Belgische Senaat

ZITTING BUITENGEWONE 2007

12 JULI 2007

Voorstel van bijzondere wet tot wijziging van de artikelen 25 en 26bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en van de artikelen 13 en 21 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen om het stemrecht toe te kennen aan de Belgen die in het buitenland verblijven voor de verkiezing van de gewestraden

(Ingediend door de heer François Roelants du Vivier en mevrouw Christine Defraigne)

TOELICHTING

Dit voorstel van bijzondere wet neemt, met enkele aanpassingen, de tekst over van een voorstel dat reeds op 23 oktober 2003 in de Senaat werd ingediend (stuk Senaat, nr. 3-284/1 — 2003/2004).

Het strekt ertoe de Belgische onderdanen die in het buitenland hun woonplaats hebben, de kans te geven deel te nemen aan de verkiezingen voor de gewestraden.

Luidens het Kieswetboek, zoals gewijzigd door de wet van 7 maart 2002 tot wijziging van het Kieswetboek om stemrecht toe te kennen aan de Belgen die in het buitenland verblijven voor de verkiezing van de federale Wetgevende kamers en tot instelling van de vrijheid van keuze van de gemachtigde in geval van stemming per volmacht, kunnen de Belgen die in het buitenland verblijven stemmen voor de verkiezingen van de Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat. In 1999 hebben slechts 18 van de 500 000 in het buitenland getelde Belgen aan de verkiezingen deelgenomen. Bij de verkiezingen van 2003 evenwel hebben, dankzij de vereenvoudiging van de stemprocedures, 114 620 Belgen te kennen gegeven te willen stemmen bij de federale parlementsverkiezingen.

Voor het overige is er een brede politieke consensus over de noodzaak dat het stemrecht voor Belgen in het buitenland wordt uitgebreid tot de verkiezingen voor de gewesten. Aldus hebben de vier democratische politieke partijen van de Franse Gemeenschap als reactie op die eis van de Union Francophone des Belges à l'étranger (UFBE), zich voor de parlementsverkiezingen van 18 mei 2003 zonder voorbehoud uitgesproken voor die uitbreiding van het stemrecht. De indiener van dit voorstel gaat dus alleen maar uit van dat eensluidend standpunt om de wetgevende Kamers onverdroten het voortouw te laten nemen, aangezien de komende verkiezingen voor de gewesten en gemeenschappen in 2009 zullen plaatsvinden.

Gemeente en provincie zijn de overheden die het dichtst bij de burger staan, maar dat geldt minder voor een Belg die in het buitenland verblijft. De gewestelijke parlementen daarentegen spelen een belangrijker rol op het politieke toneel van het land en kunnen dus meer belangstelling opwekken, met de wil om invloed uit te oefenen op hun samenstelling.

Momenteel mogen naar luid van artikel 25, § 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en van artikel 13 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen alleen Belgen die de volle leeftijd van 18 jaar hebben bereikt en die zijn ingeschreven in de bevolkingsregisters van een gemeente van het grondgebied van respectievelijk het Vlaams Gewest, het Waals Gewest of het Brussels Gewest, deelnemen aan de verkiezingen voor de leden van het Vlaams Parlement, van het Waals Parlement of van de Brussels Parlement.

We stellen derhalve voor de artikelen 25 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 en 13 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 en de artikelen 26bis van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 en 21 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 respectievelijk betreffende de kiesgerechtigheidsvoorwaarden en de stemplicht te wijzigen.

Op dezelfde wijze als bepaald is in artikel 2 van de wet van 7 maart 2002 tot wijziging van het Kieswetboek om het stemrecht toe te kennen aan de Belgen die in het buitenland verblijven voor de verkiezing van de federale Wetgevende Kamers en tot instelling van de vrijheid van keuze van de gemachtigde in geval van stemming per volmacht, mag dit recht alleen worden uitgeoefend door die onderdanen die hun domiciliëring hebben laten registreren in de Belgische diplomatieke post in het buitenland. Stemmen is immers verplicht, maar de bovenvermelde inschrijving is dat niet.

De Raad van State zelf heeft in een advies van 29 april 1997 (stuk Senaat, nr. 1-162/2 1996-1997) in verband met een wetsvoorstel tot wijziging van het Kieswetboek ten einde Belgen die in het buitenland verblijven in staat te stellen deel te nemen aan parlementsverkiezingen, erkend dat « administratieve inschrijving en stemplicht op te leggen aan alle Belgen die het grondgebied verlaten om in het buitenland te gaan verblijven, aanzienlijke moeilijkheden zou kunnen doen rijzen ».

Artikel 180 van het Kieswetboek, zoals het werd ingevoegd bij de wet van 7 maart 2002, bepaalt overigens uitdrukkelijk dat een Belg die in het buitenland verblijft, alleen aan de stemplicht onderworpen is wanneer hij zich vrijwillig heeft ingeschreven in een diplomatieke post.

Het ligt voor de hand dat de wijze van stemmen mutatis mutandis dezelfde moet zijn als die waarin voorzien is voor de stemming van Belgen in het buitenland bij de verkiezing van de federale Wetgevende Kamers. Wat dat betreft verwijst het voorstel naar de nieuwe titel IVbis « Stemming van de Belgen die in het buitenland verblijven » van het Kieswetboek, ingevoegd bij de wet van 7 maart 2002.

Dit voorstel past dus onze bijzondere wetten betreffende de organisatie van de gewesten aan om de deelname van Belgen die in het buitenland verblijven aan de verkiezingen uit te breiden tot het niveau van de gewesten. Het moet dus worden gezien in de context van het stimuleren van de betrokkenheid van de burgers bij de werking van onze democratische instellingen.

VOORSTEL VAN BIJZONDERE WET

Artikel 1

Deze bijzondere wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet.

Art. 2

Artikel 25, § 1, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, vervangen bij de bijzondere wet van 16 juli 1993 en gewijzigd bij de bijzondere wet van 27 maart 2006, wordt gewijzigd als volgt :

A. Tussen het eerste en tweede lid wordt het volgende lid ingevoegd :

« Aan die verkiezingen nemen eveneens deel, de Belgen die in het buitenland hun woonplaats hebben, die ingeschreven zijn bij de diplomatieke of consulaire post van die Staat en die, overeenkomstig artikel 2 van het Kieswetboek, in de bevolkingsregisters van een gemeente van het grondgebied van het Vlaams Gewest zijn ingeschreven en niet verkeren in een der gevallen van uitsluiting of schorsing bedoeld in de artikelen 6 tot 9bis van het Kieswetboek. Artikel 147bis, § 2bis, van het Kieswetboek, gewijzigd door de wet van 7 maart 2002, is van toepassing op de gemachtigden van die kiezers. ».

B. Tussen het tweede en het derde lid wordt het volgende lid ingevoegd :

« Aan die verkiezingen nemen eveneens deel, de Belgen die de volle leeftijd van 18 jaar hebben bereikt die in het buitenland hun woonplaats hebben, die ingeschreven zijn bij de diplomatieke of consulaire post van die Staat en die, overeenkomstig artikel 180 van het Kieswetboek, in de bevolkingsregisters van een gemeente van het grondgebied van het Waals Gewest zijn ingeschreven en niet verkeren in een der gevallen van uitsluiting of schorsing bedoeld in de artikelen 6 tot 9bis van het Kieswetboek. Artikel 147bis, § 2bis, van het Kieswetboek, gewijzigd door de wet van 7 maart 20002, is van toepassing op de gemachtigden van die kiezers. ».

Art. 3

Artikel 26bis van dezelfde bijzonder wet, ingevoegd bij de bijzondere wet van 16 juli 1993, wordt aangevuld met het volgende lid :

« De stemming is verplicht voor de Belgen die buiten het Rijk verblijven, indien ze ingeschreven zijn in een Belgische diplomatieke post in de Staat waar ze verblijven. De stemming wordt georganiseerd onder de voorwaarden bepaald door titel IVbis « Stemming van de Belgen die in het buitenland verblijven » van het Kieswetboek, ingevoegd bij de wet van 7 maart 2002 ».

Art. 4

In artikel 13 van de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen, gewijzigd bij de bijzondere wetten van 16 juli 1993 en 27 maart 2006, wordt tussen het eerste en het tweede lid het volgende lid ingevoegd :

« Aan die verkiezingen nemen eveneens deel, de Belgen die de volle leeftijd van 18 jaar hebben bereikt die in het buitenland hun woonplaats hebben, die ingeschreven zijn bij de diplomatieke of consulaire post van die Staat en die, overeenkomstig artikel 180 van het Kieswetboek, in de bevolkingsregisters van een gemeente van het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zijn ingeschreven en niet verkeren in een der gevallen van uitsluiting of schorsing bedoeld in de artikelen 6 tot 9bis van het Kieswetboek. Artikel 147bis, § 2bis, van het Kieswetboek, gewijzigd door de wet van 7 maart 2002, is van toepassing op de gemachtigden van die kiezers. ».

Art. 5

Artikel 21 van dezelfde bijzonder wet wordt aangevuld met het volgende lid :

« De stemming is verplicht voor de Belgen die buiten het Rijk verblijven, indien ze ingeschreven zijn in een Belgische diplomatieke post in de Staat waar ze verblijven. De stemming wordt georganiseerd onder de voorwaarden bepaald door titel IVbis « Stemming van de Belgen die in het buitenland verblijven » van het Kieswetboek, ingevoegd bij de wet van 7 maart 2002 ».

12 juli 2007.