Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-978

van Martine Taelman (Open Vld) d.d. 8 juni 2016

aan de vice-eersteminister en minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken, belast met de Regie der gebouwen

Levensbedreigende incidenten of rampen - Informatie van de bevolking - Overheidsapplicatie - Frans voorbeeld - Mogelijke ontwikkeling in België

bewustmaking van de burgers
openbare veiligheid
communicatiesysteem
terrorisme
ramp door menselijk toedoen
natuurramp

Chronologie

8/6/2016Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 7/7/2016)
2/8/2016Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-979
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-980

Vraag nr. 6-978 d.d. 8 juni 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Wat betreft het transversale karakter : de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota " integrale veiligheid " en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016-2019, en werden besproken tijdens een interministeriële conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale gewestaangelegenheid waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

De Franse overheid heeft twee dagen voor de start van het EK 2016 een app gelanceerd die gebruikers via hun smartphone waarschuwt voor terreuraanslagen.

De waarschuwingsapp tegen terrorisme heet Saip (Système d'alerte et d'information des populations) en werd ontwikkeld na de aanslagen in Parijs in november 2015. Daarbij kwamen honderddertig mensen om het leven.

De gebruiker kan de app instellen om hem of haar te verwittigen als er een aanslag plaatsvindt in de buurt. In het geval van een bomaanslag of een schietpartij kleurt het scherm van de smartphone donkerrood met de boodschap : "Alarm". Men krijgt een korte beschrijving van wat er aan de hand is en raad in verband met wat men het best zou doen. Het toestel zal geen geluid maken noch vibreren om de eventuele schuilplaats niet te verraden aan de terroristen. De waarschuwingen kunnen gedeeld worden op sociale media.

De app werd oorspronkelijk ontwikkeld voor terreurdreiging, maar zou ook uitgebreid worden naar andere calamiteiten en rampen. Gewelddadig extremisme en terrorisme zijn één van de prioriteiten in het recent goedgekeurde Nationaal Veiligheidsplan. Deze maatregel ligt in het verlengde van deze transversale beleidsprioriteit.

Ik had dan ook graag een antwoord gekregen op de volgende vragen :

1) Gaat u in overleg met de deelstaten en naar het Franse voorbeeld een gelijkaardige applicatie aanbieden aan de bevolking en dit in geval van terrorisme of andere levensbedreigende voorvallen zoals een zware brand of een zware storm ? Zo ja, kunt u meedelen wat de inhoud en het tijdschema zijn, alsook in welke modaliteiten er is voorzien? Zo neen, waarom niet ?

2) Hoe evalueert u het initiatief van Frankrijk om hun burgers via een applicatie te verwittigen in geval van levensbedreigende voorvallen en dit ter preventie van verdere slachtoffers ? Bent u het met me eens dat deze toepassing interessant is omdat ze in tegenstelling tot een sms geen lawaai maakt bij ontvangst en gezien de keuze om deze berichten te ontvangen bij de gebruiker ligt? Zo neen, waar liggen de nadelen ?

3) Bent u bereid deze applicatie te laten ontwikkelen in overleg met een privépartner ? Kunt u toelichten ?

Antwoord ontvangen op 2 augustus 2016 :

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vragen :

1) In geval van een (dreigende) noodsituatie, van welke aard dan ook, is het inderdaad belangrijk de bevolking zo snel en efficiënt mogelijk te alarmeren en informeren. Daartoe wordt momenteel het burgeralarmeringsplatform Be-Alert ontwikkeld. Daarbij is het uitgangspunt van onze alarmeringsstrategie om een zo hoog mogelijk bereik na te streven en zo min mogelijk te discrimineren. Daarom ligt de nadruk bij Be-Alert niet zozeer op één bepaalde technologie, maar op de integratie van verschillende beschikbare technologieën (bjvoorbeeld spraakberichten, SMS, sociale media, email, sirenes, …) in één performant platform. Met deze aanpak staat BE-Alert open voor nieuwe ontwikkelingen en aanvullingen, zoals die van een applicatie.

BE-Alert zal in het najaar gelanceerd worden. Vervolgens zal in 2017 de Alert-SMS-technologie geïntegreerd worden, die het mogelijk maakt om alle actieve GSM’s binnen een bepaalde zone een SMS te sturen (dus ook van pendelaars, passanten, toeristen, …). Deze Alert-SMS-technologie zal dus tegemoet komen aan de vraag om iedereen binnen een lokale zone te alarmeren. Dit opzet is dus gelijkaardig aan de achterliggende doelstelling van een specifieke alarmeringsapplicatie zoals deze momenteel in Frankrijk is gelanceerd. Om deze technologie kosteloos te maken binnen het kader van crisisbeheer zal na de zomer 2016 trouwens een voorstel tot wetswijziging aan het Parlement worden voorgelegd. Deze wetswijziging zou een grote stap voorwaarts zijn naar een performante alarmeringsstrategie die aan de huidige noden beantwoordt.

Daarnaast bestaat ook in België de vraag om, naast de reeds geïntegreerde en geplande technologieën binnen BE-Alert aanvullend een applicatie te ontwikkelen. Deze aanvulling zou effectief verschillende voordelen kunnen bieden. Momenteel wordt de opportuniteit en de meest optimale vorm voor een dergelijke alarmeringsapplicatie dan ook bestudeerd.

Wat betreft de samenwerking met de deelstaten hieromtrent kan worden gesteld dat zij als entiteit zullen kunnen intekenen op BE-Alert, dat op federaal initiatief en met federale middelen zal worden ontwikkeld. Mocht echter vanuit de deelstaten de wens om een partnerschap hieromtrent eenduidig geformuleerd worden (wat op dit moment niet het geval is), dan ben ik uiteraard graag bereid om de mogelijke samenwerkingsvormen hieromtrent samen te bekijken.

2) Vanuit onze bekommernis om een efficiënte alarmering van de bevolking bij (dreigende) noodsituaties kunnen we het initiatief van onze Franse collega’s ten zeerste toejuichen. Het idee om via een applicatie mensen binnen een bepaalde zone (aanwezig of geïnteresseerd) te alarmeren is zeer nuttig. Bovendien biedt een applicatie de mogelijkheid om naast een kort alarmeringsbericht ook aanvullende informatie mee te geven (bijvoorbeeld gevraagd reactiepatroon, enz.). De mogelijkheid om stille berichten te versturen kan interessant zijn binnen bepaalde situaties (bijvoorbeeld gijzeling). Wel blijft dan echter de vraag hoe de ontvanger op de hoogte wordt gesteld van het eerste bericht wanneer dit uitsluitend visueel wordt weergegeven.

De alarmeringsapplicatie naar Frans voorbeeld werd vooral binnen een specifiek kader (Euro2016) ontwikkeld met uitsluitend als doel het alarmeren van de bevolking. Een dergelijk model heeft, vanuit het oogpunt van de niet-discriminatie, echter enkele belangrijke tekortkomingen. Ten eerste richt een applicatie zich uitsluitend tot diegenen die een smartphone bezitten. Op die manier wordt een (weliswaar snel kleiner wordende) groep steeds uitgesloten. Ten tweede dient de gebruiker steeds ertoe te worden aangezet de applicatie te downloaden. Applicaties hebben steeds een tijdelijk karakter en de interesse ervoor neemt op termijn af. Bovendien is het een hele uitdaging om buitenlanders ertoe aan te sporen de applicatie te downloaden.

De integratie van een applicatie binnen onze brede alarmeringsstrategie en het BE-Alertplatform kan volgens ons dus wel degelijk een interessante meerwaarde hebben. Toch moeten we proberen de bovengenoemde zwaktes te vermijden. Dit kan, onder meer, door een Europese focus waarbij meerdere partners samenwerken om een grensoverschrijdende applicatie te ontwikkelen. Bovendien kan de meerwaarde voor de burger verhoogd worden door bredere functionaliteiten aan te bieden dan een loutere alarmering (bijvoorbeeld sociaal netwerken, enz.). Een dergelijke uitbreiding (zowel geografisch als functioneel) kan ertoe bijdragen dat de applicatie levendig blijft.

3) Binnen het kader van de ontwikkeling en de verdere uitbreidingen van BE-Alert worden op permanente basis eventuele uitbreidingen en technologieën onderzocht. Zo zal vanaf 2017 de Alert-SMS-technologie een belangrijke lacune dichten door het versturen van een SMS naar alle aanwezige GSM-toestellen binnen een bepaalde zone mogelijk te maken. Naar analogie wordt momenteel de mogelijkheid bekeken om BE-Alert met een applicatie uit te breiden. Mijn diensten bestudeerden hiertoe reeds verschillende mogelijkheden en bekeken deze met verschillende privé-partners waaronder de aanbieder van de recentelijk gelanceerde Franse alarmeringsapplicatie. Van zodra de opportuniteiten en de mogelijke kosten en baten hiervan voldoende duidelijk zijn, kan hiertoe verder initiatief worden genomen.