Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-1654

van Martine Taelman (Open Vld) d.d. 23 november 2017

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Fentanyl - Toename van het gebruik - Online drugshandel - Cijfers - Europol - Politieaanpak - Preventiecampagne - Overleg met de gemeenschappen

verdovend middel
psychotropicum
handel in verdovende middelen
internet
elektronische handel
gevaren voor de gezondheid

Chronologie

23/11/2017Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 28/12/2017)
7/2/2018Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1652
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1653
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1655

Vraag nr. 6-1654 d.d. 23 november 2017 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Het monitoren van de wereldwijde drugstrafiek is sinds de komst van het Internet steeds moeilijker geworden. Jongeren blijken steeds meer designerdrugs via het internet te kopen, meer specifiek bij zogenaamde « onlinedrugsshops ».

Vandaag vernemen we dat er tien overlijdens per jaar vallen in ons land ten gevolge van de verkoop van het krachtige opiaat Fentanyl en afgeleiden ervan. Toxicoloog Jan Tytgat heeft het over een zorgwekkende trend. Luidens Europol is de handel in Fentanyl de snelst groeiende markt wat bijzonder onrustwekkend is. Fentanyl en afgeleiden zijn immers zware opiaten die honderd maal krachtiger zijn dan morfine. Ik waarschuw reeds lange tijd voor de opmars van deze specifieke drug gezien de zeer zware impact op de volksgezondheid. In de Verenigde Staten stierven er in 2016 20 145 Amerikanen door Fentanyl.

Ook het profiel van de personen die een overdosis krijgen is verontrustend. Het betreft niet gekende druggebruikers. Het gaat veelal om experimenterende twintigers en dertigers.

Europol roept op tot een innovatieve politieaanpak. Ik steun deze oproep. Ook moet men de experimenterende jongeren die via het Internet, dikwijls op het « darknet » deze drugs kopen, zonder zich bewust te zijn van de destructieve werking ervan en de hoge graad van mortaliteit proberen te bestrijden via preventieboodschappen.

Sinds de wetswijzing van 7 februari 2014 van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen, kan de Koning niet alleen de individueel geïdentificeerde stoffen verbieden, maar ook de groepen van stoffen die geïdentificeerd worden door een gedeeltelijke gemeenschappelijke chemische structuur, waardoor geanticipeerd kan worden op marktontwikkelingen rond de opkomst van nieuwe producten, maar ook van producten met dezelfde basisstructuur.

Tevens werd In het Belgisch Staatsblad van 13 oktober 2011 twee koninklijke besluiten van 26 september 2011 bekendgemaakt teneinde dit fenomeen te bestrijden. Op grond van deze koninklijke besluiten zijn alle nieuwe substanties die « synthetische cannabinoïden » worden genoemd, alsook andere zogenaamde legale drugs voortaan verboden. Er wordt thans specifieke informatie verstrekt aan politieagenten en magistraten teneinde hen bewust te maken van het verbod van die nieuwe substanties.

Drugs zijn een transversale gemeenschapsaangelegenheid. Inzake volksgezondheid zijn de Gemeenschappen bevoegd voor de preventie. De handhaving van de handel in illegale producten is dan weer veeleer een federale aangelegenheid.

In dit kader had ik graag volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister :

1) Hoe reageert u op deze onrustwekkende berichten rond de toename van het gebruik van Fentanyl en afgeleiden en het eraan gekoppelde hoge aantal doden alsook opnames in de spoeddiensten ? Beschikt u over recente cijfers die deze toename illustreren ?

2) Kan u cijfermatig toelichten hoeveel doden er respectievelijk de afgelopen drie jaar zijn gevallen ? Hoeveel spoedopnames er waren ten gevolge van de inname van Fentanyl en afgeleide producten en dit in het licht van recente berichtgeving ? Zet deze tendens zich door in 2017 ?

3) Overweegt u de mogelijkheid om dit probleem op Europees niveau aan te pakken, gezien het grensoverschrijdende karakter van de online drugsmarkt en de oproep van Europol ? Acht u het opportuun om de regelgeving inzake verboden stoffen over heel Europa gelijk te stellen ? Indien wel, kan u uitvoerig toelichten welke werkwijze men kan hanteren om te voorkomen dat de wetgeving steeds word omzeild ? Indien niet, waarom niet ?

4) Hoeveel personen werden vervolgd voor het verhandelen van legal highs (Fentanyl en afgeleiden) in ons land ?

5) Beschikt u over cijfermateriaal over de in beslag genomen stoffen zoals Fentanyl en afgeleiden door onze douanediensten en dit respectievelijk op jaarbasis voor de laatste drie jaar ? Kan u deze ontwikkeling desgevallend toelichten ?

6) Bent u bereid al dan niet in samenwerking met de Gemeenschappen een concrete preventiecampagne op te zetten, en dan specifiek op het internet, die gericht is op de jongeren, om hen te wijzen op de gevaren van deze synthetische drugs, en dan in het bijzonder Fentanyl en de afgeleiden ? Zo ja, kan u dit toelichten ? Zo neen, waarom niet ?

7) Welke rol ziet u voor de politiediensten die op het internet aanwezig zijn inzake een repressieve en preventieve aanpak ? Kan u dit uitvoerig toelichten ?

8) Welke concrete beleidsdaden heeft u gesteld en gaat u stellen in het kader van de oproep van Europol tot een innovatieve politieaanpak ?

9) Bent u bereid om in overleg met de diverse internetzoekmachines samen te werken om bij het invoeren van zoektermen zoals « legal high » of « Fentanyl » een duidelijke preventieboodschap in de zoekresultaten te steken ? Zo neen, waarom niet en kan u dit toelichten ?

Antwoord ontvangen op 7 februari 2018 :

1) Het klopt dat enkele landen momenteel een grote stijging van gebruik en daarmee samenhangende problemen van opioïden kennen, voornamelijk de VS en Canada. Fentanyl, voornamelijk geproduceerd in clandestiene labo’s in China, is verantwoordelijk voor de meeste overdoseringen en sterfgevallen. Naast fentanyl zelf komen er ook steeds meer fentanyl-analogen op de markt. Ook deze analogen kunnen heel krachtige opioïden zijn.

Tot voor 2015 werden aan het Belgisch Early Warning System Drugs zelden of nooit overlijdens gemeld die veroorzaakt werden door fentanyl of derivaten ervan. In de afgelopen jaren werden sporadisch toch meer overlijdens door fentanyl-gerelateerde overdosering gerapporteerd. Enkel voor de eerste helft van 2017 gaat het om volgende cases :

– 1 overlijden door consumptie acrylfentanyl ;

– 1 overlijden door consumptie ocfentanil ;

– 1 overlijden door consumptie carfentanil ;

– minstens 3 overlijdens veroorzaakt door consumptie van U-47700.

2) In 2015 werden 7 overlijdens gemeld na consumptie van fentanyl. Daarnaast was er 1 overlijden na consumptie van ocfentanil. In 2016 werden minstens 7 overlijdens gerapporteerd, veroorzaakt door fentanyl. Daarnaast werden ook 2 overlijdens gemeld na consumptie van U-47700. In 2017 werden voorlopig een zestal overlijdens door fentanylanalogen gemeld (zie ook oplijsting onder punt 1).

Deze informatie is niet opgenomen in de ziekenhuisgegevens.

3) België heeft, zoals u opmerkte, proactief een generieke wetgeving aangenomen die de verschillende chemische varianten van fentanyl klasseert. Fentanyl zelf en een aantal courante derivaten zijn als sinds lang gereglementeerde substanties onder de drugswet.

Het Europees Parlement en de Raad keurden ook in november 2017 een nieuwe richtlijn rond nieuwe psychoactieve stoffen (NPS), waar deze fentanyl-derivaten in thuishoren, goed. De omzendbrief die bij deze richtlijn hoort, verduidelijkt dat vanaf november 2018 de NPS ook officieel als drug worden gecategoriseerd.

4) De classificatie inzake vervolgingen gebeurt op basis van de inbreuken op de wetgeving. Deze is niet gestructureerd per substantie, en aldus kunnen we geen uitspraken doen over de substanties en weten we enkel het aantal vervolgingen per type inbreuk. Ik verwijs hiervoor ook naar mijn collega van Justitie voor deze vraag.

5) Ik verwijs naar mijn collega’s van Justitie en Financiën voor deze vraag.

6) Preventie valt ook op dit vlak onder de verantwoordelijkheid van de gefedereerde entiteiten. Op verzoek van deze laatstgenoemden kan dit onderwerp echter worden besproken tijdens een vergadering van de Cel Gezondheidsbeleid-Drugs in de schoot van de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid, waarin alle vertegenwoordigers van de ministers die bevoegd zijn voor volksgezondheid zetelen.

7) Ik verwijs naar mijn collega van Binnenlandse Zaken voor deze vraag.

8) Ik verwijs naar mijn collega van Binnenlandse Zaken voor deze vraag.

9) Zie antwoord punt 6).