SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2017-2018 Zitting 2017-2018
________________
23 novembre 2017 23 november 2017
________________
Question écrite n° 6-1654 Schriftelijke vraag nr. 6-1654

de Martine Taelman (Open Vld)

van Martine Taelman (Open Vld)

à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
________________
Fentanyl - Augmentation de la consommation - Trafic de drogue en ligne - Chiffres - Europol - Approche policière - Campagne de prévention - Concertation avec les Communautés Fentanyl - Toename van het gebruik - Online drugshandel - Cijfers - Europol - Politieaanpak - Preventiecampagne - Overleg met de gemeenschappen 
________________
stupéfiant
substance psychotrope
trafic de stupéfiants
Internet
commerce électronique
risque sanitaire
verdovend middel
psychotropicum
handel in verdovende middelen
internet
elektronische handel
gevaren voor de gezondheid
________ ________
23/11/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 28/12/2017)
7/2/2018Antwoord
23/11/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 28/12/2017)
7/2/2018Antwoord
________ ________
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1652
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1653
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1655
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1652
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1653
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1655
________ ________
Question n° 6-1654 du 23 novembre 2017 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1654 d.d. 23 november 2017 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Avec l'essor d'internet, suivre le trafic mondial des stupéfiants devient de plus en plus difficile. Il apparaît que les jeunes se procurent de plus en plus de drogues sur mesure sur internet, plus spécifiquement sur ce qu'on appelle des « online drugsshops ».

Nous apprenons aujourd'hui que dix personnes meurent chaque année à la suite de la vente du Fentanyl, un puissant opiacé, et de ses dérivés. Le toxicologue Jan Tytgat parle d'une tendance préoccupante. Selon Europol, le commerce de Fentanyl est le marché qui se développe le plus rapidement, ce qui est particulièrement inquiétant. Le Fentanyl et ses dérivés sont en effet des opiacés durs, cent fois plus puissants que la morphine. Cela fait déjà longtemps que j'attire l'attention sur le succès grandissant de cette drogue spécifique étant donné les conséquences très lourdes qu'elle comporte pour la santé publique. Aux États-Unis, 20 145 personnes sont décédées en 2016 à cause du Fentanyl.

Le profil des personnes qui ont fait une overdose est également préoccupant. Il concerne des consommateurs de drogue non connus. Il s'agit surtout de personnes dans la vingtaine et la trentaine qui se livrent à des expériences.

Europol appelle à une approche policière innovante. Je soutiens cet appel. On doit également essayer d'informer, via des messages de prévention, ces jeunes qui se livrent à des expériences et achètent ces drogues sur internet, souvent sur le « darknet », sans se rendre compte de leur effet destructeur et du degré élevé de mortalité qu'elles présentent.

Depuis la modification, par une loi du 7 février 2014, de la loi du 24 février 1921 concernant le trafic des substances vénéneuses, soporifiques, stupéfiantes, psychotropes, désinfectantes ou antiseptiques et des substances pouvant servir à la fabrication illicite de substances stupéfiantes et psychotropes, le Roi peut interdire, non seulement les substances identifiées individuellement, mais aussi les familles de substances identifiées par une structure chimique en partie commune, ce qui permet de prévenir la mise sur le marché de produits nouveaux ainsi que de produits ayant la même structure.

Par ailleurs, le Moniteur belge du 13 octobre 2011 a publié deux arrêtés royaux du 26 septembre 2011 visant à lutter contre ce phénomène. En vertu de ces arrêtés royaux, toutes les nouvelles substances, appelées «cannabinoïdes de synthèse», ainsi que d'autres drogues dites légales sont désormais proscrites. Des informations spécifiques sont actuellement données aux agents de police et aux magistrats afin de les conscientiser à ces nouvelles substances interdites.

Les drogues sont une matière communautaire transversale. Les Communautés sont compétentes pour la prévention en matière de santé publique. Le contrôle du trafic des produits illégaux est une matière fédérale.

Dans ce cadre, j'aimerais poser les questions suivante au ministre :

1) Que pensez-vous de ces informations inquiétantes concernant l'augmentation de la consommation de Fentanyl et de ses dérivés et le nombre élevé de décès et d'admissions aux urgences qui y sont liés ? Disposez-vous de chiffres récents illustrant cette augmentation ?

2) Pouvez-vous m'indiquer combien de personnes sont décédées au cours de chacune de ces trois dernières années ? À combien d'admissions aux urgences la consommation de Fentanyl et de produits dérivés a-t-elle donné lieu et ce, à la lumière des informations récentes ? Cette tendance se poursuit-elle en 2017?

3) Envisagez-vous la possibilité d'aborder ce problème au niveau européen étant donné le caractère transfrontalier du marché en ligne des drogues et l'appel d'Europol ? Vous paraît­il opportun d'harmoniser la réglementation relative aux substances interdites au niveau de l'ensemble de l'Europe ? Dans l'affirmative, pouvez-vous préciser quelle méthode de travail on peut appliquer afin d'éviter que la législation ne soit constamment contournée ? Dans la négative, pour quelle raison ?

4) Combien de personnes ont-elles été poursuivies pour trafic de legal highs (Fentanyl et dérivés) dans notre pays ?

5) Disposez-vous de chiffres sur les quantités annuelles de substances, telles que le Fentanyl et dérivés, qui ont été saisies par nos services de douane au cours de ces trois dernières années ? Pouvez-vous, le cas échéant, expliquer cette évolution ?

6) Êtes-vous disposé à lancer concrètement, en coopération ou non avec les Communautés, une campagne de prévention, spécifiquement sur internet, qui soit orientée sur les jeunes, pour les avertir des dangers que présentent ces drogues synthétiques, en particulier le Fentanyl et ses dérivés ? Dans l'affirmative, pouvez-vous expliquer votre réponse ? Dans la négative, pourquoi ?

7) Comment voyez-vous le rôle des services de police présents sur internet en matière d'approche répressive et préventive ? Pouvez-vous préciser votre réponse ?

8) Quelles actions politiques concrètes avez-vous entreprises et comptez-vous entreprendre en réponse à l'appel d'Europol à une approche policière innovante ?

9) Êtes-vous disposé à travailler en concertation avec les différents moteurs de recherche internet afin qu'ils affichent un message de prévention clair dans les résultats de recherche, lors de l'introduction de mots-clés comme « legal high » ou « Fentanyl » ? Dans la négative, pourquoi et pouvez-vous expliquer votre réponse ?

 

Het monitoren van de wereldwijde drugstrafiek is sinds de komst van het Internet steeds moeilijker geworden. Jongeren blijken steeds meer designerdrugs via het internet te kopen, meer specifiek bij zogenaamde « onlinedrugsshops ».

Vandaag vernemen we dat er tien overlijdens per jaar vallen in ons land ten gevolge van de verkoop van het krachtige opiaat Fentanyl en afgeleiden ervan. Toxicoloog Jan Tytgat heeft het over een zorgwekkende trend. Luidens Europol is de handel in Fentanyl de snelst groeiende markt wat bijzonder onrustwekkend is. Fentanyl en afgeleiden zijn immers zware opiaten die honderd maal krachtiger zijn dan morfine. Ik waarschuw reeds lange tijd voor de opmars van deze specifieke drug gezien de zeer zware impact op de volksgezondheid. In de Verenigde Staten stierven er in 2016 20 145 Amerikanen door Fentanyl.

Ook het profiel van de personen die een overdosis krijgen is verontrustend. Het betreft niet gekende druggebruikers. Het gaat veelal om experimenterende twintigers en dertigers.

Europol roept op tot een innovatieve politieaanpak. Ik steun deze oproep. Ook moet men de experimenterende jongeren die via het Internet, dikwijls op het « darknet » deze drugs kopen, zonder zich bewust te zijn van de destructieve werking ervan en de hoge graad van mortaliteit proberen te bestrijden via preventieboodschappen.

Sinds de wetswijzing van 7 februari 2014 van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen, kan de Koning niet alleen de individueel geïdentificeerde stoffen verbieden, maar ook de groepen van stoffen die geïdentificeerd worden door een gedeeltelijke gemeenschappelijke chemische structuur, waardoor geanticipeerd kan worden op marktontwikkelingen rond de opkomst van nieuwe producten, maar ook van producten met dezelfde basisstructuur.

Tevens werd In het Belgisch Staatsblad van 13 oktober 2011 twee koninklijke besluiten van 26 september 2011 bekendgemaakt teneinde dit fenomeen te bestrijden. Op grond van deze koninklijke besluiten zijn alle nieuwe substanties die « synthetische cannabinoïden » worden genoemd, alsook andere zogenaamde legale drugs voortaan verboden. Er wordt thans specifieke informatie verstrekt aan politieagenten en magistraten teneinde hen bewust te maken van het verbod van die nieuwe substanties.

Drugs zijn een transversale gemeenschapsaangelegenheid. Inzake volksgezondheid zijn de Gemeenschappen bevoegd voor de preventie. De handhaving van de handel in illegale producten is dan weer veeleer een federale aangelegenheid.

In dit kader had ik graag volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister :

1) Hoe reageert u op deze onrustwekkende berichten rond de toename van het gebruik van Fentanyl en afgeleiden en het eraan gekoppelde hoge aantal doden alsook opnames in de spoeddiensten ? Beschikt u over recente cijfers die deze toename illustreren ?

2) Kan u cijfermatig toelichten hoeveel doden er respectievelijk de afgelopen drie jaar zijn gevallen ? Hoeveel spoedopnames er waren ten gevolge van de inname van Fentanyl en afgeleide producten en dit in het licht van recente berichtgeving ? Zet deze tendens zich door in 2017 ?

3) Overweegt u de mogelijkheid om dit probleem op Europees niveau aan te pakken, gezien het grensoverschrijdende karakter van de online drugsmarkt en de oproep van Europol ? Acht u het opportuun om de regelgeving inzake verboden stoffen over heel Europa gelijk te stellen ? Indien wel, kan u uitvoerig toelichten welke werkwijze men kan hanteren om te voorkomen dat de wetgeving steeds word omzeild ? Indien niet, waarom niet ?

4) Hoeveel personen werden vervolgd voor het verhandelen van legal highs (Fentanyl en afgeleiden) in ons land ?

5) Beschikt u over cijfermateriaal over de in beslag genomen stoffen zoals Fentanyl en afgeleiden door onze douanediensten en dit respectievelijk op jaarbasis voor de laatste drie jaar ? Kan u deze ontwikkeling desgevallend toelichten ?

6) Bent u bereid al dan niet in samenwerking met de Gemeenschappen een concrete preventiecampagne op te zetten, en dan specifiek op het internet, die gericht is op de jongeren, om hen te wijzen op de gevaren van deze synthetische drugs, en dan in het bijzonder Fentanyl en de afgeleiden ? Zo ja, kan u dit toelichten ? Zo neen, waarom niet ?

7) Welke rol ziet u voor de politiediensten die op het internet aanwezig zijn inzake een repressieve en preventieve aanpak ? Kan u dit uitvoerig toelichten ?

8) Welke concrete beleidsdaden heeft u gesteld en gaat u stellen in het kader van de oproep van Europol tot een innovatieve politieaanpak ?

9) Bent u bereid om in overleg met de diverse internetzoekmachines samen te werken om bij het invoeren van zoektermen zoals « legal high » of « Fentanyl » een duidelijke preventieboodschap in de zoekresultaten te steken ? Zo neen, waarom niet en kan u dit toelichten ?

 
Réponse reçue le 7 février 2018 : Antwoord ontvangen op 7 februari 2018 :

1) Certains pays connaissent effectivement une forte augmentation de la consommation d’opioïdes, principalement les USA et le Canada. Le Fentanyl, principalement produit clandestinement dans des laboratoires chinois, est responsable de la plupart des surdosages et des décès. En plus du Fentanyl, on retrouve également de plus en plus d’analogues au Fentanyl sur le marché. Ces analogues peuvent également être de très forts opioïdes.

Jusqu’en 2015, il était rarement, voire jamais, fait mention à l’Early Warning System belge de décès causés par du Fentanyl ou ses dérivés. Au cours des dernières années, de plus en plus de décès liés à une overdose de Fentanyl ont été sporadiquement rapportés. Il s’agit des cas suivants pour la seule première moitié de 2017 :

– 1 décès par consommation d’acrylfentanyl ;

– 1 décès par consommation d’ocfentanil ;

– 1 décès par consommation de carfentanil ;

– au moins 3 décès causés par la consommation de U-47700.

2) En 2015, 7 décès avaient été signalés après consommation de fentanyl. Il y a eu également 1 décès après consommation d’ocfentanil. En 2016, au moins 7 décès ont été rapportés, causés par le fentanyl. Il y a eu également deux décès signalés après consommation de U-47700. En 2017, il y a actuellement 6 décès signalés par analogues au Fentanyl (voir aussi la répartition au point 1).

Les registres hospitaliers ne disposent pas de cette information.

3) La Belgique a, comme vous l’avez mentionné, a adopté de façon proactive une législation générique qui classifie les différentes variantes chimiques du fentanyl. Le fentanyl même et quelques dérivés courants sont déjà depuis longtemps des substances classifiées sous la loi « drogue ».

Le Parlement et le Conseil européens ont également approuvé en novembre 2017 une nouvelle directive sur les nouvelles substances psychoactives (NPS), où se retrouvent ces dérivés de fentanyl et apparentés. La circulaire relative à cette directive, explique que les NPS seront officiellement catégorisés comme drogues à partir de novembre 2018.

4) La classification en matière de poursuites se fait sur base d’une infraction à la règlementation. Ceci n’est pas structuré par substance, et par conséquent, nous ne pouvons pas faire la différence par substances et nous connaissons seulement le nombre de poursuites par type d’infractions. Je vous réfère aussi à mon collègue de la Justice pour cette question.

5) Je vous réfère à mes collègues de la Justice et des Finances pour cette question.

6) La prévention ressort aussi en cette matière des compétences des entités fédérées. Toutefois, si ces dernières en font la demande, ce sujet pourra être abordé lors d’une réunion de la cellule Politique de santé-Drogues au sein de la Conférence interministerièlle Santé publique, réunissant tous les représentants des ministres ayant une compétence en matière de santé publique.

7) Je vous réfère à mon collègue des Affaires intérieures pour cette question.

8) Je vous réfère à mon collègue des Affaires intérieures pour cette question.

9) Voir réponse point 6.

1) Het klopt dat enkele landen momenteel een grote stijging van gebruik en daarmee samenhangende problemen van opioïden kennen, voornamelijk de VS en Canada. Fentanyl, voornamelijk geproduceerd in clandestiene labo’s in China, is verantwoordelijk voor de meeste overdoseringen en sterfgevallen. Naast fentanyl zelf komen er ook steeds meer fentanyl-analogen op de markt. Ook deze analogen kunnen heel krachtige opioïden zijn.

Tot voor 2015 werden aan het Belgisch Early Warning System Drugs zelden of nooit overlijdens gemeld die veroorzaakt werden door fentanyl of derivaten ervan. In de afgelopen jaren werden sporadisch toch meer overlijdens door fentanyl-gerelateerde overdosering gerapporteerd. Enkel voor de eerste helft van 2017 gaat het om volgende cases :

– 1 overlijden door consumptie acrylfentanyl ;

– 1 overlijden door consumptie ocfentanil ;

– 1 overlijden door consumptie carfentanil ;

– minstens 3 overlijdens veroorzaakt door consumptie van U-47700.

2) In 2015 werden 7 overlijdens gemeld na consumptie van fentanyl. Daarnaast was er 1 overlijden na consumptie van ocfentanil. In 2016 werden minstens 7 overlijdens gerapporteerd, veroorzaakt door fentanyl. Daarnaast werden ook 2 overlijdens gemeld na consumptie van U-47700. In 2017 werden voorlopig een zestal overlijdens door fentanylanalogen gemeld (zie ook oplijsting onder punt 1).

Deze informatie is niet opgenomen in de ziekenhuisgegevens.

3) België heeft, zoals u opmerkte, proactief een generieke wetgeving aangenomen die de verschillende chemische varianten van fentanyl klasseert. Fentanyl zelf en een aantal courante derivaten zijn als sinds lang gereglementeerde substanties onder de drugswet.

Het Europees Parlement en de Raad keurden ook in november 2017 een nieuwe richtlijn rond nieuwe psychoactieve stoffen (NPS), waar deze fentanyl-derivaten in thuishoren, goed. De omzendbrief die bij deze richtlijn hoort, verduidelijkt dat vanaf november 2018 de NPS ook officieel als drug worden gecategoriseerd.

4) De classificatie inzake vervolgingen gebeurt op basis van de inbreuken op de wetgeving. Deze is niet gestructureerd per substantie, en aldus kunnen we geen uitspraken doen over de substanties en weten we enkel het aantal vervolgingen per type inbreuk. Ik verwijs hiervoor ook naar mijn collega van Justitie voor deze vraag.

5) Ik verwijs naar mijn collega’s van Justitie en Financiën voor deze vraag.

6) Preventie valt ook op dit vlak onder de verantwoordelijkheid van de gefedereerde entiteiten. Op verzoek van deze laatstgenoemden kan dit onderwerp echter worden besproken tijdens een vergadering van de Cel Gezondheidsbeleid-Drugs in de schoot van de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid, waarin alle vertegenwoordigers van de ministers die bevoegd zijn voor volksgezondheid zetelen.

7) Ik verwijs naar mijn collega van Binnenlandse Zaken voor deze vraag.

8) Ik verwijs naar mijn collega van Binnenlandse Zaken voor deze vraag.

9) Zie antwoord punt 6).