5-76COM | 5-76COM |
M. le président. - M. Olivier Chastel, ministre de la Coopération au développement, chargé des Affaires européennes, répondra.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Tot vreugde van velen sloot België zich in februari vorig jaar aan bij het gezamenlijke initiatief van Duitsland, Luxemburg, Nederland en Noorwegen om de nucleaire strategie van de NAVO - ook de plaats van de tactische kernwapens hierin - te agenderen bij de herziening van het Strategisch Concept. Uit een rapport van Pax Christi blijkt dat onder de NAVO-lidstaten een zeer groot draagvlak bestaat voor de verwijdering van de Amerikaanse tactische kernwapens van het Europese grondgebied.
De helft van de alliantie is voorstander van de voorwaardelijke terugtrekking van deze wapens. Tien andere staten zeggen zich niet te zullen verzetten tegen zo'n beslissing. Hieronder ook de eigenaars van deze wapens, de VS, die zich verbazend flexibel tonen over dit onderwerp. Ze hebben inmiddels al meermaals informeel, maar duidelijk laten blijken dat ze deze wapens overbodig en verouderd vinden en dat ze er geen toekomst meer voor zien op het Europese continent. Indien de Europese partners zouden overeenkomen ze te verwijderen, zullen de VS zich hier niet tegen verzetten.
Alleen Frankrijk, Hongarije en Litouwen wensen het status-quo te behouden, maar van die drie geeft alleen Frankrijk aan zijn politieke gewicht te zullen gebruiken om zijn zin te krijgen. Pittig detail, Frankrijk zit als enige NAVO-lidstaat niet in de Nucleaire Planningsgroep. In principe kunnen de andere lidstaten beslissingen nemen over het inzetten en verwijderen van de tactische nucleaire wapens in Europa zonder een akkoord van Frankrijk. Frankrijk heeft overigens zijn eigen kernwapens nooit onder de NAVO-paraplu willen plaatsen.
Een ander struikelblok blijft de Russische positie over de ontwapening en de transparantie van zijn tactische nucleaire bewapening. Sommige lidstaten willen immers alleen tactische nucleaire wapens terugtrekken indien Rusland een gelijkaardige geste doet. Rusland op zijn beurt gebruikt de tactische nucleaire wapens van de NAVO als excuus om de zijne te behouden op het Europese grondgebied. Het is inderdaad een excuus, want Rusland maakt zich helemaal niet druk over onze gedateerde en overbodige wapens, maar wel over het overwicht van de conventionele NAVO-troepen. Door die impasse te doorbreken en zelf een eerste stap te doen, verliest Rusland dat excuus en kan een ernstige en finale discussie beginnen over de terugtrekking van tactische nucleaire wapens.
Europa kan een sterk signaal geven indien het de terugtrekking van die wapens koppelt aan de onderhandelingsgesprekken over tactische nucleaire wapens tussen Rusland en de VS. President Obama beloofde die discussie te starten binnen het jaar na de ratificatie van het nieuwe START-verdrag op 2 februari 2010. Om de terugtrekking van de tactische nucleaire wapens te koppelen aan de onderhandelingen tussen Rusland en de VS zijn echter duidelijke afspraken en eensgezindheid over de te volgen strategie van de Europese partners nodig.
Het nieuwe Strategische Concept van de NAVO streeft overeenstemming met Rusland na, maar het zegt niets over de manier waarop die overeenstemming kan worden bereikt. Er is ook geen tijdspad gepland om met Rusland tot gezamenlijke toegevingen te komen. Ook blijkt niet duidelijk wie de gesprekken met Rusland zal starten, op welke manier ze zullen verlopen en onder welke voorwaarden.
Is de minister zich bewust van de grote overeenstemming binnen de NAVO met betrekking tot de terugtrekking van de tactische nucleaire wapens in Europa? Beaamt de minister mijn beoordeling dat we deze historische kans niet mogen laten liggen en we dus niet te lang moeten wachten om deze wens realiteit te maken?
Kan de minister mij een stand van zaken geven over de discussie binnen de NAVO? Klopt het dat een Russische geste onontbeerlijk is voor de terugtrekking van de tactische nucleaire NAVO-wapens uit Europa? Bestaat al enige duidelijkheid over wie de gesprekken met Rusland zal voeren, wanneer die gesprekken zullen plaatsvinden en wat besproken zal worden? Wat zal en kan België ondernemen om deze impasse te doorbreken?
Is de minister bereid om de VS een mandaat te geven om deze kwestie op te nemen in de onderhandelingsgesprekken over tactische nucleaire wapens die wellicht nog dit jaar van start zullen gaan? Is de minister bereid om deze oplossing binnen de NAVO te verdedigen? Zal de regering ondertussen alles doen om Frankrijk tot een inschikkelijker positie te bewegen? Is de regering bereid om te beslissen tot terugtrekking van de tactische nucleaire wapens zonder het akkoord van Frankrijk, maar met de consensus van de Nucleaire Planningsgroep binnen de NAVO?
Indien de multilaterale gesprekken op niets uitdraaien, zal de regering zich dan politiek verzetten tegen landen die bilateraal - met de VS - of unilateraal besluiten om de nucleaire tactische wapens van hun grondgebied te verwijderen, zoals Griekenland dat ook deed aan het begin van deze eeuw?
De heer Olivier Chastel, minister van Ontwikkelingssamenwerking, belast met Europese Zaken. - Ik lees het antwoord van minister Vanackere.
De discussie binnen het bondgenootschap over de militaire opstelling na de goedkeuring van het nieuwe Strategisch Concept van de NAVO op de Top van Lissabon ging recent van start. Tijdens deze discussie zullen de standpunten van de bondgenoten worden uiteengezet met het oog op gemeenschappelijke conclusies. De discussie vertrekt van de basisprincipes bepaald in het Strategisch Concept, namelijk de blijvende noodzaak van verdediging met een mix van conventionele en nucleaire middelen, enerzijds, en de uitbouw van een actief NAVO-profiel inzake ontwapening, wapenbeheersing en non-proliferatie, anderzijds.
De rode lijn in dit verhaal is de rol van nucleaire wapens verkleinen en hun aantal verminderen. Dergelijke discussie is natuurlijk ook relevant voor de NAVO-Rusland Raad; de inspanningen aan NAVO-zijde moeten een constructieve respons krijgen aan Russische zijde.
Nadat ik vorig jaar al samen met een aantal bondgenoten het initiatief had genomen om het nucleaire ontwapeningsthema een prominente plaats te geven in de uitwerking van het nieuwe Strategisch Concept, heb ik recent, tijdens de ministeriële bijeenkomst van de NAVO te Berlijn, samen met een aantal bondgenoten een werkdocument ingediend over het verhogen van transparantie en over vertrouwenwekkende maatregelen aangaande tactische nucleaire wapens in Europa. Daarmee dragen wij concreet bij tot het debat over de rol van nucleaire wapens in de NAVO en over de rol van het bondgenootschap in de bredere ontwapeningsagenda. Het kan ook een Russisch engagement in de NAVO-Rusland Raad over deze onderwerpen vergemakkelijken.
Wij vertrekken van transparantie en vertrouwenwekkende maatregelen die moeten leiden tot concrete reducties. Deze reducties zullen er niet op unilaterale wijze komen, maar via overleg, zodat de trans-Atlantische band niet wordt verzwakt. Het opnemen van de tactische nucleaire wapens van de NAVO in een wapenbeheersingsproces moet het voorwerp zijn van overleg binnen het bondgenootschap.
Ons land pleit stelselmatig voor het zo snel mogelijk opstarten van nieuwe onderhandelingen tussen de VS en Rusland over nucleaire ontwapening waarin ook de tactische nucleaire wapens aan bod komen, en dit in uitvoering van het laatste START-verdrag. Bij die onderhandelingen moet rekening worden gehouden met het principe van ondeelbaarheid van de veiligheid binnen het bondgenootschap en met de verwachting van reciprociteit tussen de NAVO en Rusland. Precies daarom heb ik samen met de andere betrokken bondgenoten voorgesteld actief gebruik te maken van de NAVO-Rusland Raad om een overeenkomst te bereiken over die transparantie en de nodige vertrouwenwekkende maatregelen.
Ik heb het volste vertrouwen in de ernst waarmee alle bondgenoten deze thematiek en onze voorstellen zullen benaderen. Het is niet opportuun meer gedetailleerde gegevens publiek te maken nu de besprekingen binnen de NAVO pas zijn gestart. Declaratoire politiek en unilaterale acties zijn niet aan de orde. Ik wil een door iedereen gedragen beslissing die volledig past in onze visie over een veiligere en stabielere wereld zonder kernwapens.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Ik vind het antwoord van de minister van Buitenlandse Zaken onvoorstelbaar. Zijn voorzichtige houding charmeert geregeld en komt vaak over als bijzonder ernstig en gedragen, maar in dit geval is hij helemaal niet constructief. Hij doet mij denken aan een klein kind dat in een diepe put wil springen, ook al raadt iedereen het af, maar dat op het ogenblik dat de put gedempt is en het zonder gevaar kan springen, zo'n sprong onverantwoord vindt.
Die tactische kernwapens hebben helemaal niets met een mondiaal evenwicht te maken. Ze zijn zelfs niet gericht op de vijand; ze zijn gericht op onze eigen bondgenoten. Het argument dat de minister altijd aanhaalt is dat we het bondgenootschap, de NAVO, niet in gevaar mogen brengen, dat de trans-Atlantische band niet mag worden verzwakt. Maar de VS zeggen zelf dat ze geen probleem hebben met de terugtrekking van tactische nucleaire wapens.
Willen we vooral de geschiedenis ingaan als de meest grijze muis? Dat is een doelstelling als een andere, maar die is noch in het belang van de bevolking, noch van de veiligheid van deze planeet. Ik begrijp het standpunt van de minister niet en ik vind het bijzonder ontgoochelend.