BELGISCHE SENAAT

ZITTING 2004-2005

6 DECEMBER 2004

Voorstel van resolutie over een proefproject inzake draadloos internet op treinen

(Ingediend door de heer Stefaan Noreilde)

TOELICHTING

Bijna één op twee Belgen bezit een computer. In totaal zijn er in 2004 reeds meer dan anderhalf miljoen internetverbindingen, enkel voor privé-gebruik. Dit voorziet ongeveer één Belg op drie met internet (bron : NIS).

Sinds kort blijft de internetconnectie niet langer beperkt tot een vaste verbinding. Steeds meer wordt overgestapt op draadloze oplossingen, zowel binnen de eigen woning als op publieke plaatsen, via zogenaamde Access Points. Dit maakt ook de werkplaats mobieler. Zo kan je nu reeds op openbare plaatsen e-mail raadplegen en surfen op internet zonder de kantoorverbinding te moeten gebruiken. Bovendien zijn laptops zo in prijs gedaald dat ze soms goedkoper zijn dan vaste toestellen. Het aantal gebruikers van draagbare computers is dan ook fors gestegen.

De draadloze technologie, Wireless Fidelity (kortweg WiFi), vindt ook zijn weg naar het openbaar vervoer. Momenteel worden de treinstations uitgerust om hun reizigers draadloos internet aan te bieden. Maar ook op de trein zijn er mogelijkheden. Dagelijks maken iets meer dan 700 000 Belgen gebruik van het spoor (bron : NMBS). Gemiddeld spenderen zij één uur per dag op de trein. Ze zouden hun tijd tijdens de rit anders kunnen gaan besteden.

In het buitenland heeft men die evolutie reeds aangevoeld en worden proefprojecten met draadloos internet op treinen uitgetest. Zo proberen Engeland en Finland de technologie al uit op hun landelijke trajecten. Maar ook de Europese Thalys biedt draadloos internet aan in zijn treinstellen. In België moeten de eerste stappen nog gezet worden.

Aan de Gentse Universiteit heeft professor Piet Demeester reeds uitgebreid onderzoek verricht naar draadloze verbindingen op mobiele locaties, zoals treinwagons en auto's. Die research kan samen met ander internationaal onderzoek gebruikt worden om na te gaan welke technologie voor de NMBS kan dienen. Zo'n case study zou twee maanden in beslag nemen, waarna een volwaardig proefproject met een bepaalde technologie kan opgezet worden. Recentelijk is het Nederlandse ProRail begonnen met een soortgelijk testbed genaamd « BreedSpoor ». Het proefproject leidde al tot een eerste positieve conclusie. Ik citeer uit de eindrapportage BreedSpoor testbed van 20 juli 2004 : « Op 17 juni 2004 werd in de Visiegroep van ICT BreedSpoor de eerste resultaten gepresenteerd. Mede door de pilot is gebleken dat een draadloos breedband- netwerk voor het spoor haalbaar is. ProRail heeft nu de intentie om een marktconsultatie te organiseren. »

Belangrijk is eveneens dat de interne communicatie binnen de NMBS vergemakkelijkt wordt. In de Belgische stations worden de huidige draadloze verbindingen ook voor die doeleinden gedeeld. De treinbegeleiders zullen makkelijker te bereiken zijn, interne communicatie kan draadloos gedeeld worden, de communicatie verloopt in het algemeen vlotter en het spoorpersoneel is mobieler.

Op dit ogenblik is de meest voorkomende technologie die van de satellietverbinding. Hierbij wordt vanop het treinstel een connectie gemaakt naar een communicatiesatelliet. De internetverbinding is bereikbaar voor de gewone draadloze internetgebruikers via een WiFi-zender in het treinstel zelf. In België zijn de trajecten echter te kort om technologieën als de satelliet te gebruiken. Maar naast die optie zijn er ook mogelijkheden als GPRS via gsm-toestellen, of nieuwe standaarden zoals WiMAX.

De volgende optie is GPRS. Dit is echter, net als de satelliet, moeilijk in België. Ondanks de 99 % dekking, is een gsm-verbinding op de trein vaak falend of moeilijk. Ook is de bandbreedte, die bepaalt hoe snel je kan surfen, zeer beperkt. Geen oplossing op lange termijn dus. WiMAX is dat wel (cf. infra).

Sowieso heeft ons sporennet nadelen door de elektriciteitsbekabeling die de frequenties van draadloos internet verstoort. Maar er zijn ook extra voordelen als een uitstekend bekabeld internetnetwerk naast de sporen (B-Telecom). De overdracht van dat netwerk naar de mobiele treinwagons is echter de uitdaging. Maar het is mogelijk.

In België voorziet Telenet de stations van draadloos internet en werkt ze aan de uitbouw van dat mobiele netwerk. Zij ziet mogelijkheden tot integratie van de Mobile Access Router van Cisco Systems met Siemens. Die laatste partij wil namelijk naast internet ook video en audio streaming op treinen en voorziet een operationeel project in het derde kwartaal van dit jaar op de Thalys, na uitgebreide tests in Spanje. Ook de Nederlandse uitzendexpert Nozema lijkt een mogelijke partner voor het Belgische verhaal. Zij gelooft in de nieuwe technologie WiMAX die op een nog groter gebied draadloos internet kan leveren, zelfs aan een hogere surfsnelheid. Enkel een uitzendlicentie van het BIPT (2.6 of 3.5 GHz) moet nog worden toegepast, er van uitgaande dat de aan MAC Telecom and FLUX Belgium bvba reeds uitgereikte frequenties niet worden gestoord of in overleg worden gebruikt. Maar het werkt, zo bewees reeds Brand Communications in Engeland.

VOORSTEL VAN RESOLUTIE

De Senaat,

A. Overwegende dat ongeveer 700 000 reizigers dagelijks gebruik maken van de trein gedurende gemiddeld één uur;

B. Overwegende dat een aantal buitenlandse projecten met draadloos internet op openbaar vervoer reeds ver staan;

C. Overwegende dat België een uitstekend bekabeld internetnetwerk bezit langs de spoorwegen;

D. Overwegende dat WiMAX een in België haalbare oplossing is op korte termijn, met rendement op lange termijn;

E. Overwegende dat WiMAX-apparatuur 30 000 euro kost, zendmasten 35 000 euro, de installatie op de trein 5 000 euro en de implementatie tot 50 000 euro;

F. Overwegende dat na twee maanden technische proeven in een case study een technologie kan worden gekozen en de integratie ervan kan worden gestart in een concreet proefproject met draadloos internet op de trein;

G. Overwegende dat de overheid financiële middelen ter beschikking stelt aan de NMBS en met de NMBS onderhandelt over de prioriteiten inzake mobiliteit in het beheerscontract;

H. Overwegende dat het aanbieden van draadloos internet een extra dienstverlening vormt die de trein kan aantrekkelijk maken voor een nieuw segment reizigers; dat dit de NMBS een competitief voordeel kan opleveren bij een in de toekomst vrijgemaakte markt van reizigersvervoer;

Vraagt de regering bij de onderhandelingen van het volgende beheerscontract de NMBS ertoe aan te zetten een proefproject inzake draadloos internet op de trein op te starten op een drukke pendellijn — bijvoorbeeld Oostende-Brussel-Luik — en uit te zoeken hoe de implementatie in het verdere net mogelijk is, alsook met welke partners en technologieën.

21 oktober 2004.