Le professeur d'ophtalmologie néerlandais Paulus de Jong a publié dans la revue Ophtalmology le résultat alarmant de ses recherches sur les personnes âgées qui prennent quotidiennement de l'aspirine. Elles indiquent un risque significativement plus élevé de dégénérescence maculaire, une affection oculaire qui consiste en une perte d'acuité visuelle en raison de l'estompement des lignes et des couleurs. Dans des circonstances normales, deux personnes sur cent sont frappées de dégénérescence maculaire. Le risque est double chez les consommateurs d'aspirine. Par ailleurs, l'aspirine est couramment utilisée par les patients souffrant d'affections cardio-vasculaires, en raison notamment de son effet anticoagulant. Voici mes questions : 1) Dans quelle mesure les milieux sanitaires belges prennent-ils au sérieux les résultats des recherches sur la corrélation entre la consommation régulière d'aspirine et le risque de dégénérescence maculaire ? Ces résultats sont-ils confirmés par des études en Belgique ? 2) La ministre trouve-t-elle ces conclusions suffisamment pertinentes pour lancer une campagne d'information sur la consommation (importante) d'aspirine, en particulier chez les personnes âgées ? |
De Nederlandse hoogleraar oogheelkunde Paulus de Jong publiceerde in het tijdschrift Ophtalmology het alarmerende resultaat van zijn onderzoek naar ouderen die dagelijks een aspirine innemen. Hieruit blijkt dat zij significant meer kans lopen op de oogaandoening maculadegeneratie een afname van de gezichtsscherpte omdat onder andere lijnen en kleuren vervagen en met slechtziendheid als gevolg. In normale omstandigheden krijgen twee op de 100 mensen maculadegeneratie. Mensen die dagelijks aspirine nemen, zien de kans verdubbelen. Tegelijkertijd is aspirine een veel gebruikt middel bij patiënten met hart- en vaatziekten, omdat het onder andere een bloedverdunnend effect heeft. Hierover de volgende vragen: 1) In welke mate worden de onderzoeksresultaten over de correlatie tussen regelmatig aspirinegebruik en een hogere kans op maculadegeneratie in de Belgische gezondheidszorg ernstig genomen? Worden deze resultaten bevestigd door Belgisch onderzoek? 2) Vindt de minister deze vaststellingen voldoende relevant om rond het (veelvuldig) gebruik van aspirine, zeker bij ouderen, een informatiecampagne te starten? |
L’Agence Fédérale des Médicaments
et des Produits de Santé (AFMPS) a fait appel à un
expert belge en la matière. D’après l’expert
consulté, les résultats de cette étude de P. de
Jong et al., qui ont donné lieu à un communiqué
de Reuters et à des articles dans les journaux belges, sont
connus des professionnels de la santé concernés. Leur
publication se compose d’une large étude
observationnelle effectuée en Europe (Norvège,
Estonie, Royaume-Uni, France, Grèce et Espagne) et d’une
grande méta-analyse de publications mondiales qui ont étudié
un lien entre la dégénérescence maculaire et
l’aspirine.
Dans leur étude observationnelle, on a tenté de
déterminer, sur un groupe de 4 700 seniors de plus de
soixante-cinq ans sélectionné sans aucun autre critère
que l’âge, s’il existait un lien entre la
dégénérescence maculaire liée à
l’âge et la prise mensuelle / hebdomadaire ou
quotidienne d’aspirine. Ce lien est apparu de façon
plus claire chez les consommateurs quotidiens.
La méta-analyse a montré une association entre une
médication anticoagulante, y compris l’aspirine, et des
hémorragies maculaires, notamment chez des personnes
atteintes d’une dégénérescence maculaire
liée à l’âge. En ce qui concerne le lien,
plus spécifique, entre aspirine et dégénérescence
maculaire liée à l’âge / lésions
maculaires précoces liées à l’âge,
d’autres études sont également disponibles,
mais, d’une étude à l’autre, les résultats
varient.
Le titre « Aspirine vergroot de kans op
oogaandoening » (« L’aspirine
accroît le risque d'affection oculaire ») a fait la
une de plusieurs journaux. Dans les articles, on pouvait notamment
lire que deux personnes sur cent sont touchées par la
dégénérescence maculaire. Les personnes qui
prennent quotidiennement de l’aspirine voient le risque
doubler. Le lien mis ici en évidence est présenté
comme un lien de causalité, chose que P. de Jong ne fait pas
dans sa publication. Il exhorte toutefois à la prudence et à
la réflexion ainsi qu’à des investigations
approfondies.
Le communiqué de presse de Reuters (13 septembre 2011)
était également plus prudent en ce qui concerne la
conclusion de la publication en question : Les données ne
montrent pas que l’aspirine cause une perte de la vue. Mais
les résultats sont préoccupants - selon les chercheurs
- si l’aspirine exacerbe le trouble oculaire, vu le nombre
élevé de personnes âgées qui en prennent
quotidiennement en raison d'une affection cardiaque. Bien que ce
soit une bonne idée de mettre en garde la population du
risque de rôle délétère de l’aspirine
dans la dégénérescence maculaire, « un
œil sain doté de la totalité de ses capacités
ne sert à rien dans un corps mort ». En d’autres
mots, pour les personnes atteintes de troubles cardiovasculaires qui
prennent de l’aspirine afin d’empêcher
l’aggravation de leur état, les bénéfices
du médicament l’emportent sur les risques de santé
visuelle. Des études plus larges qui suivent des personnes
dans le temps et qui documentent leur utilisation d’aspirine
ainsi que leur vision aideront à éclaircir le rôle
de l’aspirine dans la dégénérescence
maculaire.
En ce qui concerne les résultats d’une recherche
belge, il est apparu, lors d’un réexamen des dossiers
de 543 patients atteints de dégénérescence
maculaire exsudative qui ont été traités depuis
novembre 2007 par Lucentis [médication anti-VEGF (inhibiteur
du facteur de croissance endothélial vasculaire) remboursée
par l’l’Institut national d'assurance maladie-invalidité
(INAMI), que 45 % d’entre eux prennent quotidiennement de
l’aspirine, la plupart du temps en raison de troubles
cardiovasculaires (antécédents d’infarctus du
myocarde ou d’angor ou d’arythmie).Lors de sa séance
de février 2012, la Commission des médicaments à
usage humain examinera si certaines actions à ce sujet
doivent être entreprises.
Le 12 septembre dernier, l’AFMPS a lancé une
grande campagne auprès du public intitulée « Un
médicament n’est pas un bonbon ! ». Via un
site internet, des annonces presse et des affiches, l’objectif
de la campagne est de diffuser des informations générales
utiles au bon usage des médicaments et notamment d’insister
sur le fait qu’un médicament doit être pris
conformément aux recommandations de la notice, en respectant
l’avis du médecin et le conseil du pharmacien. Il
appartient notamment au médecin de mettre en balance les
bénéfices et les risques du médicament pour
chaque patient.
|
Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en
Gezondheidsproducten (FAGG) deed een beroep op een deskundige ter
zake. Volgens de geraadpleegde deskundige kennen de betrokken
gezondheidswerkers de resultaten van het onderzoek van P. de Jong
e.a., naar aanleiding waarvan Reuters er een bericht over maakte en
de Belgische kranten erover schreven. Hun publicatie bestaat uit een
breed observatieonderzoek in Europa (Noorwegen, Estland, Verenigd
Koninkrijk, Frankrijk, Griekenland en Spanje) en een grote
meta-analyse van wereldwijde publicaties die een verband tussen de
maculadegeneratie en aspirine onderzochten.
In hun observatieonderzoek heeft men, in een groep van 4 700
vijenzestig-plussers die enkel op basis van leeftijd waren
geselecteerd, proberen vast te stellen of er een verband bestond
tussen de leeftijdsgebonden maculadegeneratie en de maandelijkse,
wekelijkse of dagelijkse inname van aspirine. Dat verband kwam
duidelijker aan het licht bij de dagelijkse gebruikers.
De meta-analyse toonde aan dat er een verband bestaat tussen een
antistollingsmedicatie, waaronder aspirine, en maculaire bloedingen,
vooral bij mensen die aan een leeftijdsgebonden maculadegeneratie
lijden. Met betrekking tot het meer specifieke verband tussen
aspirine en leeftijdsgebonden maculaire degeneratie / vroegtijdige
maculaire letsels, zijn ook andere onderzoeken voorhanden, maar de
resultaten variëren naar gelang het onderzoek.
De kop “Aspirine vergroot de kans op oogaandoening”
(« L’aspirine accroît le risque
d'affection oculaire ») prijkte op de voorpagina van
menig dagblad. Men kon in de artikelen onder andere lezen dat de
maculadegeneratie twee op honderd personen raakt. Mensen die
dagelijks aspirine slikken zien het risico verdubbelen. Men stelt
het hier voor alsof het om een oorzakelijk verband gaat, wat P. de
Jong in zijn publicatie niet doet. Hij maant wel aan tot
voorzichtigheid en bezinning, en tot grondige onderzoeken.
Het persbericht van Reuters (13 september 2011) was ook
voorzichtiger voor wat het besluit van de publicatie in kwestie
betreft: De gegevens tonen niet aan dat aspirine tot een verminderd
gezichtsvermogen leidt. Maar indien aspirine de oogkwaal verergert,
zijn de resultaten - volgens de onderzoekers - zorgwekkend, gezien
het hoge aantal ouderen die het omwille van een hartaandoening
dagelijks slikken. Hoewel het een goed idee zou zijn om de
risicogroep te waarschuwen voor het risico op de schadelijke rol van
aspirine in de maculadegeneratie, "dient een oog dat over al
zijn vermogens beschikt in een dood lichaam tot niets". Met
andere woorden, voor de mensen met cardiovasculaire aandoeningen die
aspirine slikken om hun toestand niet te laten verergeren, wegen de
voordelen van het geneesmiddel zwaarder door dan de risico's voor
het gezichtsvermogen. Bredere onderzoeken die mensen in de tijd
volgen en hun aspirinegebruik en gezichtvermogen documenteren,
zullen ertoe bijdragen om de rol van aspirine in de
maculadegeneratie op te helderen.
Wat de resultaten van een Belgisch onderzoek betreft, bleek
tijdens een nieuw onderzoek van de dossiers van 543 patiënten
met exsudatieve maculadegeneratie die sinds november 2007 met
Lucentis werden behandeld [anti-VEGF-geneesmiddel (vasculair
endotheliale groeifactorinhibitor), terugbetaald door het
Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeits-verzekering (RIZIV) dat
45 % van hen dagelijks aspirine slikt, meestal omwille van
cardiovasculaire aandoeningen (antecedenten van hartinfarct,
hartbeklemming of -ritmestoornis). De Commissie voor geneesmiddelen
voor menselijk gebruik zal op haar zitting van februari 2012
onderzoeken of er ter zake bepaalde acties moeten worden ondernomen.
Het FAGG lanceerde op 12 september jongstleden een grote
campagne onder de titel "Een geneesmiddel is geen snoepje!".
De campagne wil via een website, aankondigingen in de media en
affiches algemene inlichtingen verspreiden voor een goed
geneesmiddelengebruik, en er vooral op wijzen dat men een
geneesmiddel in overeenstemming met de aanbevelingen van de
bijsluiter moet nemen en het advies van de arts en de raad van de
apotheker moet naleven. Het is de taak van de arts om voor iedere
patiënt de voor- en nadelen van een geneesmiddel tegen elkaar
af te wegen.
|