2-695/4

2-695/4

Belgische Senaat

ZITTING 2001-2002

5 FEBRUARI 2002


Wetsvoorstel betreffende het onderzoek op embryo's in vitro


AMENDEMENTEN


Nr. 44 VAN DE HEER VANKRUNKELSVEN

Art. 3

In dit artikel, de volgende wijzigingen aanbrengen :

A. In het 2º, de woorden « en voldoet aan de eisen van een juiste methodologie van wetenschappelijk onderzoek » toevoegen.

B. In het 3º, de eerste zinsnede vervangen als volgt :

« het onderzoek wordt uitgevoerd in een erkend laboratorium van een universitaire instelling met een zorgprogramma voor reproductieve geneeskunde; »

C. In het 6º, na de woorden « onderzoeksmethode », de woorden « van minder ingrijpende aard » toevoegen.

D. Een 6ºbis toevoegen, luidend als volgt :

« 6ºbis. Het onderzoek is slechts toegestaan indien over het onderzoeksprotocol een positief oordeel is verkregen van de Commissie voor medisch wetenschappelijk onderzoek op embryo's in vitro. »

Patrik VANKRUKELSVEN.

Nr. 45 VAN DE HEER REMANS

Art. 3

Het 1º van dit artikel vervangen als volgt :

« 1º het bijdraagt tot een toenemende kennis of tot een nieuwe technologie in wetenschappelijk onderzoek, of tot een supplementaire waarde in wetenschappelijk onderwijs, of tot geneeskundige toepassingen. »

Verantwoording

1. In de hoorzittingen en bij de bespreking van dit wetsontwerp is niet alleen door mij maar door verschillende commissieleden dieper ingegaan op de onmogelijkheid om fundamenteel onderzoek en toepasselijk onderzoek van mekaar strict te scheiden.

2. Er hoeft geen discussie gevoerd te worden over wat in vitro biologische of medische kennis is tegenover fysico-chemische kennis.

3. De bespreking van andere amendementen deed reeds de vraag stellen naar de inhoud van de uitdrukking « een therapeutisch doel ».

4. Een limitatieve pathologielijst is in deze wetgeving te vermijden, omdat onderzoeksdoeleinden of onderzoekstoevalligheden de hele opzet ook nog in een andere richting kunnen brengen dan nu reeds door de auteurs van dit wetsvoorstel is ingeschat. Er gebeurt nu reeds onderzoek op andere aandoeningen dan « genetische en aangeboren ziekten of oncologie », bijvoorbeeld geassisteerde procreatie bij vrouwen met een HIV-infectie, bijvoorbeeld onderzoek op mutaties zoals bij slachtoffers van Tsjernobylstraling, bijvoorbeeld onderzoek op impact van de virus in zijn transfer of uitwisseling van een gen in het DNA-patroon.

5. Er is aldus geen discussie over hoe of wanneer de pre-implantatie-genetische-diagnose wel of niet deel uitmaakt van fundamenteel wetenschappelijk onderzoek of (individueel) diagnostisch onderzoek.

Nr. 46 VAN DE HEER REMANS

Art. 3

Het 2º van dit artikel vervangen als volgt :

« 2º het met wetenschappelijke argumenten wordt verantwoord; »

Verantwoording

Een andere benadering of een ander inzicht kan wetenschappelijk verantwoord zijn maar moet worden geargumenteerd. Om deze stelling begrijpelijk te maken behoeft het voorbeeld van Galilei dat « de aarde rond is » niet voor ogen gehouden te worden evenmin als de vele controversen van verschillende publicaties. Recente wetenschappelijke bevindingen zijn niet steeds absoluut.

Anderzijds, hoe kan in geval van letterlijke toepassing van de huidige tekst van het wetsvoorstel nog een controle-onderzoek van vroegere bevinding aanvaard worden ?

Nr. 47 VAN DE HEER REMANS

Art. 3

Het 3º van dit artikel vervangen als volgt :

« 3º het wordt uitgevoerd in een laboratorium erkend door het ministerie van Volksgezondheid in het zorgprogramma voor reproductieve geneeskunde of erkend centrum voor menselijke erfelijkheid; »

Verantwoording

De link met universitair zorgprogramma voor reproductieve geneeskunde is niet nodig. Er zijn erkende perifere centra met dezelfde en zelfs nog hogere kwaliteitsnormen dan de universitaire centra.

Er is in het huidig wetsvoorstel ook niet vermeld dat de verbondenheid moet gelden voor een Belgisch universitair centrum. Dit zou trouwens niet realistisch zijn in een « Europeanisering » en zelfs « mondialisering » van de geneeskundige zorgen en van het wetenschappelijk onderzoek.

Een kwaliteitslabel van erkenning door het ministerie van Volksgezondheid impliceert de aangepaste materiële en technische omstandigheden zowel als de ervaring en kennis van het gekwalificeerd personeel. Overigens wordt altijd toezicht vereist door het plaatselijk ethisch comité en de Federale Commissie voor onderzoek op embryo's in vitro.

Nr. 48 VAN DE HEER REMANS

Art. 4

In dit artikel, de woorden « verboden, behalve indien » vervangen door de woorden « toegelaten, op voorwaarde dat ».

Verantwoording

Het wetenschappelijk onderzoek op embryo's moet uit de taboesfeer gehaald worden. Wetenschappers zijn geen verspillers. Ze zijn bereid redelijke grenzen aan hun onderzoek te stellen en zich te onderwerpen aan doordachte controles van wetenschappelijke kwaliteit en ethisch handelen, zoals ze nu voorzien zijn door het lokaal ethisch comité en door de federale Commissie voor onderzoek op embryo's in vitro.

Nr. 49 VAN DE HEER REMANS

Art. 4

In dit artikel, de woorden « en voor zover voldaan is aan de voorwaarde van deze wet » doen vervallen.

Verantwoording

Dit is hier een onnodige opvulling in de tekst.

Nr. 50 VAN DE HEER REMANS

Art. 4

Dit artikel vervangen als volgt :

« Art. 4. ­ Meerderjarigen die in staat zijn tot een redelijke waardering van hun belangen terzake, kunnen embryo's die ten behoeve van de eigen zwangerschap in vitro tot stand zijn gebracht maar niet meer daarvoor zullen worden gebruikt, ter beschikking stellen van :

a) de zwangerschap van een ander;

b) het in cultuur brengen van embryonale cellen voor geneeskundige doeleinden, wetenschappelijk onderzoek, wetenschappelijk onderwijs.

De terbeschikkingstelling kan slechts gebeuren met inachtname van de overige artikelen van deze wet, met name ook overeenkomstige bepalingen in artikel 8.

Meerderjarigen die in staat zijn tot een redelijke waardering van hun belangen ter zake, kunnen hun geslachtscellen ter beschikking stellen voor het speciaal tot stand brengen van embryo's ten behoeve van :

a) het in cultuur brengen van embryonale cellen met het oog op transplantatie bij de mens, die niet dan met gebruikmaking van cellen van speciaal tot stand gebrachte embryo's kunnen worden verricht;

b) het verrichten van wetenschappelijk onderzoek met die embryo's toegelaten ingevolge deze wet.

De terbeschikkingstelling kan slechts gebeuren met inachtname van de overige artikelen van deze wet.

Verantwoording

1. Onderscheid embryo's ­ geslachtscellen.

2. Onderscheid intentie geneeskundige doeleinden ­ wetenschap.

3. Onderscheid in procedure van aanmaak.

Nr. 51 VAN DE HEER REMANS

Art. 4

Dit artikel doen vervallen.

Verantwoording

1. Wie gaat bepalen of het onderzoek kan worden bereikt door onderzoek op overtallige embryo's of door onderzoek op embryo's aangemaakt voor een specifiek wetenschappelijk onderzoek ? De lokale ethische commissie en de federale commissie zijn bevoegd !

2. We moeten aandurven de embryo's te benoemen naar de intentie waarvoor ze gemaakt zijn en niet alleen naar de procedure. Het respect voor het embryo wordt niet louter bepaald door de potentialiteit van deze menselijke cellen, potentialiteit van « levende » cellen met een « menselijk » genotype dat bepaald wordt door het milieu en de omstandigheden waarin de cellen gebracht worden.

Het respect voor « embryo's » en voor « cellen die groeien als een embryo » wordt ook mede bepaald door de intentie. De vraag dient daarom gesteld of een embryo aangemaakt met de intentie wetenschappelijk onderzoek te doen niet eerder mag gebruikt worden dan een embryo dat aangemaakt werd met de expliciete intentie om uit te groeien tot een kind.

3. Eerder dan de mogelijkheden van wetenschappelijke studies nu « in te vriezen » in een actuele momentopname, dient een procedure opgesteld zonder voorafgaande veto's maar met controleerbare transparantie in een erkend referentiecentrum onder toezicht van het lokaal ethisch comité en de federale commissie. Trachten te voorspellen in een wet wat onderzoekers precies gaan doen is tijdverlies. De wetgeving komt altijd hopeloos te laat. We kunnen wel wettelijk bepalen welke procedure moet gevolgd worden om toestemming te krijgen voor een bepaald onderzoek.

Nr. 52 VAN DE HEER REMANS

Art. 5

Het 2º van dit artikel doen vervallen.

Nr. 53 VAN DE HEER REMANS

Art. 5bis (nieuw)

Een artikel 5bis (nieuw) invoegen, luidend als volgt :

« Art. 5bis. ­ Embryo's waarop onderzoek is verricht mogen in de baarmoeder bij vrouwen worden ingebracht op voorwaarde dat het onderzoek een voordeel kan opleveren voor het embryo zelf of wanneer het gaat om een observatiemethode die de integriteit van het embryo niet schaadt. »

Verantwoording

« Ja, op voorwaarde dat » heeft voorkeur op « neen, tenzij », zoals besproken in de algemene discussie en in de artikelsgewijze bespreking.

Wetenschappelijk onderzoek mag niet in de taboesfeer blijven.

Nr. 54 VAN DE HEER REMANS

Art. 5bis (nieuw)

Een artikel 5bis (nieuw) invoegen, luidend als volgt :

« Art. 5bis. ­ Wetenschappelijk onderzoek met een foetus is toegestaan indien het kan bijdragen aan de diagnostiek, de voorkoming of de behandeling van ernstige aandoeningen bij de desbetreffende foetus en dat niet kan worden uitgesteld tot na de geboorte.

Wetenschappelijk onderzoek met een foetus vereist schriftelijke toelating van de zwangere vrouw. Indien ze minderjarig is en de leeftijd van zestien jaar nog niet heeft bereikt, is mede schriftelijk toestemming vereist van diegenen die het gezag over haar uitoefenden.

Indien de zwangere vrouw niet in staat is tot een redelijke waardering van haar belangen terzake, kan de toestemming worden gegeven door diegenen die het gezag over haar uitoefenen dan wel, indien ze meerderjarig is, door haar wettelijke vertegenwoordiger of, indien deze ontbreekt, door haar echtgenoot, geregistreerde partner of andere levensgezel. »

Verantwoording

Als een embryo wel in de baarmoeder mag ingeplant worden onder bepaalde omstandigheden, worden we geconfronteerd met onderzoek op een foetus.

Dit impliceert dat ook voor dit onderzoek in regulerende normen worden voorzien.

Jan REMANS.

Nr. 55 VAN MEVROUW de T' SERCLAES

Art. 4

Dit artikel aanvullen als volgt :

« Het verwijderen van eicellen bij een vrouw om embryo's aan te maken is alleen toegestaan in het kader van medisch ondersteunde voortplanting. »

Verantwoording

Het aanmaken en het verwijderen van een eicel bij een vrouw is een ernstige medische handeling. Dit is dus enkel aanvaardbaar in het kader van medisch ondersteunde voortplanting.

Nr. 56 VAN MEVROUW de T' SERCLAES

(Subamendement op amendement nr. 3 van mevrouw De Roeck en de heer Galand)

Art. 4

Paragraaf 2 van het voorgestelde artikel 4 aanvullen als volgt :

« Het verwijderen van eicellen bij een vrouw is alleen toegestaan in het kader van medisch ondersteunde voortplanting. »

Verantwoording

Dit amendement dient te worden aangevuld met de verduidelijking dat het verwijderen van een eicel bij een vrouw alleen kan in het kader van medisch ondersteunde voortplanting.

Nathalie de T'SERCLAES.