Selon Ben Vollaard, économiste spécialisé dans la lutte contre la criminalité, la navigation maritime est responsable du déversement annuel d'environ un demi-million de litres pétrole en Mer du Nord, principalement la nuit. C'est ce que révèle une analyse des constatations faites ces vingt dernières années par les avions des gardes-côtes. Les déversements illégaux constituent un grave problème environnemental, ils affectent la vie marine et près de la moitié des oiseaux de mer retrouvés morts sur les plages de la Mer du Nord sont maculés de pétrole. Le jour, les avions des gardes-côtes sont à la recherche de taches de pétrole à la surface de l'eau. Celles-ci sont photographiées et servent de moyen de preuve en cas de poursuites. Les photos des taches prises la nuit ne permettent pas de déterminer s'il s'agit de pétrole. Les chances d'intercepter les coupables s'en trouvent annihilées. Selon Vollaard, on pourrait augmenter considérablement les chances d'intercepter les coupables si les pilotes de ces avions utilisaient une bouée jetable qui prélèverait la nuit un échantillon de tache suspecte à proximité d'un navire. La bouée pourrait être repêchée ultérieurement. Voici mes questions : 1) Le ministre/secrétaire d'État adhère-t-il à mon idée selon laquelle le déversement de pétrole en mer constitue un grave problème environnemental ? Est-il d'accord sur les chiffres du rapport de Ben Vollaard ? Est-il exact que des navires déversent illégalement du pétrole la nuit pour échapper au contrôle des avions ? Est-il d'accord sur le fait que les chances d'intercepter les coupables s'en trouvent considérablement réduites, voire annihilées ? 2) Combien de fois au cours des cinq dernières années a-t-on constaté des infractions en matière de déversement illégal de pétrole en Mer du Nord ? Dans combien de cas une suite y a-t-elle été donnée ? Dans combien de cas une condamnation a-t-elle été prononcée ? 3) Le ministre/secrétaire d'État est-il prêt à investir dans de nouvelles techniques telles que la bouée jetable afin d'accroître les chances d'intercepter les coupables (y compris la nuit) ? Dans la négative, quelles autres initiatives compte-t-il entreprendre pour empêcher que des navires déversent impunément du pétrole en mer du Nord la nuit ? |
Volgens de misdaadeconoom Ben Vollaard loost de scheepvaart jaarlijks ongeveer een half miljoen liter olie illegaal in de Noordzee, vooral 's nachts. Dat blijkt uit een analyse van de bevindingen van patrouillerende kustwachtvliegtuigen over de afgelopen twintig jaar. De illegale lozingen vormen een groot milieuprobleem; het zeeleven wordt erdoor aangetast en bijna de helft van de dode zeevogels die op de Noordzeestranden worden gevonden, is met olie besmeurd. Overdag speuren kustwachtvliegtuigen naar schepen met daarbij olievlekken op het wateroppervlak. Die worden gefotografeerd en gebruikt als bewijs bij vervolging. Op foto's van vlekken die 's nachts zijn genomen, is niet te zien of het om olie gaat. Daardoor is de pakkans nihil. Volgens Vollaard kan men de pakkans aanzienlijk vergroten als de kustwachtpiloten gebruik zouden maken van een "uitwerpboei" die 's nachts een monster neemt van een verdachte vlek bij een schip. De boei kan men dan later oppikken. Hierover de volgende vragen. 1) Deelt de geachte minister/staatssecretaris mijn mening dat de lozing van olie op zee een belangrijk milieuprobleem is? Beaamt hij de cijfers uit het rapport van Ben Vollaard? Klopt het dat schepen tijdens de nachtelijke uren illegaal olie lozen om aan de visuele controle uit de lucht te ontkomen? Beaamt hij dat de pakkans daarmee sterk wordt gereduceerd, of zelf helemaal onbestaande is? 2) Hoeveel maal stelde men de afgelopen vijf jaar overtredingen vast inzake het illegaal lozen van olie in de Noordzee? In hoeveel gevallen kon men de dader identificeren? In hoeveel gevallen werd daar een gevolg aan gegeven? In hoeveel gevallen kwam het tot een veroordeling? 3) Is de geachte minister/staatssecretaris bereid te investeren in nieuwe technieken zoals de uitwerpboei om de pakkans (ook tijdens de nacht) te vergroten? Zo neen, welke andere initiatieven zal hij ondernemen om te voorkomen dat schepen 's nachts ongestraft olie in de Noordzee lozen? |
Il est exact que les déversements en mer par des
navires, notamment les déversements de pétrole,
constituent un problème environnemental majeur autour duquel
nous continuons à mener une politique active. L’étude
néerlandaise réalisée par M. Ben Vollaard est
basée sur des résultats statistiques issus du
programme néerlandais de surveillance aérienne,
couvrant de longues années. Les Pays-Bas, le seul des pays de
la mer du Nord à avoir effectué régulièrement
des vols de contrôle nocturnes pendant plusieurs années,
apportent ainsi une contribution importante à l’appréhension
du problème environnemental en question. A cet égard,
les Pays-Bas sont jusqu’à présent le premier
pays à pouvoir démontrer par des statistiques que les
déversements sont relativement plus nombreux la nuit que le
jour. La Belgique, tout comme la plupart des autres pays de la mer
du Nord, n’a jusqu’à présent effectué
qu’une part limitée (quelque 10 %) de ses vols au
cours de la nuit. Sur la base de ce nombre de vols nocturnes plus
réduit en Belgique, il ne nous est cependant pas possible de
conclure que les déversements au large de nos côtes
sont plus nombreux la nuit que le jour. De même, les images
satellite nocturnes qui nous sont mis gratuitement à
disposition par l’Agence européenne pour la sécurité
maritime (EMSA) ne témoignent pas davantage d’un
accroissement sensible des déversements dans nos eaux la
nuit. Outre la différence en termes de moyens de
fonctionnement disponibles pour ce type de contrôle, la raison
principale, dans le chef des opérateurs aériens
belges, pour effectuer moins de vols de nuit est que, comme cité
d’ailleurs également dans l’étude
néerlandaise, la chance de poursuites judiciaires effectives
pour un déversement nocturne est beaucoup plus réduite
dès lors que la nature du polluant observé dans le
sillage d’un navire qui déverse la nuit ne peut être
constatée de visu. Autrement dit, même si les navires
ont pu être détectés au moment même du
déversement nocturne, en Belgique, cela n’a jusqu’à
présent pas donné lieu à une condamnation
judiciaire en raison de l’absence de preuves concluantes
suffisantes.
Au cours de la période 2008-2012, dans le cadre du
programme belge de surveillance aérienne organisée par
l’Unité de gestion du modèle mathématique
de la mer du Nord (UGMM), 118 pollutions maritimes causées
par des navires ont été observées au total,
dont 73 cas de pollution au pétrole, 15 cas de pollution
maritime due à d’autres substances nocives (dites HNS
-Hazardous Noxious Substances), et 30 cas d’autres
pollutions marines où la composition de la substance déversée
n’a pu être déterminée ; parmi ces
détections, 9 ont été réalisées
la nuit. S’agissant des cas de déversement illégal,
au cours de la même période, l’auteur a pu être
pris sur le fait à 12 reprises, un procès-verbal ayant
été dressé à chaque fois et transmis aux
autorités judiciaires compétentes en Belgique, en
France, aux Pays-Bas ou au Royaume-Uni (en fonction du pays dans les
eaux duquel l’infraction a été constatée).
Toutefois, à ce jour, l’UGMM n’a connaissance que
d’une seule poursuite effective dans ces dossiers –
certes récents.
Dans son étude, M. Vollard fait en effet mention de la
possibilité de larguer un système de bouée
pourvue d’une toile absorbant le pétrole. L’expérience
du passé a cependant montré qu’en cas de
déversements illégaux de mélanges de déchets
pétroliers, la réalisation d’une comparaison
chimique (analyse « empreinte digitale »)
d’échantillons pétroliers prélevés
en mer avec des échantillons prélevés à
bord du navire – prélèvements ayant souvent lieu
dans le prochain port de mouillage plusieurs jours après le
constat – a dans la plupart des cas un effet néfaste
dans un dossier judiciaire dès lors qu’il s’agit
le plus souvent de mélanges de déchets pétroliers
non comparables. Les services de surveillance belges ont néanmoins
déjà testé un tel système de bouée
en 2007. Le principe du recours à celui-ci lors de vols
nocturnes est le suivant : si une tâche suspecte est détectée
la nuit sur le radar, la bouée absorbant le pétrole
est larguée sur la tâche lors du survol vertical. La
difficulté consiste alors à dépêcher le
plus rapidement possible un navire de patrouille sur les lieux afin
de repêcher la bouée (souillée de pétrole,
on l’espère). Les tests ont cependant montré que
la détection de la bouée en pleine mer n’est pas
évidente, même dans des conditions de lumière de
jour. Autre difficulté : du fait que souvent une période
de plusieurs heures s’est écoulée entre le
largage et le repêchage des bouées, une partie adverse
pourra argumenter que, lors de son cheminement sur l’eau, la
bouée a pu traverser une « autre » tâche,
si bien que le lien de causalité entre la tâche et le
navire pourra toujours être contesté par après.
Par ailleurs, mes services travaillent sur l’organisation de
vols supplémentaires par hélicoptère (dont une
partie consistera également en des vols nocturnes) ; un tel
engin permet de larguer avec précision une bouée en
mer et de la récupérer immédiatement après.
|
Het klopt dat de scheepslozingen op zee, met in het bijzonder
lozingen van minerale olie, een belangrijk milieuprobleem vormen
waar we een actief beleid rond blijven voeren. De Nederlandse studie
uitgevoerd door de heer Ben Vollaard is gebaseerd op jarenlange
statistisch bijgehouden resultaten van het Nederlandse
luchttoezichtsprogramma. Nederland, dat als enige Noordzeeland
jarenlang regelmatig nachtelijke controlevluchten heeft uitgevoerd,
levert zo een belangrijke bijdrage aan het verder in kaart brengen
van dit milieuprobleem. Nederland is hierbij tot op heden het eerste
land dat statistisch kan aantonen dat ’s nachts relatief meer
wordt geloosd dan overdag. België, net als de meeste andere
Noordzeelanden, voerde tot op heden slechts een beperkt deel (circa
10 %) van zijn vluchten uit tijdens de nacht. Op basis van dit
beperkter aantal nachtelijke vluchten in België kunnen we
echter niet afleiden dat er voor onze kust meer wordt geloosd ’s
nachts dan overdag. Ook nachtelijke satellietbeelden die ons via het
Europees Agentschap voor de Veiligheid van de Scheepvaart (EMSA)
gratis ter beschikking worden gesteld, geven geen opvallend hoger
lozingspatroon aan in onze wateren ‘s nachts. Naast het
verschil in werkingsmiddelen voor dergelijke controles, is voor de
Belgische luchtoperatoren de belangrijkste reden voor het minder
vliegen ‘s nachts dat, zoals in de Nederlandse studie trouwens
ook aangehaald, de kans op effectieve gerechtelijke vervolging voor
een nachtelijke lozing veel lager ligt, omwille van het feit dat men
de aard van de verontreinigde stof dat in een kielzog van een ’s
nachts lozend schip wordt waargenomen niet visueel kan worden
vastgesteld. Anders gezegd, schepen werden weliswaar al tijdens het
nachtelijk lozen betrapt, maar ook in Belgiê heeft dit tot op
heden nog niet tot een gerechtelijke veroordeling geleid omwille van
gebrek aan voldoende sluitend bewijs.
In de periode 2008-2012 werden in het kader van het Belgisch
luchttoezichtsprogramma georganiseerd door de Beheerseenheid
Mathematisch Model van de Noordzee (BMM) in totaal 118
zeeverontreinigingen afkomstig van schepen waargenomen, waarvan 73
gevallen van minerale olieverontreinigingen, 15 zeeverontreinigingen
van andere schadelijke stoffen (zgn. HNS – Hazardous
Noxious Substances), en 30 gevallen van andere
zeeverontreinigingen waarvan de samenstelling van de geloosde stof
niet kon worden achterhaald; 9 van deze detecties werden ’s
nachts vastgesteld. Van de gevallen van illegale lozing kon in
diezelfde periode 12 keer de dader op heterdaad worden betrapt
waarbij telkens een proces-verbaal werd opgesteld en overgemaakt aan
de bevoegde gerechtelijke autoriteiten in België, Frankrijk,
Nederland of het Verenigd Koninkrijk (afhankelijk van in wiens
wateren de inbreuk werd vastgesteld). De BMM heeft tot op heden
echter slechts weet van één effectieve vervolging uit
deze –weliswaar recentelijke - dossiers.
De heer Vollaard vermeldt in zijn studie inderdaad de
mogelijkheid tot uitwerpen van een boeisysteem, waarop een
olie-absorberende doek werd gemonteerd. Het verleden heeft echter
aangetoond dat, in geval van illegale olielozingen van
olieafvalmengsels, het maken van een chemische vergelijking
(“fingerprint” analyse) van oliestalen genomen op
zee met stalen genomen aan boord van het schip – vaak dagen na
de vaststelling genomen in de volgende aanloophaven – meestal
nefast werkt voor een gerechtelijk dossier omdat het in de meeste
gevallen onvergelijkbare olieafvalmengsels betreft. De Belgische
toezichtsdiensten hebben dergelijk boeisysteem desondanks reeds
getest in 2007. Het principe van gebruik bij nachtelijke vluchten is
dat indien er ’s nachts een verdachte vlek wordt gedetecteerd
op radar, men deze olie-absorberende boei tijdens het verticaal
overvliegen in de vlek werpt. De moeilijkheid bestaat er dan in om
tijdig een patrouillevaartuig terplaatse te krijgen om de (hopelijk
met olie besmeurde) boei terug op te vissen. De testen hebben echter
aangetoond dat het terug opsporen van de boei in de open zee zelfs
onder daglichtcondities niet evident is. Bijkomende moeilijkheid is
dat, omwille van het feit dat tussen werpen en oppikken van de
boeien vaak uren zijn voorbijgegaan, kan worden geargumenteerd door
een tegenpartij dat de boei tijdens het drijven mogelijks in een
“andere” vlek zou kunnen terecht zijn gekomen, met
andere woorden het oorzakelijk verband tussen vlek en schip kan
nadien nog steeds worden betwist. Verder werken mijn diensten aan de
organisatie van bijkomende vluchten via helikopter (waarvan een deel
ook besteed zal worden aan nachtvluchten); met een dergelijk toestel
kan een boei nauwkeurig in zee gegooid worden en onmiddellijk erna
gerecupereerd worden.
|