Schriftelijke vraag nr. 7-1450

van Klaas Slootmans (Vlaams Belang) d.d. 20 januari 2022

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Ziekenhuizen - Interculturele bemiddelaars - Cijfers - Kosten

ziekenhuis
vertaling
officiële statistiek
kosten voor gezondheidszorg
buitenlandse staatsburger
cultureel verschil

Chronologie

Vraag nr. 7-1450 d.d. 20 januari 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Door de globalisering en de vluchtelingencrisis krijgen zorginstellingen steeds meer te maken met patiënten die geen van de landstalen spreken. Vaak verschilt hun culturele achtergrond sterk van die van de zorgverstrekkers. Om die reden werd sinds 1991 in een aantal ziekenhuizen aan zogenaamde interculturele bemiddeling gedaan. Deze bemiddeling behelst naast gezondheidszorg ook integratie en welzijn. Het is dus bij uitstek een transversale aangelegenheid.

1) Kan u voor 2019, 2020, 2021 per Gewest en op jaarbasis, meedelen:

a) hoeveel interculturele bemiddelaars er waren;

b) hoeveel interventies zij deden;

c) wat de kostprijs daarvan was?

2) a) Hoeveel interculturele bemiddelaars tolken actueel welke talen?

b) Hoeveel interventies per taal werden er in betreffende jaren gedaan (per Gewest en op jaarbasis)?

c) Hoeveel van hen komen ter plaatse tussen (per gewest en op jaarbasis) en hoeveel op afstand?

d) Hoeveel interventies per medische dienst (gynaecologie, pediatrie, enz.) waren er in betreffende jaren?

3) In hoeveel gevallen van interculturele bemiddeling hadden de betrokkenen de Belgische nationaliteit en in hoeveel de niet-Belgische?

4) a) Hoeveel keer er beroep werd gedaan op sociale tolkendiensten in de betreffende jaren en welke de kostprijs daarvan was (per gewest en op jaarbasis).

b) In hoeveel gevallen in de betreffende jaren (op jaarbasis) hadden de betrokkenen de Belgische nationaliteit en in hoeveel de niet-Belgische?

5) Hoe evalueert u deze voorziening? Is u niet van oordeel dat de kost ervan, minstens voor wat personen met de Belgische nationaliteit betreft, zou moeten worden doorgerekend aan de betrokkenen aangezien verondersteld mag worden dat zij geïntegreerd zijn en dat zij de landstaal of een van de landstalen van het Gewest waar zij verblijven machtig zijn? Neemt u ter zake eventueel een initiatief?

6) Bestaat er voor wat buitenlanders betreft, ter zake wederkerigheid met de landen waaruit deze afkomstig zijn voor Belgen die in deze landen gezondheidszorg nodig hebben en daar gratis taalbijstand kunnen krijgen? Zo ja, voor welke landen wel en welke niet? Bent u niet van oordeel dat deze voorziening daaraan gekoppeld zou moeten worden en dat, indien dit niet het geval is, de kostprijs daarvan aan de betreffende landen of de verzekeringsinstellingen van de betrokkenen dient te worden doorgerekend? Mogen we ter zake initiatieven van u verwachten?

Antwoord ontvangen op 1 juni 2022 :

1) a)

Bij deze cijfers dient opgemerkt dat het in veel gevallen om deeltijdse functies gaat. In 2021 beschikken we over 90,9 voltijdsequivalenten interculturele bemiddeling die ingevuld worden door 117 intercultureel bemiddelaars.

1) b)

Bij deze cijfers moeten we opmerken dat het om een schatting van het aantal interventies op jaarbasis gaat. Alle ziekenhuizen moeten het aantal interventies van de intercultureel bemiddelaars voor de federale overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid gedurende één maand registreren. Op basis daarvan wordt een schatting van het totaal aantal interventies gemaakt.

Wij beschikken nog niet over de gegevens voor het jaar 2021.

1) c)

2) a)

2) b) Onderstaande tabel geeft een overzicht het aantal interventies per taal tijdens de registratieperiode van een maand in 2019.

Onderstaande tabel geeft een overzicht het aantal interventies per taal tijdens de registratieperiode van een maand in 2020.

2) c) Alle intercultureel bemiddelaars doen on-site interventies. Een 3-tal intercultureel bemiddelaars doet tot nog toe geen interventies op afstand.

2) d)

3) Wij verzamelen geen gegevens over de nationaliteit van de patiënten waarvoor op de intercultureel bemiddelaars een beroep gedaan wordt.

4) a) De sociale tolkendiensten vallen onder de bevoegdheid van de Gemeenschappen. Wij beschikken niet over cijfers over het aantal interventies dat deze tolkendiensten uitvoerden, noch over gegevens over de kostprijs.

4) b) Wij beschikken niet over deze gegevens.

5) We evalueren de interculturele bemiddeling in de gezondheidszorg zeer positief. Onze initiatieven in dat verband vinden ook internationaal zeer veel weerklank zoals blijkt uit de erkenning als «best practice» door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de uitgebreide aandacht die eraan besteed werd in het «Compendium of Health System Responses to large-scale migration in the WHO-European Region» van WHO-Europe (2018) en hun vraag aan onze diensten om een «Health evidence network report te schrijven over interculturele bemiddeling in de gezondheidszorg» (Health Evidence Network Report 64: «What are the roles of intercultural mediators in health care and what is the evidence on their contributions and effectiveness in improving accessibility and quality of care for refugees and migrants in the WHO European Region?»). Meerdere evaluaties tonen duidelijk aan dat het werk van de intercultureel bemiddelaars een grote meerwaarde inhoudt voor de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg.

De veronderstelling dat alle personen met een migratie-achtergrond met de Belgische nationaliteit de landstalen voldoende zouden beheersen om op een effectieve en veilige wijze te communiceren in een complex domein als de gezondheidszorg strookt niet met de werkelijkheid.

Het doorrekenen van de kost aan patiënten zou door het creëren van een financiële drempel de toegang tot kwaliteitsvolle zorg in het gedrang brengen. Veel migranten en etnische minderheden behoren immers tot de kwetsbaarste groepen in onze samenleving. Zo blijkt uit cijfers van Statistiek Vlaanderen (juli 2021) dat het armoede risico van personen die buiten België geboren zijn veel hoger ligt: voor personen geboren in een van de landen van de Europese Unie (EU) ligt het op 20 %, voor personen geboren in een land van buiten de EU zelfs op 33 % (ter vergelijking: voor personen geboren in België ligt het op 7 %).

Voorts zou het ontbreken van interculturele bemiddeling voor deze personen – doordat ze minder goed geïnformeerd worden en hun gezondheidsvaardigheden daardoor laag blijven – ook voor de volksgezondheid in het algemeen nadelig zijn. Onopgeloste communicatiebarrières hebben er bijvoorbeeld toe bijgedragen dat de COVID-pandemie migranten et etnische minderheden in sommige regio’s meer getroffen heeft dan de autochtone bevolking. Dergelijke fenomenen hebben uiteraard ook hun weerslag op het verloop van een pandemie en dus ook op de effecten ervan op onze gezondheidszorg.

6) Er bestaat ter zake geen wederkerigheid. Evenmin zijn er plannen om initiatieven ter zake te nemen.