Belgische Senaat

ZITTING 2005-2006

9 MAART 2006

Wetsvoorstel tot wijziging van artikel 180bis van het Kieswetboek betreffende de mogelijkheid voor Belgen die in het buitenland verblijven, om hun stemrecht uit te oefenen

(Ingediend door mevrouw Christine Defraigne c.s.)

TOELICHTING

De wet van 7 maart 2002 tot wijziging van het Kieswetboek om het stemrecht toe te kennen aan de Belgen die in het buitenland verblijven, voor de verkiezing van de federale Wetgevende Kamers en tot instelling van de vrijheid van keuze van de gemachtigde in geval van stemming per volmacht is een belangrijke mijlpaal in het streven naar stemrecht voor iedereen.

Men zal zich herinneren dat in weerwil van wat de artikelen 62 en 68 van de Grondwet voorschrijven, namelijk dat de stemming voor de federale parlementsverkiezingen verplicht is, de Belgen die in het buitenland verblijven lang in de juridische onmogelijkheid hebben verkeerd om die stemplicht te vervullen : ze hebben tot de verkiezingen van 13 juni 1999 moeten wachten om werkelijk aan federale verkiezingen te kunnen deelnemen. Toen waren er zoveel administratieve formaliteiten dat slechts een handvol Belgen echt aan die verkiezingen hebben kunnen deelnemen.

De wet van 7 maart 2002 heeft het aantal formaliteiten drastisch verminderd, zodat ongeveer 115 000 Belgen in het buitenland aan die verkiezingen hebben deelgenomen.

Ondanks die duidelijke verdienste van de nieuwe wetgeving, is er nog steeds te veel administratieve rompslomp, waardoor energie wordt verspild en overbodige financiële kosten worden veroorzaakt. De belangrijkste administratieve hindernis voor de burger is de verplichting die artikel 180bis van het Kieswetboek hem oplegt om bij alle verkiezingen zijn verzoek om in de kiezerslijsten te worden opgenomen te herhalen. Hoe valt die verplichting voor de in het buitenland verblijvende Belgen om systematisch een nieuw verzoek te doen nog te verantwoorden ? De in België verblijvende Belgen hoeven die formaliteit immers niet te vervullen !

Die formaliteit wordt nog onbegrijpelijker wanneer men weet dat krachtens artikel 180 van het Kieswetboek alle Belgen die aan de kiesbevoegdheidsvoorwaarden voldoen en die ingeschreven zijn in de bevolkingsregisters die bijgehouden worden in de Belgische diplomatieke of consulaire beroepsposten in het buitenland, onderworpen zijn aan de stemplicht. De wet bevat als dusdanig een tegenstrijdigheid : een Belg die onder de stemplicht valt, kan mogelijk toch geen stemrecht hebben indien hij de vereiste formaliteiten niet heeft vervuld.

De incoherentie staat buiten kijf omdat de tweede inschrijving overbodig blijkt : de Belgen die in de consulaire en diplomatieke posten zijn ingeschreven, zijn immers bij de overheid gekend.

Die formaliteit kan zelfs contraproductief blijken : bepaalde kiezers die nalaten hun inschrijving te verlengen of die het overdreven formalisme beu zijn, kunnen hun stemrecht teloor zien gaan en daardoor strafrechtelijk worden vervolgd.

De doelstelling van onderhavig voorstel is de « administratieve techniek » van de verkiezingen voor in het buitenland verblijvende Belgen te vereenvoudigen. Het strekt ertoe de eerder vermelde incoherentie op te heffen : voortaan zullen kiezers die ingeschreven zijn bij een Belgische consulaire of diplomatieke post automatisch worden opgenomen in de kiezerslijsten voor de vernieuwing van de wetgevende kamers. Er zal van hen geen andere formaliteit worden gevraagd dan dat zij zich bij de post van de Staat waar ze verblijven laten inschrijven.

COMMENTAAR BIJ DE ARTIKELEN

Artikel 2

Momenteel bepaalt artikel 180bis van het Kieswetboek dat tussen de eerste dag van de achtste maand en de vijftiende dag van de vijfde maand die voorafgaan aan de datum die vastgesteld is voor de gewone vernieuwing van de federale Wetgevende Kamers, elke diplomatieke of consulaire beroepspost aan de Belgen die er ingeschreven zijn een formulier bezorgt voor de aanvraag tot inschrijving, waarvan het model bepaald wordt door de Koning. Verder vermeldt het artikel de lijst van formaliteiten die de consulaire posten en de in het buitenland verblijvende Belgen moeten vervullen, alsook de omstandigheden waarin laatstgenoemden van de kiezerslijsten kunnen worden geschrapt.

Het herhalen van die verrichtingen brengt nu kosten met zich en veroorzaakt nodeloze administratieve beslommeringen, zowel voor de diplomatieke posten als voor de kiezers.

Aangezien overeenkomstig artikel 180 van het Kieswetboek alle Belgen die ingeschreven zijn in de registers van de consulaire en diplomatieke posten automatisch als kiezers worden beschouwd, is het niet nodig bij elke stembusgang de inschrijvingsformaliteiten over te doen.

Krachtens het nieuwe artikel 180bis van het Kieswetboek van onderhavig voorstel zal men de kiezerslijsten van de in het buitenland verblijvende Belgen doorlopend kunnen bijhouden : men zal ze niet opnieuw moeten vaststellen telkens als er verkiezingen zijn. Die nieuwe werkwijze zal de werklast van de gemeentebesturen en van de diplomatieke en consulaire posten aanzienlijk verlichten.

Om te voorkomen dat zij die zich bij de verkiezingen van 2003 in de kiezerslijsten hebben laten opnemen, de toen verrichte formaliteiten moeten overdoen, stellen we voor in de tekst een bepaling op te nemen die zegt dat die kiezers automatisch in de consulaire kiezerslijsten worden opgenomen, met vermelding van de keuzes die ze toen hebben gemaakt. Die personen kunnen hun keuzes wijzigen, maar de diplomatieke en consulaire posten zullen hiertoe geen contact meer met hen opnemen.

De diplomatieke en consulaire posten zullen wel contact opnemen met de personen die in hun bevolkingsregisters zijn ingeschreven, maar die nog niet in de kiezerslijsten zijn opgenomen, om hun de kans te geven de wijze van stemmen die hun voorkeur heeft, bekend te maken, alsook de gemeente waarin ze als kiezer ingeschreven wensen te worden. Aan de personen die zich in de toekomst in een diplomatieke of consulaire post komen inschrijven zal systematisch dezelfde vraag worden gesteld.

Het voorgestelde nieuwe artikel 180bis neemt de procedure van het bezwaarschrift betreffende de inschrijving van de in het buitenland verblijvende Belgen op de kiezerslijsten over : de paragrafen 4 en 5 van het huidige artikel 180bis blijven behouden. Hetzelfde geldt voor de zesde paragraaf.

WETSVOORSTEL

Artikel 1

Deze wet regelt een aangelegenheid als bedoeld in artikel 77 van de Grondwet.

Art. 2

In artikel 180bis van het Kieswetboek, ingevoegd bij wet van 7 maart 2002, worden de volgende wijzigingen aangebracht :

A. § 1, wordt vervangen als volgt :

« § 1. — Elke diplomatieke of consulaire beroepspost moet de kiezers die zich in zijn bevolkingsregister inschrijven de gegevens vragen over hun keuze inzake de wijze van stemmen en de gemeente waarin ze ingeschreven wensen te worden. Die gegevens worden vermeld op een hiertoe bestemd formulier, waarvan het model bepaald wordt door de Koning.

Als de in het buitenland verblijvende Belg een stemwijze bij volmacht kiest, vult hij bovendien de bij het formulier gevoegde volmacht in. Het model van de volmacht wordt bepaald door de Koning.

De in het buitenland verblijvende Belgische kiezers die ingeschreven werden voor de verkiezingen van 18 mei 2003 voor de vernieuwing van de federale Wetgevende Kamers, worden automatisch op de consulaire of diplomatieke kiezerslijsten ingeschreven, met vermelding van de keuzes die ze voor die verkiezingen hebben gemaakt. »;

B. § 2 wordt vervangen als volgt :

« § 2. — De gekozen wijze van stemmen en de gekozen Belgische gemeente van inschrijving blijven voor alle verkiezingen gelden, tenzij de in het buitenland verblijvende Belgische kiezer zijn diplomatieke of consulaire beroepspost uiterlijk voor het afsluiten van de kiezerslijst verzoekt die gegevens te wijzigen. »;

C. § 3 wordt vervangen als volgt :

« § 3. — Als de in het buitenland verblijvende Belgische kiezer ervoor kiest persoonlijk of bij volmacht in België te stemmen, wordt de Belgische gemeente waarin hij is ingeschreven daarvan onmiddellijk langs digitale weg op de hoogte gebracht. ».

1 december 2005.