3-111 | 3-111 |
De voorzitter. - Ik stel voor deze voorstellen van resolutie samen te bespreken. (Instemming)
M. Berni Collas (MR), rapporteur. - C'est très volontiers, surtout en tant que sénateur de la communauté germanophone, que j'ai accepté ce rôle de rapporteur. Si je ne suis pas intervenu dans le précédent débat, c'est précisément parce qu'il est difficile, pour un germanophone, de se positionner à l'égard de telles questions. La communauté germanophone formulera ses aspirations, dans le cadre du forum institutionnel ou d'une initiative parlementaire déterminée.
Permettez-moi à présent de vous faire rapport, en toute sérénité, des travaux qui se sont déroulés en commission.
La proposition de résolution relative à la commémoration de l'holocauste et à la condamnation de l'antisémitisme et du racisme a été déposée, le 10 février 2005, par notre collègue André Van Nieuwkerke ici présent et examinée par la commission de l'Intérieur et des Affaires administratives au cours de ses réunions des 27 avril 2005 et 3 mai 2005.
En cette année de commémoration du soixantième anniversaire de la libération du camp de concentration d'Auschwitz, nous déplorons que le racisme et la xénophobie n'aient toujours pas disparu de notre monde.
La proposition de résolution à l'examen se veut un nouvel appel à plus de tolérance à l'égard des minorités, de la communauté juive et des autres communautés. Envoyer un signal fort au monde extérieur est l'objectif recherché.
In het voorstel van resolutie wordt de regering verzocht:
1. elke daad van onverdraagzaamheid en het aanzetten tot rassenhaat, alsook elke daad van intimidatie en racistisch geweld blijvend te veroordelen;
2. alle vormen van antisemitisme, hoe deze zich ook uiten, onvoorwaardelijk en blijvend te veroordelen;
3. alle gewelddaden te veroordelen die worden ingegeven door godsdienst- of rassenhaat of door onverdraagzaamheid, met inbegrip van aanvallen op religieuze plaatsen, locaties en heiligdommen van joden, moslims of andere geloofsrichtingen;
4. alle extremistische stromingen te veroordelen die de bestaande economische omstandigheden als voorwendsel hanteren om sociale spanningen te focussen op migranten, vluchtelingen en minderheden;
5. de educatie met betrekking tot de holocaust te stimuleren, door alle instellingen gewijd aan de herinnering van de holocaust te steunen;
6. onder meer in de scholen en de media positieve initiatieven te bevorderen die in het bijzonder de jongeren meer bewust maken van de gevaren die voortkomen uit totalitaire en racistische ideologieën.
M. Roelants du Vivier et moi-même avons déposé plusieurs amendements visant, tout d'abord, à ajouter le mot « écoles » à l'énumération des sites publics faisant l'objet d'agressions et de profanations, ensuite, à insérer dans le texte un considérant nouveau relatif au contexte géopolitique actuel et, enfin, à compléter le texte par un paragraphe qui renvoie de manière spécifique à des activités didactiques destinées aux jeunes. Ces propositions de modification du texte ont été adoptées.
M. Happart et consorts ont également déposé un amendement - lui-même adopté - pour faire en sorte que la résolution ne se limite pas à faire référence à la « communauté juive » mais à toutes les « communautés faisant l'objet de persécutions sur notre territoire ». Les auteurs de cet amendement pensaient entre autres aux tziganes et aux homosexuels.
De indiener van het voorstel van resolutie, de heer Van Nieuwkerke, verklaart zich akkoord met dit amendement en verduidelijkt dat ook deze oproep aan de federale regering mag worden gericht. Hij ziet hiervoor twee redenen.
Ten eerste heeft het Vlaams Parlement een eigen, gelijksoortige resolutie gericht aan de Vlaamse regering en kunnen ook het Parlement van de Franstalige Gemeenschap en het Parlement van de Duitstalige Gemeenschap hetzelfde doen.
Ten tweede hebben de federale regering en de gemeenschapregeringen elk hun actieterrein en kunnen ze elkaar aanvullen. Een voorbeeld hiervan is het project `scholen en democratie', waarbij de federale ministers van Landsverdediging en Gelijke Kansen en de onderwijsministers van de gemeenschappen samenwerken om fenomenen als racisme en xenofobie aan te pakken. Het federale niveau kan dit steunen en de acties van de gemeenschappen aanvullen.
L'ensemble de la proposition de résolution amendée, relative à la commémoration de l'holocauste et à la condamnation de l'antisémitisme et du racisme, a été votée à l'unanimité.
Permettez-moi de vous faire un court rapport sur la proposition de résolution qui vise à instituer le 8 mai comme journée de la mémoire, proposition examinée en commission de l'Intérieur et des Affaires administratives au cours de sa réunion du 3 mai 2005. L'auteur, Mme Geerts, a rappelé l'importance du 8 mai 1945. C'est en effet une date hautement symbolique, en particulier parce qu'elle marque la fin d'un conflit généralisé, du moins en Europe et qu'elle amorce la plus longue période de paix jamais connue en Europe.
L'objectif de la résolution qui nous est soumise vise à tout mettre en oeuvre pour commémorer ce jour comme il se doit.
Étant donné qu'il serait sans doute peu réaliste, d'un point de vue économique, de proclamer le 8 mai jour férié légal, les auteurs de la proposition de résolution ont plaidé pour que cette date soit reconnue comme journée officielle de la mémoire, de telle sorte qu'elle reste ancrée dans nos souvenirs et dans nos programmes d'avenir comme une date de référence indissociablement liée à notre culture historique.
À défaut d'une telle initiative, le souvenir de ce terrible fait de guerre risque de s'estomper partiellement. En outre, les indices montrent que l'idéologie qui a caractérisé la seconde guerre mondiale ainsi que certaines de ses formes d'expression suscitent à nouveau des sympathies auprès de certains groupes de population. Dans l'intérêt de la démocratie et de nos droits fondamentaux, il y a lieu de tout mettre en oeuvre pour commémorer la date du 8 mai 1945.
De federale regering wordt verzocht om,
1. 8 mei ten volle te erkennen als officiële herdenkingsdag van het einde van de Tweede Wereldoorlog en uit te roepen tot `Dag van de Memorie';
2. te onderzoeken hoe op de `Dag van de Memorie' op passende wijze hulde kan worden gebracht aan alle Belgen die in de loop van de Belgische geschiedenis hun leven gegeven hebben voor het bestaan en de verdediging van hun land of die in het raam van door de regering bevolen operaties het slachtoffer werden van oorlogsdaden;
3. in overleg met de gemeenschappen te onderzoeken hoe op de `Dag van de Memorie' initiatieven kunnen worden ontplooid, in het bijzonder in de scholen en via de media, die de herinnering aan de historische datum van 8 mei 1945 levendig houden en die vooral jongeren meer bewust maken van de gevaren die voortkomen uit totalitaire en racistische ideologieën.
Différents amendements, qui ne changent rien à la philosophie du texte, ont été déposés et adoptés à l'unanimité des membres. Je me réfère au rapport écrit pour les détails.
L'ensemble de la proposition de résolution amendée visant à instituer le 8 mai comme journée de la mémoire a été adopté à l'unanimité des treize membres présents.
Par ailleurs, je viens de constater que le groupe du Vlaams Belang a introduit un amendement qu'il présentera sans doute tout à l'heure.
Permettez-moi à présent de m'inscrire dans ce débat. La philosophie et l'action politique du mouvement réformateur se fondent sur le principe inaliénable de la liberté. Le MR est particulièrement attentif à ce que chacun puisse vivre pleinement son droit à la différence, à l'intelligence critique, à la liberté de penser et de s'exprimer, au respect de ses opinions religieuses, politiques et philosophiques. Ainsi, toute religion, toute conception du monde est en soi acceptable et respectable et doit, ce faisant, être juridiquement protégée, pour autant que les comportements qu'elle induit et les commandements qu'elle édicte soient compatibles avec les valeurs fondamentales de notre société. L'exercice de nos droits et libertés doit, en tout cas, respecter les valeurs fondamentales de notre système démocratique.
Nous avons commémoré, en janvier, la fin de la plus ignoble et de la plus gigantesque machine à tuer de l'histoire. Le complexe de la mort industrialisée d'Auschwitz, installé par les nazis en Pologne, fut libéré par l'Armée rouge le 27 janvier 1945. Plus de 900.000 hommes, femmes et enfants juifs, ainsi que près de 200.000 Tziganes et patriotes polonais avaient été systématiquement, froidement et méthodiquement éliminés dans cet enfer conçu par des hommes pour y massacrer leurs semblables, coupables, aux yeux des nazis, d'être différents par leurs croyances et leur culture.
Permettez-moi de citer un extrait du discours prononcé par le président de la République fédérale d'Allemagne au Bundestag à l'occasion de la séance commémorative du soixantième anniversaire de la fin de la deuxième guerre mondiale en Europe.
»Wir haben die Verantwortung, die Erinnerung an all dieses Leid und an seine Ursachen wachzuhalten, und wir müssen dafür sorgen, daß es nie wieder dazu kommt. Es gibt keinen Schlußstrich.«
Pour le dire avec les mots de David Susskind, parlant de l'holocauste : « Tout le mal qu'un homme peut infliger à son prochain est atteint et dépassé. Et dire que certains cherchent à minimiser l'ampleur de la tragédie, veulent la nier, même face aux images pourtant claires et nettes, face aux chiffres effroyables ! » Les extrémistes totalitaires, qu'ils soient d'extrême droite ou d'extrême gauche, qu'ils soient religieux ou laïcs, ceux qui s'emploient avec une ardeur peu commune à raviver ces sentiments les plus vils de l'humanité que sont le racisme, la xénophobie, le refus de la différence, le rejet des libertés les plus fondamentales, minent toujours notre société.
Dans cette optique, mon groupe souscrit totalement à la résolution qui nous est soumise aujourd'hui. Elle rejoint d'ailleurs tout à fait celle déposée par M. Roelants du Vivier le 10 mars 2004, même si celle-là avait une dimension internationale un peu plus développée.
Mevrouw Jeannine Leduc (VLD). - De herdenkingsplechtigheden naar aanleiding van de zestigste verjaardag van het einde van de oorlog zijn nog maar net voorbij. In Berlijn, Parijs en Moskou, maar ook in Brussel werden de vele oorlogsslachtoffers herdacht. In de Senaat werd op 8 mei een herdenkings- en huldigingsplechtigheid gehouden.
Zestig jaar geleden werden in Europa de wapens neergelegd. In Azië duurde de oorlog nog enkele maanden langer. Voor de meeste Europeanen betekende het einde van de oorlog niet alleen het einde van de militaire bezetting, van internering, dwangarbeid, honger en ontbering, maar vooral ook het einde van het ontzeggen van alle democratische rechten aan de burgers. Het betekende ook de bevrijding van de concentratiekampen zoals Auschwitz, Dachau, Mauthausen, Majdanek, Sobibor, Treblinka en Belzec. Miljoenen mensen kwamen om het leven ten gevolge van de duivelse plannen die het Derde Rijk op de Wannsee-conferentie bedacht.
De overlevenden van de oorlog zagen wat er met joden, zigeuners, politieke dissidenten, homo's en lesbiennes, werkweigeraars, andersdenkenden en minderheden onder het nazisme was gebeurd. De overtuiging dat dit zich nooit meer mocht herhalen, werd toen algemeen onderschreven. Nu, zestig jaar later, zijn onverdraagzaamheid en antisemitisme helaas nog steeds verspreid. In de Nederlandstalige pers stond vorige week dat 2004 het incidentrijkste jaar sinds vijftien jaar was op het vlak van antisemitisme. Joden zouden het volgens het rapport vooral moeilijk hebben in Frankrijk, Groot-Brittannië en België.
De indiener van de resolutie, de heer Van Nieuwkerke, roept met deze resolutie de regering op tot het veroordelen van elke daad van onverdraagzaamheid, rassenhaat, intimidatie en racistisch geweld, van alle vormen van antisemitisme en van alle gewelddaden die worden ingegeven door godsdienst- of rassenhaat of door onverdraagzaamheid, en van alle extremistische stromingen. Ze roept de regering ook op de educatie met betrekking tot de holocaust te stimuleren en initiatieven te bevorderen die jongeren bewust maken van de gevaren die voortvloeien uit totalitaire en racistische ideologieën.
Precies zestig jaar na 8 mei 1945 hebben wij in deze zaal de overlevenden van Wereldoorlog II ontvangen. Wij hebben hun aangrijpende getuigenissen gehoord, die door merg en been sneden. Arthur Haulot, een overlevende van de concentratiekampen, heeft al het mogelijke gedaan om deze herinneringsdag te kunnen meemaken. Op 9 mei werd hij in het ziekenhuis opgenomen. Ik dring erop aan dat de Senaat hem een spoedig herstel toewenst.
Eén van de meest aangrijpende getuigenissen was die van Henri Kichka, een jood. Hij vertelde hoe zijn moeder, zijn vader en andere familieleden werden opgepakt en weggevoerd en in de gaskamer omkwamen.
De heer Haulot en de andere overlevenden wilden de bijeenkomst in de Senaat organiseren en wij hadden ons ertoe verbonden om ze in alle luister te laten plaatsgrijpen. Ze hebben de bijeenkomst georganiseerd samen met een grote groep jongeren uit het secundair onderwijs, die eerst deelnamen aan de viering aan de Congreszuil en daarna hier mee debatteerden. Meer vorming en onderwijs moeten tot meer burgerschap leiden. Met hun getuigenissen wilden de overlevenden aan de jongeren meegeven dat wat toen is gebeurd, nooit meer mag gebeuren. Ze wezen ook op de parallellen in de huidige samenleving in België en elders in West-Europa en op de verschrikkingen in Darfur en andere plaatsen in de wereld.
Het is absoluut nodig dat via de getuigenissen van de ouderen aan onze jongeren en aan de hele samenleving de boodschap van verdraagzaamheid en begrip wordt meegegeven. Stel een einde aan rassenhaat en antisemitisme en leer in goed burgerschap met elkaar samenleven!
Aansluitend op de dagen van burgerschap, die op 9 november trouwens een vervolg zullen krijgen, moet de tekst van collega Van Nieuwkerke met klem worden gesteund. Mijn fractie zal dat met volle overtuiging doen.
M. François Roelants du Vivier (MR). - Je me félicite aujourd'hui de l'initiative de notre collègue André Van Nieuwkerke. En proposant sa résolution, il témoigne de l'importance du sujet abordé et de sa conviction de la nécessité de prendre ce problème à bras-le-corps.
De nombreux instruments internationaux consacrent les valeurs et les principes tels que l'égalité, la non-discrimination, le respect des droits de l'homme, etc. À cet égard, on peut citer, la Déclaration universelle des droits de l'homme et la Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales qui énonce le principe de l'interdiction de toute discrimination dans la jouissance des droits et des libertés fondamentales conférées par la Convention, fondée notamment sur le sexe, la race, la couleur, la langue, la religion, les opinions politiques ou toute autre opinion, l'origine nationale ou sociale, l'appartenance à une minorité nationale, la fortune, la naissance ou toute autre situation.
Si ces textes consacrent des principes essentiels et engagent les États signataires à les mettre en oeuvre, on constate dans les faits que la montée du racisme, de l'antisémitisme et de la xénophobie reste malheureusement très préoccupante en Europe et particulièrement en Belgique.
À cet égard, souvenons-nous des nombreux débordements antisémites comme les slogans tels « Égorgeons les juifs, les juifs au gaz, ... » scandés publiquement lors d'une rencontre internationale de football ou, encore, des profanations de cimetières juifs et autres agressions que la communauté juive subit.
Plus récemment, pensons à l'affaire Remmery où une jeune musulmane et son patron ont fait l'objet de menaces inadmissibles ou encore aux déclarations négationnistes tenues par certains de nos mandataires politiques à l'égard, notamment, de génocides.
Il ne fait aucun doute que le contexte géopolitique international ainsi que la multiplication des attentats terroristes contribuent à alimenter l'antisémitisme et l'islamophobie un peu partout dans le monde. En effet, on constate que les incidents commis à l'encontre de ces deux communautés ont connu une claire recrudescence au cours de ces cinq dernières années.
On remarque également, depuis les années 90, une montée inquiétante des partis d'extrême droite, qui ne cessent de gagner du terrain à chaque nouvelle élection, affichant clairement des programmes racistes, désignant les immigrants comme les boucs émissaires des problèmes socioéconomiques et alimentant la méfiance envers cette population.
De plus, de récentes études menées par la KUL et l'ULB font état de discriminations, dans le cadre de l'accès à l'emploi, envers les personnes d'origine étrangère à l'Union européenne, tant dans le secteur privé que public, malgré les dispositions juridiques existantes visant à lutter contre la discrimination.
Le texte même de la proposition de résolution et l'intervention des divers orateurs aujourd'hui mettent en lumière les préoccupations de chacun et l'éventail des mesures envisagées pour y remédier. Je voudrais donc profiter de l'occasion qui m'est donnée ici pour insister sur ce qui me paraît essentiel en la matière : le nécessaire changement des mentalités.
Sur ce point, je me réjouis des dispositions 2, 5 et 6 de la proposition, relatives à la poursuite des auteurs d'actes racistes, au renforcement de la sécurité et à l'action éducative qui ont fait l'objet de mes amendements. S'il est juste de réprimer les actes xénophobes, racistes ou antisémites, il me semble essentiel d'appliquer en cette matière le vieil adage médical : mieux vaut prévenir que guérir. Il faut donc agir sur les causes du mal. Où en trouvons-nous les racines, si ce n'est dans les mentalités ?
Il serait illusoire de croire pouvoir changer fondamentalement la mentalité d'individus adultes ; tout au plus peut-on les amener à réfléchir en leur montrant les extrémités inacceptables auxquelles le racisme et ses déviations corollaires conduisent. Si cet effort intellectuel leur paraît insurmontable, la répression aura au moins comme effet de les dissuader de répandre leurs idées malsaines. Mais au niveau des enfants, tout est possible. Je plaide dès lors en faveur d'une action ciblée sur le plan de l'éducation. Le terreau est réceptif. Mieux, le terreau est prêt.
En effet, là où leurs parents ont vécu l'élargissement du tissu social à d'autres races et à d'autres cultures, à la manière, peut-être, d'une intrusion dans leur domaine réservé, les enfants le vivent au quotidien. Quelle classe primaire ne présente pas aujourd'hui des enfants de couleurs différentes, d'obédiences culturelles variées ou de niveaux sociaux difficilement comparables ? Ce monde bigarré est devenu le quotidien des enfants. Et, à l'âge tendre, le statut égalitaire est le statut naturel, le statut « par défaut ».
Il me semble qu'il faille dès lors agir de façon prioritaire sur le terrain de l'éducation, et plus particulièrement sur celui de l'éducation fondamentale. C'est là que l'on peut créer ce creuset duquel le prolongement se situe à travers des expériences communes, un peu comme la France championne du monde de football en 1998 qui se reconnaissait derrière son équipe « blanc, black, beur ». Une équipe, une société dans laquelle chacun se reconnaît, à l'image de l'Europe, qui se présente volontiers comme une union de diversités, et en tire sa force.
Perpétuons la mémoire du passé, pour que celui-ci joue son rôle de leçon pour l'avenir. Soutenons tout effort éducatif propre à effacer les dissensions d'ordre idéologique ou racial et à inculquer l'enrichissement induit par la coexistence d'idéologies, de cultures et de races différentes se respectant mutuellement.
Je me permets d'insister sur le fait qu'il nous appartient également, en tant que politiques, de réagir et de faire en sorte que des mesures concrètes soient mises en oeuvre par nos gouvernements. Nous disposons pour cela de nombreux outils, qu'il s'agisse du Centre pour l'égalité des chances, de la loi du 30 juillet 1981 qui tend à réprimer certains actes inspirés par le racisme et la xénophobie, de la loi du 23 mars 1995 qui tend à condamner le négationnisme, des autres lois visant à lutter contre la discrimination.
C'est pourquoi la présente proposition de résolution, à la suite des amendements que j'ai proposés, souhaite poursuivre de façon plus systématique les auteurs d'actes racistes, antisémites et xénophobes, ainsi que renforcer la sécurité de la communauté juive et des autres communautés qui font l'objet de persécutions, en prévoyant les moyens à cet effet. À cet égard, je rappelle que la France a dernièrement alloué un budget de 15 millions d'euros, visant à assurer la sécurité aux abords des écoles juives et des synagogues.
Chers collègues, je voterai bien entendu en faveur de cette proposition de résolution. Je compte fermement sur le fait qu'elle reçoive un appui extrêmement large dans cette assemblée. J'espère vous avoir convaincus de la nécessité de disposer d'un tel texte, tant dans ses aspects répressifs, sans doute particulièrement évidents, que par son côté éducatif, sur lequel j'ai longuement insisté mais qui est tellement fondamental.
De heer Jurgen Ceder (VL. BELANG). - Ik beperk mijn tussenkomst tot het eerste voorstel van resolutie, van de heer Van Nieuwkerke. Het opzet van die resolutie is zeer lovenswaardig. Wij steunen het dan ook volledig. Toch bevat de resolutie een aantal enigszins misleidende, oneerlijke en onjuiste elementen. Zo is het betreurenswaardig dat een resolutie, waarvan de titel zegt de nagedachtenis van de holocaust te eren en het antisemitisme te veroordelen, ook misbruikt wordt voor actuele politieke en partijpolitieke doeleinden. Ik verwijs daarbij naar punt 4 van de aanbevelingen, alsook naar de uitlatingen van de heer Roelants du Vivier over `partis d'extrême droite' of wat hij als dusdanig beschouwt.
Tevens schiet de resolutie in haar doel te kort, want ze laat na de bronnen van het huidige antisemitisme duidelijk te identificeren, meer bepaald de radicale islam alsmede bepaalde extreem-linkse stromingen waarvan de haat tegen de staat Israël steeds moeilijker te onderscheiden is van zuiver antisemitisme. Getuige daarvan de campagne `koop geen Israëlische producten', onder meer gesteund door Oxfam.
De resolutie scheert antisemitisme en islamofobie over één kam, terwijl het verschillende fenomenen zijn met verschillende oorzaken en effecten. Dat is niet alleen intellectueel oneerlijk, het ontneemt ook de essentiële mogelijkheid om het antisemitisme van de radicale stromingen binnen de islam aan te klagen, terwijl daarin het grootste gevaar schuilt.
Punt k van het overwegende gedeelte is zeer onvolledig. Wanneer men het in ons land over racisme heeft, beperkt men zich nog steeds tot het zogenaamde racisme van autochtonen ten opzichte van vreemdelingen. Het omgekeerde racisme, namelijk van vreemdelingen ten opzichte van westerlingen, dat vaak virulenter, onbeschaamder en gewelddadiger is, wordt genegeerd. In Frankrijk heeft men dat omgekeerde racisme eindelijk onderkend, als gevolg van grootscheepse, georganiseerde en niet meer te negeren aanvallen van migrantenjongeren op autochtonen naar aanleiding van een scholierenbetoging. Bij ons weet iedereen die in een moeilijke wijk woont dat de criminaliteit van bepaalde allochtone bevolkingsgroepen zich exclusief richt tot andere bevolkingsgroepen, in het bijzonder de autochtonen. Ook een undercoverjournaliste van Het Nieuwsblad, overigens van allochtone afkomst, ontdekte dat nog onlangs.
Niettemin zullen wij deze resolutie goedkeuren, omdat we ondubbelzinnig het in de titel aangekondigde opzet steunen. We vinden inderdaad dat, ter nagedachtenis van de holocaust, het huidige, opnieuw versterkte en gevaarlijke antisemitisme, moet worden aangepakt. Naar aanleiding van een gelijkaardige resolutie in het Europees Parlement hebben wij ook gemerkt dat nuances over de inhoud ervan best niet tot uiting komen in het stemgedrag. Sommigen, die minder geïnteresseerd zijn in het bestrijden van het antisemitisme dan wel in actuele partijpolitiek, staan immers altijd klaar om dit op schandelijke wijze te misbruiken. Onze fractie zal dus, onder voorbehoud (in de zin zoals ik heb uitgelegd), dit voorstel goedkeuren.
Mevrouw Mia De Schamphelaere (CD&V). - We staan achter beide resoluties. We willen immers nooit vergeten wat er midden de twintigste eeuw in het hart van de beschaving is gebeurd, wat er door menselijk toedoen is aangericht: de systematische uitroeiing van het joodse volk, de vernietiging van zes miljoen mensen, zes miljoen personen, elk met een eigen vader en moeder, met een man of een vrouw, met kinderen of kleinkinderen, met een huis en een thuis in onze Europese steden. Ook zigeuners, psychiatrische patiënten en homofiele mensen werden systematisch geliquideerd.
Sommigen vragen zich af of er niet genoeg herdacht is geweest. Er is schuld bekend, er is wetenschappelijk opsporingswerk geleverd, de historische reconstructies zijn uitgetekend, de verhalen van de laatste getuigen werden voor de volgende generaties neergepend of op video opgenomen. Zouden we dan de twintigste eeuw met al wat er gebeurde, niet voorgoed achter ons kunnen laten en al onze menselijke inzet, intelligentie en moed richten op de wereldproblemen van het derde millennium? Deze verleiding is groot, vooral voor wie vanuit een bepaald idealisme alleen de nieuwe kansen voor de mensheid wil zien.
Natuurlijk mogen we de hoop op een nieuwe mensheid niet verliezen, maar wie niet durft te leven vanuit zijn geschiedenis kan geen nieuwe toekomst opbouwen. De keuze voor vrede begint bij het herdenken van alle slachtoffers van zinloos geweld. De historische waarheid moet in alle deskundigheid achterhaald en bestudeerd worden en herdacht blijven. De wetenschap moet ons behoeden om het ondenkbare, dat toch gebeurde, niet meer te bedenken.
Psychiaters weten hoe ongezond het is voor mensen om gruwelijke gebeurtenissen uit het persoonlijke verleden te verdringen en te bannen uit het bewustzijn. Deze menselijke waarheid gaat ook op voor een hele samenleving. Als we als samenleving niet meer zouden willen herinnerd worden aan wat er gebeurde, bouwen we onze toekomst op los zand. Nooit mogen we toelaten dat die vraag die pijn doet, de vraag hoe dit alles mogelijk is geweest uit ons collectieve geheugen wordt gewist. Altijd zullen we blijven worstelen met de herinneringen aan het ondenkbare. Altijd zullen we ons blijven afvragen hoe dit ooit in onze wereld, op ons continent, in ons land, in onze steden en in onze straten mogelijk is geweest.
Uit wat er gebeurde weten we ook dat mensen niet zomaar in staat zijn om andere mensen te vernietigen. Wat mensen beweegt tot het meest ondenkbare, sluipt soms maar langzaamaan binnen in een samenleving. Het respect voor medemensen leeft in elke mens, maar kan traag maar zeker afgebroken worden door onverschilligheid, door gemakzucht, door gebrek aan openheid voor wie anders is. Sociale, culturele en politieke denkbeelden kunnen zich enten op een lui geweten. Politieke simplismen over binnenlandse en buitenlandse conflicten en weinig objectieve berichtgeving kunnen ook nu misbruikt worden en mensen als groep bedreigen. De denkbeelden over wie anders is, komen dan in een gevaarlijke spiraal terecht wanneer de eigen frustratie en de eigen angst voor uitsluiting politiek worden misbruikt. Dan groeit het gevaar voor opvattingen die mensen willen overtuigen van hun eigen waarde en eigen gelijk door de onwaarde van anderen te beklemtonen.
Het algemene besef dat de mens menswaardig is, omdat hij tot de mensheid behoort, moet voortdurend gekoesterd worden. De mensheid leeft immers in elke mens, hoe anders ook. Dit is een wijsheid die ons in de toekomst moet wakker houden.
De heer André Van Nieuwkerke (SP.A-SPIRIT). - De resolutie die op 3 mei 2005, na een constructief debat en een relevante amendering in de commissie voor de Binnenlandse Zaken en voor de Administratieve Aangelegenheden eenparig werd aangenomen, sluit naadloos aan bij het publiek debat dat op 8, 9 en 10 mei in de Senaat plaatsvond onder de titel `Burger zijn in 2005' naar aanleiding van het Europees Jaar van Burgerschap door Onderwijs en Vorming en 175 jaar België.
Uitgerekend in deze democratische ruimte zijn er in de oorlogsjaren mensen gestorven voor hun idealen door toedoen van de ideologie en de filosofie van het nazisme.
Op zondag 8 mei hebben enkele laatste getuigen hun verschrikkelijke ervaringen en trauma's aan heel wat jongeren en politici meegedeeld. Ze deden ook een oproep om onze democratie te versterken en de verdraagzaamheid in onze samenleving te bevorderen.
Zestig jaar geleden werd Auschwitz bevrijd en stortte de mens als maatstaf der dingen in de afgrond. Deze resolutie wil daarom niet alleen de holocaust herdenken. Omwille van de groeiende onverdraagzaamheid in ons land en het tanend historisch bewustzijn ter zake, wil ze de regering krachtig verzoeken de verdraagzaamheid te bevorderen. In die zin is deze resolutie zeer actueel.
In de afgelopen jaren werden er in ons land zo'n 4.000 gevallen van racisme, antisemitisme en xenofobie door de parketten geregistreerd. Het gaat om scheldpartijen, bedreigingen, geweld, het bekladden van begraaf- en heilige plaatsen, scholen en zo meer. Daarnaast moeten we ook vaststellen dat het begrip `vuile jood' opnieuw langzaam als scheldwoord ingang vindt. Ook bij sportwedstrijden worden allerlei racistische uitlatingen en hatelijke zangkoren gehoord. In Nederland legt men wedstrijden stil tot de kalmte is teruggekeerd. Men geeft daarmee een signaal. De minister van Binnenlandse Zaken en de sportbonden moeten zich dan ook over passende acties beraden.
Wat ook de oorzaken voor de groeiende onverdraagzaamheid mogen wezen - 11 september, het conflict in het Midden-Oosten, de zogenaamde import van buitenlandse toestanden - we moeten de haat in al zijn gedaanten omwille van kroeshaar of haakneus, ethisch verwerpen en bestrijden.
De politiek moet een ethisch kader ontwerpen, het funderen en optreden. Scepticisme, nihilisme of alleen maar dromen van het paradijs zijn hier niet op hun plaats.
Ook de verantwoordelijken in al de geledingen van onze maatschappij, moeten hun democratische bijdrage leveren: in de sport, op de werkvloer en zo meer. Aan de basis van antisemitisme en xenofobie liggen zieke emoties en zieke rationaliteiten.
De Britse historicus Laurence Rees legt die zieke rationaliteit bloot in zijn boek `Auschwitz'. In hun uitroeiingstrategie vermoordden de nazi's ook 200.000 kinderen omdat joodse kinderen nu eenmaal volwassenen worden. De nazi's waren niet gek of dom, maar wel ziek. Een rijk zonder joden, homoseksuelen, zigeuners, vrijdenkers, gehandicapten, politieke tegenstanders en democraten was hun paradijs.
Ondanks de holocaust vonden toch genocides plaats in Rwanda en ex-Joegoslavië. Er is nog heel wat onethisch handelen in deze wereld. We moeten dan ook elk teken van onverdraagzaamheid onderzoeken, onderkennen en bestrijden. Tegelijkertijd moet alles in het werk worden gesteld om de bevolking en vooral de jongeren via onderwijs, vorming, media en allerlei andere initiatieven bewust te maken van de gevaren die voortvloeien uit racistische en totalitaire ideologieën.
Het lijkt me dan ook nuttig om rapporten, zoals dat van het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding, te analyseren. Indien nodig kunnen we de tekst van deze resolutie of bepaalde onderdelen ervan later actualiseren.
-De bespreking is gesloten.
-De stemming over het eerste voorstel van resolutie in zijn geheel heeft later plaats.
De voorzitter. - Ik herinner eraan dat de commissie een nieuw opschrift voorstelt voor het tweede voorstel van resolutie: Voorstel van resolutie om 8 mei te erkennen als `Dag van de Herinnering'.