BELGISCHE SENAAT
________
Zitting 2011-2012
________
19 maart 2012
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 5-5901

de Louis Ide (N-VA)

aan de minister van Middenstand, KMO's, Zelfstandigen en Landbouw
________
Groeihormonen - Controle - Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen
________
hormoon
dierlijke productie
voederen van dieren
antibioticum
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Keuringsdienst van waren
gezondheidsinspectie
veterinaire inspectie
geografische spreiding
veeteelt
________
19/3/2012Verzending vraag
19/4/2012Antwoord
________
________
SENAAT Schriftelijke vraag nr. 5-5901 d.d. 19 maart 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Sinds 1988 is het gebruik van groeihormonen in veevoer verboden in de hele Europese Unie. Toch is het gebruik van groeibevorderaars nog niet verdwenen. Zo wordt gebruik gemaakt van antibiotica om de groei van dieren te bevorderen. Die worden toegediend door het gebruik van antimicrobiële farmaceutica (niet-voormengsels) enerzijds en door het gebruik van antimicrobiële voormengsels (in het mengvoeder) anderzijds. Vooral het gebruik van antibiotica in mengvoeder is gestegen: een stijging met 70 % van 2007 tot 2009 en met 16,3 % van 2009 tot 2010.

Het gebruik van dergelijke antibiotica in de bio-industrie leidt tot antibioticaresistentie van bacteriën en zelfs tot de overdracht van resistente bacteriën naar mensen die in aanraking komen met de dieren. Om humane infecties vervolgens te bestrijden is er nood aan nieuwere, en dus duurdere, antibiotica. Het behandelen van deze antibioticaresistente bacteriën leidt ook tot een langere ziekenhuisopname en meer laboratoriumonderzoeken. Dat heeft als gevolg dat de kosten voor de gezondheidszorg enorm toenemen. Vandaag komen mensen in het ziekenhuis terecht, zonder dat ze antibiotica namen, maar die toch gekoloniseerd zijn met multiresistente kiemen.

Het is dus noodzakelijk om een bewustwording inzake dit probleem te realiseren en een verantwoord en gereduceerd gebruik te stimuleren. Om het effect van de maatregelen te evalueren zal een continue monitoring van het antibioticagebruik, simultaan met de opvolging van het voorkomen van antibioticaresistentie noodzakelijk zijn. Het doel is zowel de dierengezondheid als de volksgezondheid te bevorderen. Hiertoe werd o.a. de vzw AMCRA (Antimicrobial Consumption and Resistance in Animals) opgericht. Die zal fungeren als kenniscentrum inzake antibioticagebruik- en resistentie bij dieren en wordt mee ondersteund door het Federaal Agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten (FAGG) en het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV). Echter, het is ook belangrijk dat er effectieve controles worden gehouden. Ik had dan ook graag geweten of het FAVV concrete acties onderneemt.

Concreet had ik graag een antwoord gehad op de volgende vragen:

1) Voert het FAVV controles uit op het gebruik van antibiotica (als groeibevorderaar) in de veeteelt ? Hoe voert het FAVV deze controles uit ? Wordt er gecontroleerd op de plaats waar de antibiotica worden toegediend ?

2) Hoeveel controles heeft het FAVV hieromtrent reeds uitgevoerd ? Kan de minister mij het aantal controles bezorgen per jaar sinds 2007 ? Kan de minister deze gegevens ook opsplitsen per gewest (Vlaanderen, Brussel en Wallonië) ? Kan de minister deze gegevens ook opsplitsen per categorie landbouwhuisdier (pluimvee, varkens, runderen, schapen, enz.) ?

3) Bij hoeveel van die controles bleek het resultaat positief ? Met andere woorden, in hoeveel van de gevallen werd antibiotica effectief als groeibevorderaar gebruikt ? Kan de minister mij het aantal positieve resultaten bezorgen per jaar sinds 2007 ?Kan de minister deze gegevens opsplitsen per gewest (Vlaanderen, Brussel en Wallonië) ? Kan de minister deze gegevens opsplitsen per categorie landbouwhuisdier (pluimvee, varkens, runderen, schapen, enzovoort) ? Enkel op die manier is het mogelijk om tendensen per diersoort op te volgen.

4) In geval van controles met een positief resultaat, onderzoekt het FAVV dan van waar de antibiotica afkomstig zijn ? Het is immers mogelijk dat de antibiotica worden geproduceerd in het buitenland, maar hier worden geconsumeerd.

5) Ondersteunt de minister de vzw AMCRA ? Hoe verhoudt vzw AMCRA zich tot BAPCOC ? Moet er geen grotere humaan-medische component aanwezig zijn in AMCRA ?

Antwoord ontvangen op 19 april 2012 :

De antibiotica die vandaag in de veeteelt worden ingezet, hetzij als geneesmiddel, hetzij als gemedicineerd voeder, zijn steeds op voorschrift van de behandelende dierenarts. Zij worden curatief ingezet in het kader van een door de dierenarts gestelde diagnose van een aandoening. Het gebruik van groeibevorderaars van de klasse van de antibiotica (= antimicrobiële groeibevorderaars), in lage dosering, als additief is reeds sinds 1 januari 2006 volledig verboden in de ganse Europese Unie. Anders gezegd, sinds 2006 mogen er in de Europese Unie (EU) geen antibiotica meer gebruikt worden met als doel de groei van dieren te bevorderen. Zij zijn enkel vergund als diergeneesmiddel of als gemedicineerd voormengsel, overeenkomstig de bijsluiter te gebruiken aan doseringen voor curatief gebruik.

1. Het gebruik van antibiotica in de veeteelt wordt gecontroleerd door het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV). Het betreft zowel controles op de veevoeders, als controles op de geneesmiddelen aanwezig op de veehouderijen.

Deze controles worden uitgevoerd door het FAVV in het kader van het meerjarig inspectie- en controleplan.

De gemedicineerde voeders worden zowel bij de fabrikant (insteekplaats), als bij de veehouder gecontroleerd: controle op de voorschriften, op de juiste uitvoering van het voorschrift, met name op de voorgeschreven dosering van de voormengsels in de bereide gemedicineerde voeders, op de afwezigheid van versleping tussen verschillende  productieloten veevoeder.

De klassieke veevoeders mogen enkel toegelaten grondstoffen en additieven bevatten en deze moeten correct vermeld worden via de etikettering van het voeder. De commerciële voeders, andere dan de gemedicineerde voeders, mogen geen geneesmiddelen bevatten.

Het FAVV controleert de voeders doorheen de hele keten, van de fabrikant (insteekplaats) tot de veeteler.

Daarnaast controleert het Agentschap op de veehouderijen de aanwezigheid en het gebruik van de op de veehouderij aanwezige geneesmiddelen. Deze controles betreffen het goed gebruik (de opvolging van de voorschriften en adviezen van de dierenarts) en het verantwoord bezit (elk geneesmiddel moet verantwoord zijn door een voorschrift of verschaffingsdocument van de dierenarts).

Tot slot voert het FAVV horizontale controles uit op het gebruik van verboden substanties in de veeteelt (stoffen met hormonale werking en verboden antibiotica). Deze controles gebeuren niet enkel op landbouwbedrijven, maar ook over de volledige keten heen en hierbij worden alle mogelijke toedieningwijzen in rekening genomen.

2 en 3. De resultaten van de controles uitgevoerd tussen 2007 en 2010 (de cijfers voor 2011 zijn nog in voorbereiding).

Controle van voeders op aanwezigheid van geneesmiddelen en additieven.

Controle van voeders op aanwezigheid van geneesmiddelen en additieven

2007

2008

2009

2010

conform

niet- conform

conform

niet- conform

conform

niet- conform

conform

niet- conform

RUNDEREN

Vlaanderen

97

6

223

0

162

0

149

0

 

Wallonië

53

0

122

0

83

0

81

0

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

0

0

VARKENS

Vlaanderen

21

1

165

0

151

0

131

0

 

Wallonië

8

0

20

0

17

0

23

0

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

0

0

PLUIMVEE

Vlaanderen

98

12

144

0

102

0

101

2

 

Wallonië

53

0

46

0

31

0

38

0

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

1

0

KLEINE HERKAUWERS

Vlaanderen

0

0

3

0

0

0

1

0

(schaap+geit)

Wallonië

0

0

3

0

7

0

4

0

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

0

0

Subtotaal

Vlaanderen

216

19

535

0

415

0

382

2

 

Wallonië

114

0

191

0

138

0

146

0

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

1

0

Totaal

 

330

19

726

0

553

0

529

2

De niet-conforme resultaten hebben vooral betrekking op: fouten in de etikettering van voeders, fouten in de dosering van toegelaten additieven, versleping van een gemedicineerd voeder in een normaal voeder.

Controle op de gemedicineerde voeders bij de erkende fabrikanten

Controle bij fabrikanten van gemedicineerde voeders op het gehalte van de voorgeschreven geneesmiddelen

2007

2008

2009

2010

C

NC

C

NC

C

NC

C

NC

RUNDEREN

Vlaanderen

geen

 

Wallonië

 

Brussel

VARKENS

Vlaanderen

79

17

48

8

51

3

49

8

 

Wallonië

15

0

5

1

6

0

5

1

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

0

0

PLUIMVEE

Vlaanderen

16

6

17

2

9

0

11

4

 

Wallonië

1

1

0

0

3

0

4

4

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

0

0

KLEINE HERKAUWERS

Vlaanderen

geen

(schaap+geit)

Wallonië

 

Brussel

Subtotaal

Vlaanderen

95

23

65

10

60

3

60

12

 

Wallonië

16

1

5

1

9

0

9

5

 

Brussel

0

0

0

0

0

0

0

0

Totaal

 

111

24

70

11

69

3

69

17

C= Conform  NC= Niet-conform

De niet-conforme resultaten betreffende de gemedicineerde voeders hebben vooral te maken met: fouten in de etikettering van gemedicineerde voeders, afwijkingen van de voorgeschreven dosering (meer of minder).

Controle op geneesmiddelen

Controle op geneesmiddelen

2007

2008

2009

2010

C

NC

C

NC

C

NC

C

NC

totaal

 

3174

1,8%

4186

1,41%

5378

2,3%

5849

2,5%











Sinds 2007 werden er dus geen overtredingen vastgesteld op het verbod op het gebruik van antibiotica als groeibevorderaar. Er zijn ook geen aanwijzingen dat antimicrobiële groeibevorderaars op een illegale wijze zouden worden ingezet.

4. Elk niet-conform resultaat maakt voorwerp uit van een bijkomende inspectie bij de operator die oorzaak is van de niet-conformiteit. Dit om de reden te achterhalen van de vaststelling en, in voorkomend geval, de oorsprong van de antibiotica.

5. Ik heb door ondertekening van het ministerieel besluit van 6 maart 2012 , de vzw AMCRA erkend. Het spreekt dus voor zich dat ik AMCRA ondersteun. BAPCOC is een comité waarin enkel de overheden zetelen, terwijl AMCRA een samenwerking vormt tussen de overheid (FAGG, FAVV, BAPCOC), en de betrokken sectoren (landbouworganisaties, Orde van de dierenartsen, veevoeder- en farmaceutische industrie en de faculteiten diergeneeskunde van Gent en Luik). BAPCOC is lid van de stuurgroep die waakt over de werking van AMCRA en die de strategische objectieven van AMCRA vastlegt. Voorstellen van adviezen van AMCRA met betrekking tot beleid en regelgeving zullen steeds aan BAPCOC worden verstrekt die dan op haar beurt vanuit haar wettelijke opdracht de overheid zal adviseren. De vastgelegde strategische objectieven van AMCRA zijn louter van diergeneeskundige aard. Voor bepaalde specifieke onderwerpen die zowel de veterinaire als de humane kant aanbelangen, bestaat er binnen BAPCOC een overlegorgaan, genaamd MedVet Task Force. Deze Task Force werd reeds samengeroepen voor de resistentieproblematieken met betrekking tot MRSA en ESBL.