Wat doen de commissies ?

DE commissies hebben als voornaamste opdracht de wetsontwerpen en wetsvoorstellen te onderzoeken en hoorzittingen te organiseren.

Gouverneur Alfons Verplaetse van de Nationale Bank, minister van Financiën Philippe Maystadt en senator Paul Hatry (PRL-FDF) die de commissie voor Financiën en Economische aangelegenheden voorzit.

In de Senaat vergaderen de commissies in principe met gesloten deuren.

De commissies zijn samengesteld uit 15 senatoren, die aangewezen worden op basis van het principe van de evenredige vertegenwoordiging van de verschillende politieke fracties.

Vaste commissies

De namen en de bevoegdheden van maximum 6 vaste commissies worden na elke vernieuwing van de Senaat vastgelegd. Elke commissie is bevoegd op een bepaald terrein. De bevoegdheden zijn in de Senaat op dit ogenblik als volgt verdeeld :

* Financiën en Economische aangelegenheden : financiën, economie, energie, landbouw, middenstand, infrastructuur en wetenschapsbeleid;

* Justitie;

* Sociale aangelegenheden : sociale zekerheid, volksgezondheid, milieu, tewerkstelling en arbeid;

* Binnenlandse en Administratieve aangelegenheden : binnenlandse zaken, ambtenarenzaken, onderwijs en verzoekschriften;

* Buitenlandse aangelegenheden : buitenlandse zaken, buitenlandse handel, ontwikkelingssamenwerking en defensie;

* Institutionele aangelegenheden : herziening van de Grondwet, hervorming van de instellingen en belangenconflicten tussen parlementaire assemblees.

Gemengde commissies

Commissies kunnen ook samenwerken binnen de Senaat of zelfs door het samenbrengen van leden van verschillende parlementaire assemblees. Zo hebben Kamer en Senaat een gemengde commissie ingesteld voor de Controle van de verkiezingsuitgaven en de boekhouding van de politieke partijen, die wordt voorgezeten door de voorzitters van de beide assemblees, Frank Swaelen (CVP) en Raymond Langendries (PSC). Daarnaast is een gemengde commissie belast met de parlementaire begeleiding van de Vaste Comités van toezicht op de politie- en inlichtingendiensten. Zij wordt gezamenlijk voorgezeten door voorzitter Frank Swaelen en volksvertegenwoordiger Robert Delathouwer (SP).

Ten slotte is er nog de Parlementaire overlegcommissie, die tot taak heeft de bevoegdheidsconflicten tussen Kamer en Senaat op te lossen. Het gaat hier eveneens om een gemengde commissie. Zij wordt voorgezeten door de voorzitters Swaelen en Langendries.

Bijzondere commissies en werkgroepen

Elke assemblee kan, naast de vaste commissies, bijzondere commissies oprichten, die een specifiek ontwerp kunnen onderzoeken. Voor de behandeling van zeer omvangrijke of ingewikkelde ontwerpen kunnen de commissies beperkte werkgroepen instellen, die zich buigen over een bepaald deelgebied.

Toen de Senaat bij voorbeeld besloot om twee belangrijke wetsontwerpen inzake het gerechtelijk akkoord en het faillissement te evoceren, heeft de commissie voor Justitie een werkgroep opgedragen die twee ontwerpen te onderzoeken.

Adviescomités

Er zijn ook het Adviescomité voor gelijke kansen voor vrouwen en mannen en het Federaal Adviescomité voor Europese aangelegenheden (bestaande uit telkens 10 leden van Kamer en Senaat en 10 Belgische Europarlementsleden).

Hoe werken de commissies ?

Alle senatoren kunnen de commissievergaderingen bijwonen en actief er aan deelnemen. In de afgelopen jaren werden inspanningen geleverd om de agenda's van de plenaire vergaderingen te verlichten door bepaalde punten in de commissies te laten behandelen. Het gaat hier niet alleen om vragen om uitleg, maar ook om de voorbereiding van grote debatten, met talrijke hoorzittingen met getuigen en prominenten.

Om de werkzaamheden vlot te laten verlopen wordt gestreefd naar een zo klein mogelijk aantal tijdelijke commissies en wordt er zoveel mogelijk een beroep gedaan op de vaste commissies.

Wanneer een ontwerp of een voorstel in een commissie wordt onderzocht, wijst deze eerst een rapporteur aan, die heel vrij is bij de opmaak van het commissieverslag. De diensten van de Senaat kunnen hem daarin bijstaan. De rapporteur speelt een belangrijke rol bij de voorstelling van het verslag tijdens de bespreking in de plenaire vergadering.

Een commissie stemt over een wetsvoorstel met van links naar rechts: Guy Charlier (PS), Jacques Santkin (PS) en Francis Poty (PS).

Evaluatie van de federale structuren

Tot slot moet nog gewezen worden op de bijzondere opdracht van de commissie voor Institutionele aangelegenheden.

Naast haar traditionele activiteiten als vaste commissie -behandeling van ontwerpen en voorstellen tot wijziging van de Grondwet en de wetten over de instellingen- kreeg deze commissie van het Bureau van de Senaat de opdracht om de werking van de nieuwe federale structuren die ontstaan zijn na de staatshervorming van 1993 te evalueren. Dit werd in het regeerakkoord van 1995 afgesproken.

De commissieleden moeten een evaluatie maken van de verdeling van de bevoegdheden en van de samenhang van de bevoegdheidsdomeinen, alsook van de werking van de instellingen. Zoals in alle commissies hebben alle senatoren het recht om aan de werkzaamheden deel te nemen. Vooral de medewerking van de Gemeenschapssenatoren is hierbij van groot belang.

Vóór het einde van de legislatuur zal hierover een eindrapport klaar moeten zijn. Bovendien moet er nog voldoende tijd over zijn tussen dit eindrapport en de ontbinding van het parlement om met de conclusies en eventuele voorstellen rekening te kunnen houden in toekomstige verklaringen tot herziening van de Grondwet, voorstellen tot wijziging van bijzondere wetten of nog bij regeringsonderhandelingen.

Onderzoekscommissies

Naast de vaste commissies kunnen de parlementsleden in uitzonderlijke gevallen, krachtens artikel 56 van de Grondwet en de wet van 3 mei 1880 op het parlementair onderzoek, beslissen tot oprichting van een onderzoekscommissie. Daarin wordt gedurende een vastgestelde termijn grondig onderzoek verricht over een bepaald onderwerp.

Dergelijke commissies worden op voorstel van een parlementslid opgericht. Ze beschikken van rechtswege over dezelfde bevoegdheden als een onderzoeksrechter. De commissieleden kunnen getuigen horen en met elkaar confronteren, een beroep doen op deskundigen, opdracht tot huiszoekingen geven, ... maar zij mogen geen uitspraak doen over de schuld van de verdachten. De aanwijzingen van schuld moeten worden overgemaakt aan het gerecht dat, indien nodig, de rechtsvervolging tegen de betrokkenen zal instellen.

De getuigen worden onder eed verhoord. De commissieleden zijn gehouden het geheim van het onderzoek te bewaren. De personeelsleden van de Senaat moeten zich eveneens bij eed verbinden tot geheimhouding van de informatie waarvan zij in de uitoefening van hun ambt kennis krijgen.

Aan het einde van de werkzaamheden wordt een verslag opgemaakt dat aan de plenaire assemblee wordt voorgelegd en waarover een debat wordt gehouden. Na dat debat worden meestal conclusies, aanbevelingen of resoluties aangenomen.

Tot voor enkele jaren werd weinig gebruik gemaakt van deze mogelijkheid, maar onlangs werd de onderzoekscommissie als het ware herontdekt als een middel om antwoorden te bieden op vragen die leven bij de bevolking. Dat is zeker het geval voor de onderzoekscommissie naar de verdwenen kinderen die in de Kamer van volksvertegenwoordigers werd ingesteld of voor de onderzoekscommissie van de Senaat over de gebeurtenissen in Rwanda.

De onderzoekscommissies kunnen zich ook buigen over grote maatschappelijke vraagstukken. Zo werd in de Senaat een parlementaire commissie belast met het onderzoek naar de georganiseerde misdaad in België.

Opmerkingen voor de webmaster