5-91 | 5-91 |
Mevrouw Mieke Vogels (Groen). - Wie vroeger over de bloemetjes en de bijtjes begon, wilde ons meestal inwijden in het mysterie van de voorplanting. Vandaag zijn de bijtjes de inzet van een hard economisch debat. Het milieuprogramma van de Verenigde Naties zegt duidelijk dat 84 procent van de 264 belangrijkste gewassen in Europa afhankelijk zijn van bestuiving door dieren, voornamelijk door bijen. Zowat 90 procent van de wilde planten heeft die insecten nodig.
In de voorbije jaren is de bijensterfte drastisch toegenomen in ons land en in heel Europa. De EFSA, de Europese Autoriteit voor de Voedselveiligheid, heeft nu aangetoond dat bepaalde veelgebruikte insecticiden wel degelijk een ernstige bedreiging vormen voor bijenpopulaties. Het agentschap onderzocht drie varianten van neonicotinoïden en besloot dat die een onaanvaardbaar risico vormen voor bijen. Ze zijn als het ware een sluipend gif. De bijen sterven niet onmiddellijk door het product, maar raken gedesoriënteerd en kunnen daardoor hun bijenvolk niet meer vinden. Uiteindelijk gaan ze dood.
Neonicotinoïden zijn in de westerse landbouw de meest gebruikte insecticiden. Op tien jaar tijd hebben ze een kwart van het marktaandeel veroverd. Dat maakt dat chemiereuzen zoals Bayer en Syngenta grote problemen hebben met een verbod.
Het goede nieuws is dat Europees Commissaris voor Gezondheid en Consumentenbescherming Tonio Borg op 31 januari 2013 heeft voorgesteld het gebruik van de drie varianten gedurende twee jaar op te schorten. Dat verbod zou wel alleen gelden voor de teelt van mais, koolzaad, zonnebloemen en katoen. Juist die gewassen trekken de meeste bijen aan. Borg deed het voorstel op een bijeenkomst van landbouwexperts, maar kon de verschillende lidstaten nog niet overtuigen. Hij hoopt dat de experts het licht op groen zullen zetten op hun vergadering van 25 februari.
Ondertussen is ook de minister-president van de Vlaamse regering bevraagd, want hij is eveneens voor landbouw bevoegd. De minister-president antwoordde dat hij de Europese aanpak zou steunen en zeker niet op de rem zou staan. Ook als Europa verdeeld is, zou hij het nodige ondernemen om de bewuste pesticiden in België te laten verbieden. Volgens hem tonen de studies immers onomstotelijk het probleem aan.
Welk standpunt zullen de diplomaten en experten namens België verdedigen in de vaste commissie die zich op 25 februari zal buigen over het voorstel van de Europese commissaris om het gebruik van neonicotinoïden gedurende twee jaar te verbieden?
Bevestigt de minister het standpunt van de Vlaamse regering dat België, zelfs als Europa verdeeld blijft, maatregelen moet nemen om de bijenpopulatie te redden?
Mevrouw Sabine Laruelle, minister van Middenstand, KMO's, Zelfstandigen en Landbouw. - In heb het in de verschillende raden al meermaals gehad over het nefaste gevolg van het gebruik insecticiden voor de bijenpopulatie. Het probleem houdt me inderdaad erg bezig.
Meteen nadat het EFSA haar studie had gepubliceerd, heb ik mijn administratie gevraagd die te analyseren en na te gaan wat de omvang is van het gebruik van genoemde pesticides in ons land.
De Commissie heeft bovendien tijdens de vergadering van het SCFCAH van 31 januari voorgesteld om vanaf 1 juli 2013 een tijdelijk verbod van twee jaar op te leggen voor de drie geviseerde neonicotinoïden voor de teelten die bijen aantrekken. Daarenboven heeft de Commissie nog anderen maatregelen genomen en genoemde substanties eveneens verboden voor de amateurgebruiker. Het klopt dat dit voorstel dat heel kort voor de vergadering werd gedaan, gematigd is ontvangen door de lidstaten.
De Commissie heeft de lidstaten dan ook gevraagd om snel nieuwe voorstellen te doen zodat er op de volgende vergadering van het SCFCAH op 25 februari 2013 over een nieuwe tekst kan worden gestemd.
In tegenstelling tot het merendeel van de lidstaten, heeft België het voorstel van de Commissie gunstig onthaald. Na overleg met de gewesten, bevoegd voor het gebruik van insecticiden, zal België zijn opmerkingen vandaag doorsturen naar de Commissie.
Die opmerkingen hebben namelijk betrekking op het gebruik van de insecticiden voor teelten geoogst vóór de bloei of voor teelten onder glas, en die geen gevaar inhouden voor bijen. Voorts meen ik dat er een overgangsperiode met een totaal verbod moet komen als er geen alternatieven zijn.
De evaluatie van de maatregelen na twee jaar zoals de Commissie voorstelt, mag evenwel de publicatie niet vertragen van de begeleidingsdocumenten waarmee het effect op bijen moet worden nagegaan.
België heeft niet gewacht op de resultaten van de studie van het EFSA, om maatregelen te nemen om de bijen te beschermen wanneer het nodig is. Zo was er de maatregel over de uitstoot van stof in het leefmilieu.
Ter informatie verwijs ik ook naar mijn antwoorden in de Kamer op de vragen die daar werden gesteld door de heer Franco Seminara op 15 maart 2011 en door de heer Gérard Deprez op 13 oktober 2011. De antwoorden beschrijven gedetailleerd de verplichting voor de landbouwers om deflectoren te installeren op pneumatische zaaimachines die een uitstoot van stof in de atmosfeer veroorzaken.
De maatregelen die België nam, zijn ook vervat in de voorstellen die België naar de Commissie stuurt.
Het standpunt dat België zal innemen op 25 februari wordt dus bepaald in overleg met de gewesten en op basis van het nieuwe voorstel van de Commissie, dat gebaseerd zal zijn op de opmerkingen van de lidstaten.
Mevrouw Mieke Vogels (Groen). - Ik ben blij over de positieve houding van België ten aanzien van het voorstel van de Europese commissaris. Het is mij echter niet duidelijk waarin het standpunt van minister Laruelle verschilt van het standpunt dat de Europese Commissaris heeft verdedigd.
Mevrouw Sabine Laruelle, minister van Middenstand, KMO's, Zelfstandigen en Landbouw. - België verdedigt vooral de installatie van deflectoren.
Mevrouw Mieke Vogels (Groen). - Mevrouw de minister, ik hoop in elk geval dat u doorgaat met uw voortrekkersrol.