar geleden opgericht met als belangrijkste doel om het "fraudebewustzijn" bij de burger te verhogen. Sinds februari 2011 hebben ruim 14 000 slachtoffers van fraude de helpdesk weten te vinden. Dat is het topje van de ijsberg. Kwantitatief vindt de meeste fraude plaats via het internet. De pakkans is bijzonder klein en de verdiensten zijn zeer hoog.

In dit verband pleit professor de Vries, hoogleraar Toekomststudies aan de TU Twente voor de oprichting van een nationaal anti-fraude instituut naar Brits voorbeeld. Hij verwacht dat dit de maatschappij 4 miljard euro op jaarbasis scheelt aan schade door oplichting en fraude. De Vries heeft hierbij ook fraude in de zorgsector en de sociale zekerheid betrokken.

De FHD richt zich tot nu toe vooral op internetfraude, zoals erfenis-, loterij-, beleggings-, bank-, domeinnaam-, identiteits- en webwinkelfraude.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Hoeveel aangiftes werden er in ons land gedaan op jaarbasis voor respectievelijk 2010, 2011 en 2012 van datingfraude ? Is er sprake van een toename en zo ja, kan de minister dit toelichten?

2) Hoeveel bedraagt grosso modo het gemiddelde bedrag van de oplichting rond datingfraude?

3) Hoeveel daders van deze datingfraude liepen respectievelijk in 2010, 2011 en 2012 tegen de lamp en kan dit cijfer worden toegelicht? Van waaruit opereren de fraudeurs en is de minister bereid deze landen rechtstreeks aan te spreken? Kan hij uitvoerig toelichten naar inhoud toe?

4) Is de minister vertrouwd met het succes van de Fraudehelpdesk (FHD) en overweegt hij een gelijkaardig initiatief?

5) Wat zijn de verschillen en de raakpunten wat betreft enerzijds de fraudehelpdesk en anderzijds de Federal Computer Crime Unit?

6) De schade met datingfraude bedraagt in Nederland op jaarbasis 90 miljoen euro. Hoeveel bedraagt de totaalschade in ons land wat datingfraude betreft? Kan de minister dit cijfer duiden?

7) Wat vindt de minister van het voorstel om een nationaal anti-fraude instituut op te richten naar het voorbeeld van onder meer het Verenigd Koninkrijk? Kan hij de voordelen en de eventuele nadelen gedetailleerd overlopen en aangeven of hij de oprichting van een gelijkaardig instituut overweegt gezien de schade die internetfraude veroorzaakt?

8) Hoeveel bedraagt de geschatte schade voor onze economie op jaarbasis van de internetfraude, zoals erfenis-, loterij-, beleggings-, bank-, domeinnaam-, identiteits- en webwinkelfraude? Kan de minister dit cijfer duiden en vergelijken met onze buurlanden?

Antwoord ontvangen op 23 april 2013 :

1. Er bestaan twee soorten fraude betreffende elektronische datingplatforms. Bij de eerste vorm van fraude wordt gebruikgemaakt van een vals profiel om de meest kwetsbare personen aan te trekken, met de bedoeling een sfeer van vertrouwen te creëren, om vervolgens aan de goedgelovige personen te vragen om hen soms aanzienlijke geldsommen over te maken. Deze modus operandi wordt toegepast door particulieren die gebruikmaken van de diensten van de legitieme elektronische platforms. De vaststellingen van dergelijke feiten, die als oplichting kunnen worden bestempeld, ressorteren onder de bevoegdheid van de federale politie. Bij de tweede vorm van fraude betreft het veeleer een oneerlijke handelspraktijk door de verantwoordelijke van het platform zelf. De reclame voor dergelijke sites is vaak misleidend, want ze lokt toekomstige leden door de nadruk te leggen op het feit dat inschrijving gratis is, door vele profielen te laten verschijnen waarvan de foto gekopieerd werd van andere websites, van leden die zogenaamd in hun regio wonen en met hen in contact zouden willen komen. Om met elkaar in gesprek te kunnen komen, moet het lid dat zich gratis heeft ingeschreven een bepaald bedrag betalen, in het kader van een abonnement. Zodra het bedrag werd overgemaakt, wordt geen enkel profiel meer voorgesteld. De kredietkaart van het lid wordt echter automatisch gespreid gedebiteerd gedurende de looptijd van het contract vermeld in de algemene voorwaarden van het platform. De vaststellingen van dergelijke feiten ressorteren onder de bevoegdheid van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie, KMO, Middenstand en Energie. In 2011 werden 96 meldingen van dergelijke feiten aan de FOD Economie gericht, in 2012 waren het er 76. De handelspraktijken werden gesteld door dienstverleners die niet in België gevestigd waren. Er werd een procedure opgestart van internationale samenwerking bij de consumentenbeschermingsautoriteiten in de betrokken landen.

2. Dit is de bevoegdheid van mijn collega, de minister van Binnenlandse Zaken.

3. Dit is de bevoegdheid van mijn collega, de minister van Binnenlandse Zaken.

4. Ik ben mij bewust van de noodzaak voor alle controleoverheden inzake fraudebestrijding om de fenomenen gezamenlijk aan te pakken, elke overheid volgens haar expertise en bevoegdheid, op een globale wijze, bovenop de behandeling van de individuele klachten die verspreid zijn over de verschillende politiekantoren in de woonplaatsen van de slachtoffers. Daarom heb ik in mijn algemene beleidsnota de creatie geïntegreerd van een elektronisch platform voor de bestrijding van massafraude, dat de ambitie heeft het mogelijk te maken dat de bevoegde overheden sneller over fraudegevallen worden geïnformeerd, zodat ze sneller kunnen optreden, en dat met behulp van tools die zijn aangepast aan de door de fraudeurs gebruikte technologieën, naast de klassieke procedures van strafsancties. Momenteel wordt dat project onderzocht binnen een interkabinettenwerkgroep om de opportuniteit van het platform te onderzoek en het budget dat ervoor moet worden uitgetrokken.

5. Dit is de bevoegdheid van mijn collega, de minister van Binnenlandse Zaken.

6. Dit is de bevoegdheid van mijn collega, de minister van Binnenlandse Zaken.

7. Ik verwijs naar het antwoord op vraag 4, betreffende mijn project van een elektronisch platform voor de bestrijding van massafraude. Naar het voorbeeld van het huidige systeem in het Verenigd Koninkrijk is het de bedoeling om de verschillende expertises en bevoegdheden van de verschillende controleoverheden over verschijnselen van dezelfde aard samen te brengen, en de burgers te informeren met “tips and tricks” om de valkuilen van de fraudeurs te vermijden.

8. Dit is de bevoegdheid van mijn collega, de minister van Binnenlandse Zaken.