Opsporing verzocht

Een wettelijk kader voor bijzondere opsporingsmethoden

Infiltratie van drugsnetwerken door undercoveragenten, de oprichting van nepfirma's die diensten leveren aan criminele organisaties, informanten gebruiken, verdachte huizen bespieden met behulp van verdekt opgestelde camera's, afluisterapparatuur plaatsen: dit is slechts een losse greep uit het gamma van ongeveer 30 bijzondere opsporingsmethoden waarmee de politiediensten strijden tegen de georganiseerde criminaliteit en die in het verslag gedetailleerd worden beschreven.

Geheim en geheimzinnig

Met uitzondering van de telefoontap is geen enkele bijzondere opsporingsmethode wettelijk geregeld. Wel zijn de procedures vastgesteld in vertrouwelijke ministeriële circulaires waarvan de burger en zelfs de rechters geen kennis hebben.

Deze methoden zijn inderdaad geheim: de speurders treden stiekem op of nemen een andere identiteit aan en misleiden de potentiële verdachten.

Bovendien kunnen deze methoden de fundamentele rechten en vrijheden aantasten, zoals de eerbiediging van de privacy. Daarom mogen ze volgens de ministeriële circulaires slechts worden aangewend in de strijd tegen de zware criminaliteit en voor zover de klassieke onderzoeksmiddelen (zoals de ondervraging van getuigen of huiszoekingen) hebben gefaald.

Niemand twijfelt nog aan het nut en de noodzaak van het gebruik van deze methoden om moderne misdaadondernemingen te ontmantelen. Deze organisaties werken immers contrastrategieën uit om de opsporingswerkzaamheden van de politie tegen te werken (bv. door bedreiging van getuigen en informanten).

Democratie vrijwaren

Het gevaar is echter niet denkbeeldig dat de ongebreidelde toepassing van deze methoden de waarde van ons maatschappelijke leven in het gedrang brengt en de democratische rechtsorde verstoort. Zij worden immers ook in de proactieve recherche (vb. telefoontap of infiltratie) gebruikt, d.w.z. op een ogenblik dat er nog geen misdrijven zijn gepleegd of ze nog niet zijn vastgesteld. Daarom moeten hun gebruik en het toezicht erop bij wet worden geregeld.

Zo mogen zij alleen met een gerechtelijk doel worden aangewend, namelijk om bewijsmateriaal te verzamelen. Een parketmagistraat moet vooraf zijn toestemming geven en rechtstreeks controle uitoefenen op het correcte verloop ervan.

Nieuwe diensten

De toepassing van deze methoden en van de proactieve recherche moet volgens de onderzoekscommissie wegens haar complexiteit aan een nationale gespecialiseerde dienst worden toevertrouwd. Daarnaast moet er een nationale steundienst inzake georganiseerde criminaliteit worden opgericht die alle relevante informatie verzamelt, analyseert en ter beschikking stelt van de politiediensten. Beide diensten moeten onder toezicht staan van de magistratuur.

Pentiti

De georganiseerde criminaliteit moet niet alleen met behulp van de bijzondere opsporingsmethoden worden bestreden, maar ook met de medewerking van het publiek en de criminelen zelf. Het komt erop aan deze laatsten door wettelijke strafverminderende maatregelen aan te zetten om met het criminele milieu te breken en de politie informatie te verschaffen over misdrijven en hun daders.

Organisatie aanpassen

De onderzoekscommissie heeft ook de politiediensten en de parketten doorgelicht in hun strijd tegen de georganiseerde criminaliteit.

De commissie formuleert verschillende voorstellen om de efficiëntie van de politiediensten en de parketten te verhogen onder meer op het vlak van de organisatie van de politiediensten en die van de parketten, die gelijklopend zouden moeten zijn, de informatiegaring en -verwerking, het gebruik van bijzondere opsporingsmethoden en het bijzondere gerechtelijk toezicht erop, de internationale samenwerking, de werking van de parketten en de parketten-generaal, de opleiding van de parketmagistraten, de rol van de nationaal magistraten en het college van procureurs-generaal.

Tevens wordt de oprichting voorgesteld van een federaal parket dat het operationele orgaan zou zijn voor de vervolging van de georganiseerde criminaliteit en belast zou zijn met de coördinatie van de strafvordering.

Opmerkingen voor de webmaster