|
|
PFAS - Gebruik - Risico's voor de mens - Voorkoming van besmettingen - Actieplan - Noodzakelijk gebruik van PFAS - Criteria - Beperkingen - Overleg met de deelstaten
kankerverwekkende stof
chemisch product
gevaarlijke stof
actieprogramma
gezondheidsbeleid
gevaren voor de gezondheid
| 29/9/2022 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 3/11/2022) |
| 26/10/2022 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1768
De wijdverspreide blootstelling van de bevolking aan PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) is een groeiende zorg in heel Europa en heeft geleid tot verschillende reglementaire verplichtingen de afgelopen jaren. Uit een onderzoek van het team van het programma «Investigation» van de RTBF (Radio Télévision Belge de la Communauté Française) blijkt dat sommige fabrieken van de Solvaygroep, een van de belangrijkste industriegroepen in België, betrokken zijn bij ernstige vervuiling door perfluorverbindingen, in ten minste twee landen: Italië en de Verenigde Staten. Uit interne documenten blijkt dat deze Belgische onderneming sommige controversiële chemicaliën heeft vervangen door andere, die even giftig zouden zijn. PFAS vormen het grootste deel van de omzet van Solvay (2,173 miljard euro in 2021).
Het uitgangspunt van dit onderzoek was het schandaal in de 3M-fabriek in Zwijndrecht. In het voorjaar van 2021 ontdekte België een wijdverspreide verontreiniging met PFOA (perfluoroctaanzuur). 3M blijkt een van de vijf meest vervuilende fabrieken in Europa te zijn. Maar van 2007 tot 2015 is er één fabriek die alle andere overtreft en zes tot zeven keer meer perfluorgassen in de lucht uitstoot, namelijk een fabriek die eigendom is van Solvay en gevestigd is in Spinetta, in Italië. De inwoners lopen er 30% meer risico op levertumoren, 76% meer risico op nierkanker, 47% meer risico op aandoeningen van de luchtwegen en een groter risico op neurologische aandoeningen, vooral bij kinderen.
In feite wordt de concentratie van PFOA pas in 2024 als illegaal beschouwd. Er bestaan reeds - weinig bekende - vervangstoffen om de oudere, omstreden stoffen te vervangen. Solvay heeft al een vervangend PFAS in zijn productie geïntroduceerd: ADV. Daaruit blijkt dat, als PFAS niet degelijk gereglementeerd zijn, een bedrijf gewoon een oud PFAS kan vervangen door een nieuw.
Transparantie in milieubeheer is naar mijn mening een zaak van alle bestuursniveaus. Samenwerking, zowel binnen de federale overheid als met de Gewesten, alsook met andere lidstaten en de Europese Commissie, vormt de sleutel tot een optimale bescherming van het milieu. Bovendien is het preventiebeleid inzake volksgezondheid een bevoegdheid van de deelstaten. Deze vraag valt dus onder de bevoegdheid van de Senaat.
1) We kennen nu de gevaren van PFAS voor de mens. Naar aanleiding van een vraag over het gebruik van PFAS wordt 12 juli 2025 genoemd als datum voor een eerste risicobeoordeling en -beheer voor gebieden waar drinkwater wordt gewonnen. Betekent dit dat er voor die datum niets wordt gedaan of zijn de PFAS opgenomen in de analyses van de huidige milieumetingen?
2) Wat is uw actieplan om verontreiniging door PFAS en het gebruik ervan te voorkomen?
3) Wat zijn vandaag de criteria voor noodzakelijk gebruik? Worden ze opgenomen in de wetgeving inzake chemische stoffen?
4) Welke preventieve acties heeft u in dit verband opgestart?
5) Hoe denkt u te garanderen dat de beperkingen ervoor zullen zorgen dat elk niet-noodzakelijk gebruik van PFAS vermeden wordt?
6) Zult u overleggen met uw collega's van de deelstaten om transversale maatregelen te nemen inzake het gebruik van PFAS in België om verontreiniging door PFAS te voorkomen en om het gebruik ervan te beperken? Binnen welke termijn?
Deze vraag betreft hoofdzakelijk materie die niet binnen mijn competentie als federaal minister van Leefmilieu valt. Voor vragen in verband met wetgeving omtrent waterkwaliteit, (Bio)monitoring en omgevingsvergunningen verwijs ik u graag door naar mijn regionale collega’s minister Tellier, minister Demir en minister Maron. Voor vragen in verband met voedselveiligheid verwijs ik u graag door naar mijn federale collega’s minister Clarinval en minister Vandenbroucke.
Binnen België en Europa zijn er verschillende acties gepland om de vervuiling van PFAS aan te pakken. Ik geef u een kort overzicht van federale acties:
– België neemt een ambitieuze positie in omtrent de uitfasering van PFAS binnen de REACH wetgeving (Registration, Evaluation, Authorization and restriction of CHemicals – registratie, evaluatie en toelating van chemische stoffen) en de Internationale Stockholm Conventie. Hierbij streeft België voor een complete uitfasering van PFAS, waarbij enkel essentiële gebruiken mogen doorgaan, totdat er veiligere alternatieven worden gevonden;
– binnen het Federale Actieplan van hormoonverstoorders (NAPED) zijn er projecten voorzien voor onderzoek op PFAS;
– binnen de Coördinatiecomité Internationaal Milieubeleid (CCIM) PFAS werkgroep wordt er PFAS gerelateerde informatie uitgewisseld tussen de verschillende Belgische overheden. Verder wordt er via deze groep informatiedoorstroming verzekerd naar de relevante EU (Europese Unie) en Internationale organen voor het onderbouwen van PFAS wetgevende acties;
– België geeft via de CCIM PFAS werkgroep proactief input op de PFAS restrictieprocessen die lopen onder REACH. Zo is er al input geleverd op het restrictievoorstel voor PFAS in brandblusschuimen, en op de voorbereidingen van de algemene PFAS restrictie;
– binnen het «Belgian Builds Back Circular» (BBBC) plan is er een project gepland dat gefocust zal zijn op het vinden van veilige en duurzame alternatieven voor PFAS gebruik in producten;
– binnen de diensten van Leefmilieu van de federale overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu (FOD VVVL) wordt er gewerkt aan een studie op het gebruik van PFAS in huishoudtextielindustrie (tapijten, enz.).
Kortom zijn er dus verschillende acties lopende en gepland op federaal niveau om te streven naar een uitfasering van het gebruik van PFAS, om zo de blootstelling aan mens en milieu te minimaliseren.
Op dit moment zijn er nog geen bindende criteria ontwikkeld voor het essentieel gebruik concept. De Europese Commissie is nog bezig met het ontwikkelen van de criteria, dit werk zal ten vroegste begin 2023 gefinaliseerd worden. Hierna zal dit concept nog toegevoegd worden in relevante wetgevingen, waaronder de REACH wetgeving.
De diensten van Leefmilieu van de FOD VVVL hebben rond essentieel gebruik een voorstel ontwikkeld en verdedigd binnen de Belgische en Europese discussies. Verder worden nieuwe ontwikkelingen rond dit onderwerp actief opgevolgd.
Belangrijk om aan te halen hier is dat deze essentieel gebruik criteria niet gebruikt zullen worden voor de algemene PFAS restrictie onder REACH. Dit aangezien het restrictie voorstel gepubliceerd zal worden voor essentieel gebruik in de wetgeving opgenomen zal worden. Desalniettemin zal België actief input leveren op het restrictieproces en het ambitieuze Belgische standpunt verdedigen. Ondanks dat de discussies rond essentieel gebruik niet gefinaliseerd zullen zijn zal er vanuit België gestreefd worden naar een correcte socio-economische analyse van deze restrictie, waarbij enkel absoluut essentiële gebruiken (tijdelijk) uitgezonderd kunnen worden van de restrictie.
Zoals eerder aangehaald wordt er binnen de CCIM en Gemengde Interministeriële Conferentie voor het leefmilieu en de gezondheid (GICLG) PFAS werkgroep aan actieve informatie-uitwisseling en rapportering gedaan tussen de verschillende Belgische overheden. Mijn administratie binnen de FOD VVVL Leefmilieu zit deze werkgroep voor en verzorgd deze informatie-uitwisseling tussen de overheden en met de Europese en Internationale instanties. Verder werkt mijn administratie in nauw verband samen met de collega’s van de FOD Economie in verband met het BBBC project, en neemt het actief deel aan de werken van de Vlaamse PFAS opdrachthouder.