SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2011-2012 Zitting 2011-2012
________________
23 décembre 2011 23 december 2011
________________
Question écrite n° 5-4785 Schriftelijke vraag nr. 5-4785

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

à la vice-première ministre et ministre de l'Intérieur

aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken
________________
Centrale nucléaire de Doel - Unité 4 - Problème technique - Procédure et responsabilité Kerncentrale van Doel - Eenheid 4 - Technisch probleem - Procedure en aansprakelijkheid 
________________
refroidissement du réacteur
centrale nucléaire
sûreté nucléaire
Agence fédérale de contrôle nucléaire
sécurité nucléaire
afkoeling van de reactor
kerncentrale
nucleaire veiligheid
Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle
nucleaire beveiliging
________ ________
23/12/2011Verzending vraag
28/3/2012Antwoord
23/12/2011Verzending vraag
28/3/2012Antwoord
________ ________
Réintroduction de : question écrite 5-1851 Réintroduction de : question écrite 5-1851
________ ________
Question n° 5-4785 du 23 décembre 2011 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 5-4785 d.d. 23 december 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Pendant la crise nucléaire aiguë au Japon, la presse a évoqué un problème technique à l'unité 4 de la centrale nucléaire de Doel. Des tests ont révélé que le débit d'une des six pompes de secours, devant amener le liquide de refroidissement en cas de panne du système principal, était insuffisant. La pompe avait été installée il y a six mois et il est apparu qu'elle avait été mal réglée.

La communication sur l'incident a été très ouverte, ce qui est louable. Cependant, le danger potentiel qu'il représentait a été tout de suite minimisé. Il semblerait que deux des six pompes suffisent au refroidissement de secours.

Je souhaiterais une réponse aux questions suivantes :

1) La ministre admet elle que la relation des faits par la presse est conforme à la réalité ?

2) Confirme t elle que cet incident n'a représenté aucun danger pour la sécurité ?

3) Comment explique t elle qu'une pompe de secours installée voici six mois ne fonctionnait pas bien parce qu'elle avait mal réglée au départ ? Quel a été le dysfonctionnement des mécanismes de contrôle ? Qui en porte la responsabilité ? Cet incident, quoique bénin, ne montre t il pas la relativité de la sécurité et de toutes les procédures y afférentes ? La ministre arguera peut être que ce manquement a été détecté lors d'un contrôle, qui a toutefois eu lieu un semestre plus tard.

4) Comment explique t elle que l'Agence fédérale de contrôle nucléaire n'ait pas découvert ce manquement ? Quelle procédure n'a pas fonctionné et à quel niveau ? Qui en est responsable ?

 

Te midden de grote nucleaire crisis in Japan, berichtte de media over een technisch probleem in eenheid 4 van de kerncentrale van Doel. Bij testen bleek een van de zes reservepompen, bedoeld voor aanvoer van koelingvloeistof indien de normale systemen uitvallen, onvoldoende debiet te leveren. Deze pomp werd amper zes maanden geleden geïnstalleerd en bleek slecht te zijn afgesteld.

Het incident werd heel open gecommuniceerd, waarvoor appreciatie, maar minimaliseerde meteen het mogelijke gevaar verbonden aan dit incident. Blijkbaar zouden slecht twee van deze zes pompen voldoende zijn om een reserverol bij de koeling te vervullen.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Beaamt de geachte minister de feiten zoals ze door de media werden weergegeven?

2) Beaamt zij dat er bij dit incident geen enkel veiligheidsrisico speelde?

3) Hoe verklaart zij dat een reservepomp van amper zes maanden oud niet voldoende functioneerde omdat ze bij aanvang slecht werd afgesteld? Op welke wijze werkten de controlemechanismen hier onvoldoende? Wie droeg hier verantwoordelijkheid? Bewijst dit (wellicht niet gevaarlijke) feit niet de betrekkelijkheid van de veiligheid en alle procedures hieromtrent? Wellicht haalt zij een argument in het feit dat dit manco werd vastgesteld door een controle, maar deze gebeurde wel een half jaar na de feiten?

4) Hoe verklaart zij dat het Federaal Agentschap voor nucleaire controle dit manco niet opmerkte? Waar ging welke procedure hieromtrent in de fout? Wie draagt daarvoor de aansprakelijkheid?

 
Réponse reçue le 28 mars 2012 : Antwoord ontvangen op 28 maart 2012 :

Vous faites apparemment référence à l’incident du 18 mars 2011, lors duquel une insuffisance fut constatée au niveau du débit d’une turbopompe sur le circuit auxiliaire d’eau alimentaire de Doel 4. L’unité 4 de la centrale nucléaire de Doel est équipée de plusieurs pompes qui assurent l’injection d’eau vers les générateurs de vapeur en cas d’indisponibilité de l’eau alimentaire normale. Il s’agit notamment de deux motopompes et d’une turbopompe à vapeur sur le circuit auxiliaire d’eau alimentaire.

Dans le cadre de la révision de Doel 4 (octobre-novembre 2009), la pompe en question avait été remplacée par une pompe de réserve. Lors de la mise en service et de la requalification de cette pompe de réserve, des vibrations trop élevées furent constatées. Pour ramener le niveau des vibrations à des valeurs acceptables, le régime nominal de la turbine à vapeur associée à la pompe fut réduit. La pompe fut ensuite testée et mise en service. L’exploitant de la centrale nucléaire a estimé à tort que le régime de cette pompe ne constituait pas un paramètre de sûreté. Dès lors, cette modification du régime n’a pas été traitée en suivant le processus formel de modification. En conséquence, tous les aspects de cette modification sur le plan de la sûreté n’ont pas été analysés minutieusement et cette modification n’a pas été communiquée à Bel V en vue de son approbation (Bel V est la filiale de l’Agence chargée de vérifier au quotidien la sûreté de la centrale nucléaire).

Suite à une question de routine posée postérieurement par Bel V par rapport au respect des conditions de sûreté de la pompe concernée, ses performances ont été recalculées en mars 2011 (débit d’injection vers les générateurs de vapeur). Ces calculs ont révélé que la réduction du régime nominal ne permettait pas d’atteindre, dans certaines circonstances accidentelles, le débit d’injection minimal imposé par le rapport de sûreté. Le régime nominal de la pompe en question a été remis immédiatement à sa valeur initiale.

Après analyse, il a été décidé en accord avec les autorités de classer l’incident au niveau 2 sur l’échelle internationale des événements anormaux (échelle International Nuclear and Radiological Event (INES)). Cette échelle classe les événements du niveau 1 (anomalie) au niveau 7 (événement extrême comme celui de Fukushima). Cet incident n’a pas eu le moindre impact sur le bien-être et la santé des travailleurs, des riverains et de l’environnement, ni sur le fonctionnement des installations. Cet événement a été publié sur le site web de l’Agence fédérale de Contrôle nucléaire (AFCN).

L’exploitant de la centrale nucléaire est responsable de la sûreté de ses installations et il est tenu d’évaluer les implications de tous les travaux de maintenance sur le plan de la sûreté. Il est évident que la responsabilité de cet incident incombe à l’exploitant. Grâce à la vigilance et au suivi de Bel V, le problème du réglage de la pompe a pu être identifié et corrigé.

L’AFCN a reçu un rapport circonstancié sur cet incident. L’exploitant a établi un plan d’action spécifique destiné à :

• solutionner les problèmes de vibration sur la pompe concernée ;

• compléter le processus de requalification des équipements de sûreté ;

• améliorer la vérification indépendante effectuée par le service de contrôle physique de l’exploitant ;

• améliorer le suivi donné aux questions posées par Bel V ;

• renforcer, au sein de l’organisation de la centrale nucléaire, le niveau de connaissances sur la conception et le rapport de sûreté.

La mise en œuvre de ce plan d’action a été suivie par l’AFCN et Bel V. Début 2012, les principales actions de ce plan avaient déjà été implémentées au sein de la centrale nucléaire de Doel. Des actions similaires ont également été planifiées à la centrale de Tihange.

U verwijst wellicht naar het voorval van 18 maart 2011, waarbij werd vastgesteld dat een turbopomp van de hulpvoedingswaterkring van Doel-4 te weinig debiet kon leveren. In eenheid 4 van de kerncentrale Doel staan meerdere pompen klaar voor het leveren van water naar de stoomgeneratoren als het normale voedingswater niet beschikbaar is, waaronder twee motoraangedreven pompen en één stoomaangedreven turbopomp van de hulpvoedingswaterkring.

Tijdens de revisie van Doel 4 (oktober-november 2009) werd de bewuste pomp vervangen door een reserve pomp. Bij de ingebruikname en herkwalificatie van deze reservepomp werden te hoge trillingen vastgesteld. Om het trillingsniveau tot een aanvaardbare waarde te verlagen werd het nominaal toerental van de stoomturbine verbonden aan de pomp verlaagd, waarna de pomp werd getest en in dienst genomen. Door de uitbater van de kerncentrale werd verkeerdelijk aangenomen dat het toerental van deze pomp geen veiligheidsparameter was. Hierdoor werd deze wijziging van het toerental niet behandeld via het formele wijzigingsproces, waardoor niet alle veiligheidsaspecten van deze wijziging grondig werden geanalyseerd en deze wijziging ook niet ter goedkeuring werd voorgelegd aan Bel V (het filiaal van het Agentschap dat instaat voor de dagelijkse opvolging van de veiligheid van de kerncentrale).

Naar aanleiding van een latere routinevraag van Bel V over het respecteren van de veiligheidsvereisten van de bewuste pomp, werden in maart 2011 bijkomende berekeningen uitgevoerd van zijn performantie (injectiedebiet naar de stoomgeneratoren). Hieruit bleek dat door het verlaagde toerental het minimum injectiedebiet vereist door het veiligheidsrapport niet meer gerespecteerd zou kunnen worden in bepaalde ongevalsomstandigheden. Het toerental van de bewuste pomp werd onmiddellijk terug verhoogd naar zijn originele waarde.

Na analyse werd dit voorval, met akkoord van de autoriteiten, geclassificeerd als een niveau 2 op de internationale schaal van abnormale voorvallen (International Nuclear and Radiological Event Scale (INES) schaal). Deze schaal gaat van niveau 1 (storing) tot niveau 7 (meest ernstige gebeurtenis zoals in Fukushima). Dit incident heeft geen enkele invloed gehad op het welzijn en de gezondheid van de werknemers, omwonenden en omgeving noch op de werking van de installaties. Deze gebeurtenis werd ook via de website van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) publiek gemaakt.

De exploitant van de kerncentrale is de eindverantwoordelijke voor de veiligheid van de kerncentrale en moet de veiligheidsimplicaties van alle onderhoudswerken evalueren. Het is duidelijk dat de verantwoordelijkheid voor dit voorval bij de exploitant ligt. Dankzij de gerichte vraagstelling en opvolging door Bel V werd het probleem van de verkeerde afstelling van de pomp geïdentificeerd en rechtgezet.

Het FANC heeft een volledig verslag ontvangen over dit voorval. Er werd door de exploitant een specifiek actieplan opgesteld met verbeteringsacties op de volgende domeinen :

• oplossen van de trillingsproblematiek van de bewuste pomp ;

• vervolledigen herkwalificatieproces van veiligheidsbonden uitrustingen ;

• onafhankelijk nazicht door de dienst voor fysische controle van de exploitant versterken ;

• de opvolging van vragen van Bel V verbeteren ;

• het kennisniveau van het ontwerp en het veiligheidsrapport verhogen binnen de organisatie van de kerncentrale.

De uitrol van dit actieplan werd door FANC en Bel V opgevolgd. Begin 2012 waren de belangrijkste acties uit dit actieplan reeds uitgevoerd in de kerncentrale van Doel. Gelijkaardige acties zijn ook gepland in de kerncentrale van Tihange.