5-29COM | 5-29COM |
De heer Bert Anciaux (sp.a). - De Europese Commissie en de NAVO hebben enkele dagen geleden de omstreden Oezbeekse president Islam Karimov ontvangen. Al twintig jaar leidt deze dictator Oezbekistan met ijzeren hand. Het bezoek verwekte heel wat protest bij mensenrechtenorganisaties.
Commissievoorzitter Barroso heeft met Karimov een memorandum ondertekend over een versterkte samenwerking in de energiesector. Dankzij Oezbekistan wil Europa minder afhankelijk worden van het Russische aardgas. Bij de NAVO ging Karimov praten over de bevoorradingsroutes naar Afghanistan.
Het bezoek aan de Europese Unie heeft commotie verwekt omdat het regime van Karimov een ronduit dubieuze reputatie geniet, zeker op het vlak van de mensenrechten. Tegelijkertijd, en dus paradoxaal, verzekert de Commissie voortdurend dat de mensenrechten niet worden geslachtofferd op het altaar van de energievoorziening en het economische belang.
Mensenrechtenorganisaties zoals Amnesty International en Human Rights Watch uiten duidelijke kritiek op dit bezoek. Ze beoordelen de Europese aanpak van het regime van Karimov als weinig indrukwekkend, zonder veel gevolgen. De vele rapporten hierover stellen vast dat de oppositie monddood blijft, melden dat dissidenten en activisten worden gearresteerd en dat er nog steeds wordt gefolterd. Ook de timing van het bezoek is bedenkelijk, juist nu de EU de Wit-Russische president Loekasjenko bekritiseert en de volksopstanden in de Arabische wereld looft en toejuicht.
Bij de NAVO en de EU ligt men blijkbaar niet wakker van de schending van de mensenrechten waarvoor deze dictator bekend staat. Blijkbaar zijn militaire overwegingen over aanvoer van olie en gas veel belangrijker dan de rechten van de mens.
Heeft ons land een visum uitgereikt aan deze dictator? Gelukkig heeft niemand van onze regering hem ontvangen. Heeft ons land weet van schendingen van mensenrechten in Oezbekistan? Beschikken wij over informatie over plunderingen en gewelddaden tegen Oezbeekse onderdanen? Zal ons land maatregelen nemen tegen deze dictator? Het zou mooi geweest zijn mocht hij op het ogenblik dat hij in ons land aankwam, opgepakt zijn. Werden bij het gerecht klachten tegen deze dictator ingediend? Zullen juridische acties worden ondernomen? Heeft ons land veiligheidsvoorzieningen genomen bij het bezoek van dit heerschap? Wat was de kostprijs van het bezoek? Neemt de minister ons land ernstig als hij meent dat een gesprek met de bad boys hen op het rechte pad zal helpen?
Zijn er in het kader van de EU of de NAVO besprekingen gepland met deze dictator? Steunt ons land de toenadering tot het Oezbeekse regime?
Past het binnen de humanistische waarden die de NAVO en de EU zouden voorstaan om samen te werken met deze dictatuur?
De heer Steven Vanackere, vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen. - Ons land heeft president Karimov geen visum gegeven. Ik ben niet op de hoogte wie dat wel heeft gedaan, maar van een Schengenvisum weten we niet noodzakelijk wie het heeft uitgereikt.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Ook als hij eerst in België aankomt?
De heer Steven Vanackere, vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen. - Ik weet alleen dat België geen visum heeft uitgereikt.
Wij volgen de situatie van de mensenrechten in Oezbekistan op de voet. Er bestaat een jaarlijkse mensenrechtendialoog tussen de EU en Oezbekistan. De laatste sessie vond plaats op 5 mei 2010 in het kader van het Sub-Committee on Justice, Home Affairs, Human Rights and Related Issues, waar onder andere thema's als vrijheid van meningsuiting, kinderrechten en de toestand in de gevangenissen aan bod kwamen.
Ik kan geen specifieke informatie geven over recente plunderingen tegen Oezbeekse onderdanen. België heeft namelijk geen ambassade in Tasjkent, zodat we voor informatie over mensenrechtenschendingen op andere EU-kanalen moeten rekenen.
We voeren vandaag met Oezbekistan voorzichtig aftastende bilaterale gesprekken op het niveau van het bestuur van de FOD Buitenlandse Zaken. Contacten op ministerieel niveau kunnen in de toekomst worden overwogen. Ze zullen alleszins verlopen in een kritische en opbouwende geest die rekening houdt met de algemene mensenrechtensituatie. Op dit moment liggen die contacten nog niet in het verschiet. Ik voeg hieraan toe dat ik er persoonlijk helemaal niet van overtuigd ben dat een diplomatie die de mensenrechten wil bevorderen, absoluut niet gediend wordt met een logica waarbij men met sommige mensen absoluut niet praat. Het komt er waarschijnlijk even vaak op aan in gesprekken duidelijk te zeggen waar het op staat. De stilte is naar mijn overtuiging niet de enige taal die overtuigend kan zijn in relaties met zogenaamde bad boys.
Voor vragen in verband met juridische acties verwijs ik naar mijn collega van Justitie.
Het klopt dat de Oezbeekse president in Brussel officiële ontmoetingen heeft gehad bij de EU en bij de NAVO. Daarbij zijn veiligheidsmaatregelen genomen zoals bij elk regeringshoofd gebruikelijk is. Voor vragen over de kostprijs daarvan verwijs ik naar mijn collega van Binnenlandse Zaken.
De Oezbeekse president heeft inderdaad een ontmoeting gehad met NAVO-secretaris-generaal Rasmussen. Daarbij kwamen volgende onderwerpen aan bod: Afghanistan en transitaangelegenheden voor ISAF, democratische hervormingen in Oezbekistan en de relaties met de NAVO. President Karimov heeft geen contact gehad met de North Atlantic Council en de ontmoeting met de secretaris-generaal was gepland zonder vooraf de Council te consulteren, waardoor België zelfs niet indirect bij dit bezoek betrokken was.
Oezbekistan is een partner van de NAVO in het kader van de Euro-Atlantische Partnerschapsraad, EAPC, en sinds 1994 lid van het Partnership for Peace.
Bij de ontmoeting met José Manuel Barroso, de voorzitter van de Europese Commissie, stonden de mensenrechten en de fundamentele vrijheden in Oezbekistan uiteraard op de agenda. Commissievoorzitter Barroso verklaarde nadien dat de Europese strategie inhoudt dat de EU het buitenlands beleid het meest effectief kan uitvoeren door de dialoog aan te gaan en niet door een legestoelpolitiek te voeren.
De heer Bert Anciaux (sp.a). - Ik ben het er wel mee eens dat we ook met dictators moeten praten, maar natuurlijk niet om hen op hun wenken te bedienen of hen te paaien om geopolitieke motieven. Mijn indruk is dat dit nu wel is gebeurd. Geopolitieke motieven mogen nooit bepalend zijn en zeker niet ten koste gaan van de mensenrechten.