5-31 | 5-31 |
De voorzitter. - Mijnheer Daems, wenst u dat het voorstel van resolutie wordt teruggezonden naar de commissie? In dat geval moet de Senaat zich daar nu over uitspreken.
De heer Rik Daems (Open Vld). - Ik vraag inderdaad de terugzending naar de commissie.
M. Armand De Decker (MR). - Je voudrais faire quelques suggestions dans ce dossier délicat et sensible. La mise en détention d'un prix Nobel de la paix, qui est par ailleurs un homme pacifique, est impossible à défendre.
En commission des Affaires étrangères, sur un autre sujet concernant la Chine, nous avons renvoyé le débat au mois d'octobre pour entendre un représentant de la République populaire de Chine, un représentant du Tibet et un représentant de la Commission des droits de l'homme des Nations unies avant de passer au vote d'une résolution. Nous pourrions peut-être réserver à ce sujet-ci le même traitement.
Vu l'importance des débats que le Sénat a menés sur la Chine et puisqu'il n'y a plus envoyé de délégation depuis de très nombreuses années - je crois avoir présidé la dernière délégation au tout début des années 2000 - je suggérerais que nous essayions d'organiser une mission en République populaire de Chine, qui, j'en suis persuadé serait ravie de nous accueillir.
Je propose dès lors que nous reportions le vote sur les deux résolutions au retour d'une mission en Chine.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - De verwijzing naar de commissie heeft enkel tot doel de goedkeuring van de resolutie tot minstens na oktober uit te stellen. In de commissie werd grondig gedebatteerd over deze resolutie. De timing voor de stemming leek ons interessant omdat China dezer dagen al initiatieven heeft genomen voor de vrijlating van enkele dissidenten. Met die vrijlatingen wil China, in het kader van enkele diplomatieke opdrachten, blijk geven van zijn goodwill tegenover het Westen. De commissie vond het precies daarom nu interessant om China een signaal te geven en de vrijlating te vragen van Liu Xiaobo.
De heer Daems stelt dat de goedkeuring van de resolutie vandaag op de rand van het fatsoen is. Mij lijkt het integendeel op de rand van het fatsoen om de resolutie vandaag niet goed te keuren. Dat zou immers betekenen dat we onze verontwaardiging, ons rechtvaardigheidsgevoel, onze vragen bij het respect voor de mensenrechten afhankelijk stellen van commerciële belangen of economische relaties die daarmee eventueel in gevaar kunnen komen. Het is kras te veronderstellen dat China wegens een terechte vraag van de Senaat geen economische betrekkingen met ons land meer zou willen aangaan. Om te beginnen denk ik niet dat China op die manier zou handelen, maar daarnaast is het niet verstandig om aan die druk toe te geven. Precies daarom is het belangrijk die resolutie vandaag wel goed te keuren.
De uitlatingen van Liu Xiaobo over de Palestijnen en de Amerikaanse legervoering, waar ik het evenmin mee eens ben, zijn geen argument om te oordelen of Liu Xiaobo moet worden vrijgelaten. Het principe van de vrijheid van meningsuiting staat los van de overtuiging van het individu.
De heer Piet De Bruyn (N-VA). - Wij steunen de vraag van collega Daems om het voorstel van resolutie terug te zenden naar de commissie niet. In de commissie werd grondig gediscussieerd over de resolutie. Alle elementen die collega Daems nu aanbrengt, zijn niet zo nieuw dat ze niet tijdens de bespreking in de commissie naar voren konden worden gebracht. Hij heeft daarvoor trouwens zelf enigermate mea culpa geslagen. Voor ons is de motivatie om dit voorstel naar de commissie terug te zenden ontoereikend.
M. Jacky Morael (Ecolo). - Une fois de plus, nous devons concilier l'impératif des affaires et celui de la raison et des droits de l'homme. Ce n'est pas nouveau et ne concernera pas que la Chine.
M. Daems et M. De Decker ont émis des considérations qui ont leur pertinence mais ne convainquent pas mon groupe. Pour la seconde fois en quinze jours, nous voici confrontés à un dilemme à propos de la Chine. Nous l'avons été une première fois lorsque, à l'occasion d'une proposition de résolution sur la situation au Tibet, l'ambassade de Chine a pris contact avec le président de notre commission des Relations extérieures M. Vanlouwe pour lui indiquer qu'il serait bon de faire attention aux intérêts économiques belges en Chine avant d'examiner des textes d'une telle portée. Nous avons décidé, non de donner suite à cette « pression », mais de procéder à des auditions pour nous entourer de toutes les informations disponibles avant d'élaborer un texte final sur la situation au Tibet.
Et nous le sommes une deuxième fois, parce qu'une importante délégation économique va effectuer une mission en octobre.
Mais il y a toujours une bonne raison de ne rien faire à propos de la situation en Chine : tantôt, c'est le pavillon chinois, tantôt c'est la présidence belge de l'UE, tantôt encore, une mission économique ! Cependant, vu le poids politique et économique croissant que prend la Chine sur la planète, nous nous trouverons toujours face à un agenda un peu malaisé lorsque nous voudrons nous prononcer sur les décisions du gouvernement chinois.
M. Daems a rappelé quelques déclarations de Liu Xiaobo. Je ne les partage pas évidemment. Néanmoins, quand on veut défendre le droit à l'expression d'un citoyen, on ne le fait pas en fonction de ce qu'il a dit ou va dire, mais en fonction de son droit de citoyen à s'exprimer. Je voudrais rappeler à cet égard la phrase de Voltaire : « Je ne suis pas d'accord avec vous, mais je me battrai jusqu'à la mort pour que vous ayez le droit de l'exprimer ». C'est cela la défense des droits de l'homme et de la liberté d'expression.
Enfin, ne prenons pas le gouvernement chinois pour une assemblée de personnes idiotes. Si nous reportons aujourd'hui le vote de cette résolution, c'est explicitement afin de ne pas compromettre le déroulement de la mission économique. Cela signifie clairement qu'une fois cette mission rentrée au pays, nous adopterons cette résolution.
Dès lors, étant donné qu'il ne s'agit jamais que d'un report visant à ne pas compromettre ladite mission, et non d'un geste qui soit nécessairement de nature à la favoriser, je trouve qu'il n'y a pas de raison valable de tergiverser. Les droits de l'homme sont ce qu'ils sont, un prix Nobel est ce qu'il est, c'est-à-dire une valeur extrêmement précieuse pour l'ensemble des citoyens de cette planète. Passons donc au vote de cette résolution et à la défense de ce dissident.
De heer Bart Laeremans (VB). - Ik ben geschokt door wat is gezegd, deze keer niet door Groen! of door collega Anciaux, maar wel door de liberalen. Het voorstel om een snoepreisje vanuit de Senaat richting China te organiseren om de Chinezen te gaan behagen is absoluut onfatsoenlijk en het getuigt van ongelooflijke wereldvreemdheid. We staan binnenkort misschien voor verkiezingen en voor de ontbinding van de Senaat en men denkt aan reisjes naar China. Ik begrijp dat werkelijk niet.
Het lijkt wel of de heer Daems zich opwerpt als spreekbuis van de Chinese ambassade. Ik zou zoiets nog verwachten van de PS of van de communisten, maar toch niet van een liberale partij, die de vrije meningsuiting naar voren schuift.
Wat de timing betreft: de verjaardag van veertig jaar diplomatieke betrekkingen is absoluut geen aandacht waard, wel integendeel. Die diplomatieke betrekkingen zijn ontstaan uit noodzaak, om minimale betrekkingen met China te kunnen onderhouden. Ondertussen is het ons verboden om met de democratische republiek Taiwan diplomatieke betrekkingen te hebben. Er valt dus helemaal niets te vieren.
De heer Daems vraagt in zijn amendement om punten 1, 2 en 3 te schrappen. Ik lees punt 3 even voor: `De Senaat eert eveneens de rol van al degenen die pleiten voor democratische hervormingen, alsook van zij die deelgenomen hebben aan de vreedzame protesten voor meer democratie op het Tiananmenplein'. Het is verschrikkelijk dat de vraag om dat te schrappen uit de mond van een liberaal komt! Al wie in China vecht voor democratische hervormingen moet geëerd worden! Het is abominabel en onwaarschijnlijk dat die schrapping zelfs maar wordt voorgesteld! Ik begrijp u werkelijk niet.
De heer Daems zegt ten slotte dat de vrijlating enkel zin heeft als ze te maken heeft met de vrije meningsuiting. Welke andere aanwijzingen heeft hij voor de opsluiting? Heeft hij aanwijzingen dat de betrokken Nobelprijswinnaar opgesloten zit voor criminele feiten? Dat hij die aanwijzingen dan geeft! Alles wijst er echter op dat Liu Xiaobo gevangen zit omdat hij niet politiek correct is in China. De heer Daems maakt hem op basis van pure speculatie verdacht, terwijl hij zonet de Nobelprijs voor de vrede heeft verdiend! Dat is bijzonder ontluisterend. Ik ben beschaamd in de plaats van de heer Daems.
Mme Marie Arena (PS). - Lors des discussions relatives à la Chine, la commission a pris plusieurs décisions.
Premièrement, nous avions l'intention, avant que M. De Decker ne le propose, de mener un débat général sur la situation en Chine et quelques thématiques que avons choisies. Ce débat devrait commencer à la rentrée parlementaire. Je demanderai bien entendu au président de la commission de l'inscrire le plus rapidement possible à l'agenda, de même que des auditions sur les thèmes prévus.
Je rappelle qu'aucun timing ne nous est imposé par qui que ce soit, ni par l'ambassade, ni par des intérêts quelconques. Il s'agit bien d'un calendrier établi par la commission qui a décidé de travailler sur la thématique de la Chine.
Deuxièmement, le texte de la résolution qui nous est soumise aujourd'hui met bien entendu en évidence les droits de l'homme. Je suis donc assez étonnée d'entendre les arguments de M. Daems - je reconnais bien là son agilité. Il soulève d'abord la question de savoir si le prix Nobel doit ou non être entendu. Son deuxième argument concerne le timing par rapport à des entreprises qui iraient en Chine dans le cadre de la mission princière. Or aucun membre de cette assemblée ne peut brader les droits de l'homme sous prétexte d'un timing économique de nos entreprises.
Nous devons continuer à travailler sur les droits de l'homme, et je pense que cette résolution est tout à fait équilibrée ; elle est d'ailleurs reprise sur le plan international par un certain nombre d'acteurs.
Troisièmement, nous avons également décidé en commission de procéder à une analyse plus profonde de la situation au Tibet. Comme l'a dit M. De Bruyn tout à l'heure, toute cette discussion a eu lieu en commission. Aucun élément nouveau et probant ne permet de différer la résolution telle qu'elle nous est soumise aujourd'hui.
Dès lors, nous nous opposons à la demande de report en commission ainsi qu'aux amendements proposés par M. Daems. Nous soutenons donc la résolution telle qu'elle nous est soumise.
Mevrouw Sabine de Bethune (CD&V). - Ik zal kort toelichten waarom we geen voorstander zijn van een terugzending naar de commissie en meteen ook antwoorden op het argument van collega Daems over het tijdstip.
Mocht daar twijfel over bestaan, ik herhaal dat ik veel respect heb voor de Volksrepubliek China en zelfs ontzag voor de doortastende en succesvolle manier waarop ze vandaag de strijd voert tegen de armoede. Ik verheug me op samenwerking tussen ons land en China en ben natuurlijk voorstander van elke vorm van uitwisseling en dialoog op economisch, cultureel en andere vlakken.
Collega Daems verwijst naar zijn concept van fatsoen, het mijne verschilt daarvan. Voor mij is een eerlijke dialoog een voorwaarde voor een goede uitwisseling en kan hij de kwaliteit van de samenwerking alleen bevorderen en niet belemmeren.
De heer Rik Daems (Open Vld). - Mijnheer de voorzitter, ik vraag het woord voor een persoonlijk feit.
De voorzitter. - Op grond waarvan roept u dat in, mijnheer Daems? Denkt u dat het volstaat dat uw naam wordt genoemd?
De heer Rik Daems (Open Vld). - Ik vraag dat omdat de heer Laeremans mijn toespraak als abominabel bestempelt.
De voorzitter. - Goed. Zo u op `abominabel' wenst te reageren, kunt u dat doen.
De heer Rik Daems (Open Vld). - Mijn punt betreft niet de grond van de zaak.
De opmerking van de collega laat ik voor zijn rekening. Men had in de commissie opnieuw kunnen ingaan op de grond van de zaak en dan zien waar men uitkomt. De commissie heeft die kans echter niet te baat genomen.
Mijn punt betreft vooral de timing.
Als we een goede samenwerking en een goede relatie willen met de Chinese autoriteiten om vooruitgang te boeken in een land dat inderdaad de grootste successen in de wereldgeschiedenis heeft geboekt op het vlak van armoedebestrijding, dan moeten we goed beseffen wat we doen. Nu een resolutie goedkeuren zal die samenwerking zeker niet bevorderen.
Timing is voor mij doorslaggevend. Als de mensenrechten echt universeel zijn, dan zie ik niet in waarom de resolutie per se vandaag moet worden goedgekeurd. Dat zou perfect kunnen na de prinselijke missie. Ik doe daarover niet flauw. Het is aan eenieder om te oordelen of dat argument doorweegt. Voor mij doet het dat wel omdat ik ervan uitga dat we veel belangen te verdedigen hebben. Een sereen klimaat kan dat bevorderen en een gebrek aan sereniteit kan dat benadelen.
Ik heb begrepen dat een overweldigende meerderheid van de collega's de resolutie niet naar de commissie wenst terug te zenden. Ik zal me dus laten kloppen door een overweldigende meerderheid met inbegrip van de fracties die niet liever hebben dan dat de prinselijke missie mislukt.
Is dat niet uw echte argument, mijnheer Laeremans?
Ik trek mijn verzoek tot terugzending naar de commissie dus in, zodat we kunnen overgaan tot het debat ten gronde.
-La proposition de renvoi est retirée.