5-1333/1 | 5-1333/1 |
18 NOVEMBER 2011
Het alcoholmisbruik, vooral bij jongeren, blijft heel zorgwekkend. Al te vaak wordt alcohol ervaren als iets heel gewoons, als een sociaal gebaar, als een warme dronk die met vrienden of in familieverband gedeeld wordt. De statistieken van de controles bewijzen het.
Men stelt vast dat het « binge drinking (1) » snel toeneemt. Jongeren nemen in korte tijd een grote hoeveelheid alcohol tot zich om zo snel mogelijk de staat van dronkenschap te bereiken en brengen zo hun gezondheid en die van anderen in gevaar. Het is een verschijnsel dat men vaak ziet op studentenfuiven, samenkomsten van jongeren met « drinkgelagen » op de openbare weg, enz.
Alcoholmisbruik kan gewelddadig en agressief gedrag met zich brengen, seksueel risicogedrag, alcoholcoma en ander risicogedrag, vooral rijden onder invloed. Al te vaak lopen feestjes in het weekend dramatisch af. Jongeren laten het leven door dronken rijden of veranderen in « doodrijders ». Op termijn veroorzaakt frequent alcoholgebruik een gebrek aan motivatie op school of op het werk, depressie, angstaanvallen en chronisch alcoholisme.
Alcoholmisbruik heeft zeer belangrijke gevolgen voor de gezondheid en draagt in hoge mate bij tot de voortijdige mortaliteit door levercirrose en andere ziektes die uit overmatig gebruik van alcohol voortkomen.
Daarom legt dit voorstel van resolutie de grondslag van een noodzakelijk « strijdplan tegen alcoholmisbruik », zodat de burgers — vooral dan de jongeren — beschermd worden en bewust worden gemaakt.
Meer informatie en sterkere en efficiënte contrôle
De hele wetgeving betreffende de verkoop en het schenken van alcohol aan minderjarigen werd samengebracht in de wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de verbruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere producten. Dankzij die gecoördineerde wet kon de wetgeving worden vereenvoudigd. Tevens is het sinds 10 januari 2010 verboden dranken met een alcoholvolumegehalte van hoger dan 0,5 % vol aan jongeren onder zestien jaar te verkopen, te schenken of aan te bieden, of sterke dranken aan te bieden aan jongeren onder achttien jaar.
Desondanks zijn die nieuwe bepalingen nog onvoldoende bekend en worden ze al te vaak omzeild. De controles zijn niet talrijk en efficiënt genoeg.
Samen met de gemeenschappen en de plaatselijke overheid handelen
De gemeenschappen, provincies en gemeenten hebben een rol te spelen, door de gezinnen en de jongeren te waarschuwen voor de gevaren van alcoholmisbruik en door hen aan te sporen tot verantwoordelijk gedrag. De indieners willen daarom dat in nauw overleg met de gemeenschappen en in samenwerking met de provincies en gemeenten een actieve campagne wordt gevoerd voor preventie en verantwoordelijk gedrag, teneinde de gezinnen en de jongeren te waarschuwen voor de gevaren van alcohol en voor de risico's van misbruik ervan.
Het lijkt ook belangrijk concreet op gemeentelijk niveau te werken om bewustmakingsprojecten te ontwikkelen rond het gevaar van alcoholmisbruik voor jongeren. De plaatselijke overheid moet haar samenwerking met alle betrokken actoren opvoeren om die doelstelling te verwezenlijken.
Talrijke gemeenten hebben politiereglementen goedgekeurd om de openbare veiligheid, de rust en de netheid te herstellen. Een aantal gemeenten verbieden reeds alcoholconsumptie in hun openbare ruimten. Enkele voorbeelden zijn politieverordeningen in Nijvel (2) , Ukkel en Linkebeek die de consumptie van alcoholhoudende dranken op de openbare weg verbieden.
De gemeenten kunnen ook optreden op grond van de wet van 10 november 2006 (3) , die in zijn artikel 18 bepaalt dat een gemeentelijk reglement elk plan voor de uitbating van een nachtwinkel afhankelijk kan maken van een voorafgaande vergunning afgegeven door het College van burgemeester en schepenen van de gemeente waar de nachtwinkel zal worden uitgebaat. Die vergunning kan op grond van verscheidene, in de wet bepaalde, criteria worden geweigerd.
Die criteria worden verduidelijkt in een gemeentelijk reglement. De burgemeester kan de sluiting gelasten van de nachtwinkels die deze bepalingen overtreden. Nu maken al te weinig burgemeesters van die bepalingen gebruik om tegen night shops op te treden. Het is dus raadzaam de burgemeesters te wijzen op het bestaan van dat actiemiddel, dat kan worden gebruikt om ervoor te zorgen dat de wetsbepalingen inzake alcohol geëerbiedigd worden.
De zelfregulering van de reclamesector versterken
Reclame voor alcohol en voor alcoholhoudende dranken wordt momenteel niet bij wet geregeld. De wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de verbruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere producten machtigt de Koning echter wel om reclame voor alcohol en voor alcoholhoudende dranken te reglementeren en te verbieden indien de volksgezondheid dat vereist.
De sector heeft het initiatief genomen zich ter zake te voorzien van een beroepsethiek. Hoewel een groot deel van de bevolking alcoholhoudende dranken op verantwoorde wijze consumeert, is het immers raadzaam ervoor te zorgen dat elke onredelijke consumptie van alcoholhoudende dranken met mogelijk negatieve gevolgen voor de gezondheid, voorkomen wordt.
De reclame waarvan de ondernemingen van de sector gebruik maken moet hun weliswaar de gelegenheid bieden zich op de markt bekend te maken en informatie over hun producten te geven, maar dat hulpmiddel moet op verantwoordelijke wijze worden gebruikt. De sector heeft daarom het initiatief genomen via zelfregulering te voorzien in een beperking van de reclame.
Op die manier zag op 12 mei 2005 de « Arnoldusconvenant » inzake gedrag en reclame met betrekking tot alcoholhoudende dranken het daglicht. De Belgische Brouwers, de Belgische Federatie wijn en gedistilleerd, Fedis, de federaties Horeca Wallonië, Brussel, Vlaanderen, de Patroonsfederatie der beroepsrestaurateurs en de Jury voor eerlijke praktijken inzake reclame (JEP) ondertekenden met toenmalig minister van gezondheid Rudy Demotte en de consumentenverenigingen OIVO en Test Aankoop de Arnoldusconvenant. Voor het eerst ondertekenden producenten, distributeurs, handelaars en verkooppunten gezamenlijk een akkoord met de overheid over een specifiek maatschappelijk thema. Die convenant beschermt de consument, vooral de jongeren, tegen onethische reclamepraktijken inzake alcoholhoudende dranken.
Die convenant geldt voor alle producten met een alcoholgehalte van meer dan 1,2 % per volume. Hij zet een aantal bakens uit. Zo mag reclame geen doelstellingen nastreven die schadelijk zijn voor de gezondheid van de consument, zoals aanzetten tot onverantwoorde, overmatige of onwettige consumptie.
De convenant bevat tevens belangrijke bepalingen ter bescherming van minderjarigen. Zo mag reclame niet op hen gericht zijn, noch gebruik maken van middelen die specifiek op die bevolkingscategorie gericht zijn.
Bovendien bevat de convenant een aantal principes die de reclame in acht moet nemen wanneer ze over werk, verkeersveiligheid of sport gaat. Het alcoholgehalte van de alcoholhoudende drank die in de reclame bedoeld wordt, moet nauwkeurig worden vermeld. Er zijn ten slotte bepalingen waaraan reclame in de media, waaronder televisie, moet voldoen.
Er wordt ook een klachtenprocedure georganiseerd bij de Jury voor eerlijke praktijken inzake reclame. Elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die geen concurrentieel belang nastreeft kan bij de Jury voor eerlijke praktijken inzake reclame klacht indienen over een in de media verspreide reclameboodschap.
Die procedure is echter nog onvoldoende bekend bij de bevolking. Het is raadzaam de communicatie over het bestaan ervan op te voeren.
De aandacht moet worden gevestigd op dit zelfreguleringsinitiatief van de sector, dat strekt om een verantwoordelijke houding, met eerbied voor de gezondheid van onze medeburgers, te bevorderen. Zo dienen deze regels voor goed gedrag voor iedereen afdwingbaar te worden, zodat ze beter in acht worden genomen, maar ook om de gelijkheid onder alle betrokken sectoren te waarborgen. De wetgever heeft dat goed begrepen. Om die reden werd de wet van 24 januari 1977 betreffende de bescherming van de gezondheid van de verbruikers op het stuk van de voedingsmiddelen en andere producten aangevuld om de Koning de kans te geven om de overeenkomsten goed te keuren die werden gesloten tussen de verenigingen van de sector met als doel verantwoordelijke consumptie van alcoholhoudende dranken aan te moedigen. Het gaat onder andere over de convenant die in 2005 werd ondertekend. Die erkenning moet het mogelijk maken die bepalingen op te leggen aan alle betrokken actoren en de controle erop te verzekeren. We moeten echter vaststellen dat die convenant tot op heden nog steeds niet geïnstitutionaliseerd is.
| Dominique TILMANS. | |
| Gérard DEPREZ. | |
| Christine DEFRAIGNE. |
De Senaat,
A. gelet op de Gemeenschappelijke Verklaring betreffende het toekomstige alcoholbeleid van 17 juni 2008, die op Belgisch niveau het resultaat was van de Interministeriële Conferentie Volksgezondheid;
B. overwegende dat België moet voortwerken aan een « Nationaal Strijdplan tegen alcoholmisbruik », zodat de burgers — en meer bepaald de jongeren — beschermd worden en zich bewust worden van het probleem;
C. overwegende dat de sector vragende partij is voor een strengere toepassing van de regeling voor de verkoop van alcohol aan minderjarigen;
D. overwegende dat de huidige wetgeving inzake het verbod op de verkoop van alcohol aan jongeren weinig wordt toegepast in handelszaken en drankgelegenheden;
F. overwegende dat de gemeenschappen, provincies en gemeenten een rol te spelen hebben, door gezinnen en jongeren te waarschuwen voor de gevaren van alcoholmisbruik en door hen aan te sporen tot verantwoordelijk gedrag;
G. overwegende dat de convenant die de dranksector heeft gesloten het mogelijk moet maken jongeren te beschermen tegen reclame voor alcoholhoudende dranken;
H. overwegende dat alcoholmisbruik zeer belangrijke gevolgen heeft voor de gezondheid,
Vraagt de regering :
1. de laatste hand te leggen aan het Nationaal Strijdplan tegen alcoholmisbruik en de ontsporingen ervan zoals :
a. alcoholmisbruik bij minderjarigen;
b. ongevallen, meer bepaald verkeersongevallen, veroorzaakt door alcoholmisbruik;
2. dat het vermelde Strijdplan zou leiden tot een efficiënt beleid inzake preventie en bestrijding van alcoholmisbruik;
3. de wetgeving inzake het verbod op verkoop van alcohol aan minderjarigen te doen naleven;
4. te voorzien in een efficiënte controle van het verbod op verkoop van alcohol aan minderjarigen door de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu het nodige, opgeleide personeel ter beschikking te stellen;
5. in nauw overleg met de gemeenschappen en in samenwerking met de provincies en gemeenten een campagne te voeren voor preventie en verantwoordelijk gedrag, met de doelstelling gezinnen en jongeren te waarschuwen voor de gevaren van alcohol en voor de risico's van misbruik ervan;
6. in samenwerking met de sector de Convenant van 12 mei 2005 inzake gedrag en reclame met betrekking tot alcoholhoudende dranken, die werd gesloten door de beroepsmensen uit die sector en de consumentenverenigingen en waarin een beroep wordt gedaan op de Jury voor eerlijke praktijken inzake reclame, de Arnoldusconvenant, te herzien, te verfijnen en indien nodig te versterken;
7. de genoemde Convenant van 12 mei 2005 te institutionaliseren;
8. de controlebevoegdheid van de Jury voor eerlijke praktijken inzake reclame om de genoemde Convenant van 12 mei 2005 te controleren te versterken;
9. de bevolking beter te informeren over de mogelijkheid om klacht in te dienen bij de Jury voor eerlijke praktijken inzake reclame;
10. de burgemeesters bewust te maken om hen en hun College te betrekken bij de strijd tegen alcoholmisbruik; dat vereist een drievoudige insteek :
a) de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu moet samenwerken met alle betrokken actoren : gemeente, politie en preventie-organisaties;
b) de burgermeesters moeten worden aangemoedigd om via hun gemeentelijk reglement en in overleg met de leidinggevenden van de politiezone maatregelen te treffen in verband met alcoholconsumptie in openbare ruimtes;
c) onder impuls van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu moet informatie worden verstrekt over de actiemogelijkheden voor gemeentelijke overheden in verband met de reglementering voor nachtwinkels, in het bijzonder aan de hand van de bepalingen van artikel 18 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening;
11. te voorzien in een evaluatie van deze resolutie een jaar nadat ze door de Plenaire Vergadering is goedgekeurd; die evaluatie moet onder andere vermelden hoeveel er is gecontroleerd, welke overtredingen er zijn vastgesteld, een overzicht geven van de initiatieven die zijn genomen samen met de lokale overheid en de gemeenschapsoverheid en een evaluatie bevatten van de Arnoldusconvenant.
12 oktober 2011.
| Dominique TILMANS. | |
| Gérard DEPREZ. | |
| Christine DEFRAIGNE. |
(1) De trend om te drinken tot men dronken is.
(2) « Article 1er. — Il est interdit de consommer des boissons alcoolisées sur la voie publique. Le Bourgmestre peut accorder des dérogations motivées à l'interdiction formulée à l'alinéa 1er. Il peut assortir sa dérogation de toute condition qu'il jugera bon de poser, en fonction des circonstances. Ces dérogations seront notamment d'application pour les débits de boissons ayant été autorisés par le Bourgmestre à placer une terrasse sur la voie publique ainsi qu'à l'occasion d'événements festifs particuliers tels que le Carnaval, la Pentecôte, l'Ascension, le Tour Sainte Gertrude, le Marché de Noël et le Nouvel an. »
(3) Wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening.