2-60 | 2-60 |
M. le président. - Je vous propose de joindre ces demandes d'explications. (Assentiment)
Mme Nathalie de T' Serclaes (PRL-FDF-MCC). - Le 2 mars dernier, d'autres collègues et moi-même avons interrogé la ministre de la Santé, Mme Aelvoet, concernant le dépistage du cancer du sein, en rappelant que ce type de cancer reste, en Belgique, la première cause de mortalité féminine.
Près de 5.500 nouveaux cas sont diagnostiqués chaque année. Une femme sur douze sera atteinte par un cancer au cours de sa vie. Aujourd'hui, en Belgique, 50.000 femmes souffrent d'un cancer du sein ; ces chiffres nous ont été communiqués par l'Association belge contre le cancer du sein.
J'ai eu l'occasion de souligner que les essais cliniques démontrent qu'un dépistage systématique et organisé par mammographie chez les femmes âgées de 50 à 69 ans diminue de 30% la mortalité par cancer du sein.
Il y a de nombreux avantages à l'organisation systématique et contrôlée d'un dépistage du cancer du sein en Belgique. La généralisation de campagnes de dépistage à toutes les régions du pays permettrait de soigner les personnes atteintes dans un délai plus rapide, de recourir à des techniques moins lourdes et de diminuer les coûts globaux en matière de santé et donc de sécurité sociale. L'organisation de tels dépistages devrait donc permettre d'obtenir à court terme une réduction de la mortalité et une amélioration de la qualité de vie des patientes.
La mise en place d'un système permettant un dépistage systématique et de qualité via des centres de référence est indispensable. Il est, en effet, de première importance que ce dépistage puisse s'organiser dans des conditions optimales afin d'éviter d'alarmer inutilement les femmes qui s'y soumettraient. Sous peine de surmédicaliser des femmes en bonne santé, l'organisation d'un tel dépistage doit pouvoir répondre à d'évidents critères de qualité que la Fédération belge contre le cancer résume comme suit : tout d'abord, un ensemble de performances techniques de haut niveau impliquant l'utilisation d'appareillages performants et régulièrement contrôlés par un organisme agréé et une formation du personnel de santé aux techniques et exigences particulières des mammographies de dépistage, ce qui implique un nombre suffisant de clichés par an, avec double lecture et, pour les techniciens, la prise correcte des clichés tout autant que l'assurance de qualité dans l'examen des biopsies, la motivation des candidats à ce type de campagnes de dépistage, le relevé des cas dans l'intervalle entre deux mammographies de dépistage.
Ensuite, il faut une transmission correcte et rapide des résultats entre les différents praticiens concernés et une annonce adéquate de ces résultats aux femmes.
En outre, il y a lieu de prévoir l'identification précise de la population cible et l'organisation d'un système d'invitation des femmes concernées.
Enfin, il doit y avoir un enregistrement fiable des données médicales propres aux dépistages, données qui permettent une évaluation régulière de leur qualité et de leur efficacité.
Selon l'Association belge contre le cancer, ces critères permettent de diminuer le nombre de faux positifs ou négatifs, réduisant ainsi le coût financier et humain de ces examens. On peut en effet s'interroger sur le niveau de qualité des mammographies actuellement réalisées. Ont-elles toutes le même niveau de fiabilité ? Les chiffres que j'ai mentionnés dans ma note d'introduction seraient excessifs. S'il en est ainsi, je m'en réjouis. Mais dispose-t-on d'une étude sérieuse en la matière ? Existe-t-il des chiffres fiables ? Si c'est le cas, je serais heureuse de pouvoir en disposer.
Pouvez-vous m'indiquer, monsieur le ministre, ce que représente actuellement le budget consacré aux mammographies, budget qui serait de l'ordre de 2,2 milliards ? Pouvez-vous confirmer ce montant ?
J'ai déjà souligné que seule l'implication de tous les pouvoirs publics en charge de cette matière est en mesure de régler ce problème et d'assurer une qualité et une accessibilité équivalentes des dépistages par mammographie à toutes les femmes de notre pays. Il est bien évident, monsieur le ministre, que, dans cette matière, les compétences sont partagées entre le fédéral, les communautés et les régions.
Dans cette perspective, et afin d'assurer un dépistage de qualité, les mesures suivantes devraient être prises au niveau fédéral : Premièrement, la modification de la loi, de manière à permettre le remboursement par l'INAMI des mammographies réalisées dans le cadre de programmes de dépistage ciblés vers les femmes concernées, puisqu'aujourd'hui ces mammographies ne sont remboursées que dans le cadre d'une demande des médecins.
Deuxièmement, la création d'une nomenclature spécifique pour la mammographie de dépistage, de manière à pouvoir différencier cette mammographie de celle de diagnostic.
Troisièmement, la création d'un organisme officiel chargé d'agréer les services de radiologie qui répondent aux exigences de contrôle de qualité selon les normes édictées par les experts européens. L'Union nationale des radiologues aurait, en 1991 déjà, publié un livre blanc formulant une série de propositions et de directives pour le dépistage de certaines affections, dont le cancer du sein. L'Union nationale des radiologues devrait, dans le prolongement de ce livre blanc, vous remettre d'ici la fin de l'année une étude précise à cet égard. En effet, il serait nécessaire de réaliser une évaluation sérieuse des besoins en cette matière en vue d'assurer le niveau d'exigences techniques requis à l'heure actuelle, afin de répondre aux indispensables critères de qualité. Il est manifeste, monsieur le ministre, que cette question doit retenir votre attention et celle de Mme Aelvoet, même si les décisions en la matière ne ressortent pas toutes du niveau fédéral. Au mois de mars, Mme Aelvoet avait d'ailleurs, en réponse à diverses questions, évoqué une réunion avec ses collègues des communautés et des régions, les compétences relevant, comme je viens de le rappeler, de différents niveaux de pouvoir. Je souhaiterais savoir si, depuis lors, ce dossier a évolué et si nous pouvons espérer un meilleur dépistage de cette forme de cancer.
Mevrouw Myriam Vanlerberghe (SP). - Jaarlijks sterven in ons land 2.350 vrouwen aan borstkanker. Per jaar krijgen 5.500 vrouwen het dramatische nieuws te horen dat borstkanker werd vastgesteld. Dat betekent dat meer dan één op tien vrouwen de kans heeft in deze nachtmerrie terecht te komen. Deze harde werkelijkheid kan en mag niemand onverschillig laten. Het vaststellen van borstkanker stort immers in de eerste plaats de vrouw zelf, maar ook haar hele omgeving in een spiraal van angst, onzekerheid en pijn.
Doorgedreven wetenschappelijk onderzoek moet ons helpen zowel de oorzaken, als de beste behandelingsmethodes te vinden. Zelfonderzoek en controle bij doktersbezoek, vanaf zeer jonge leeftijd, moeten blijvend worden gestimuleerd. Vroeg opsporen voorkomt immers al te zware medische ingrepen en behandelingen. Volgens sommigen vanaf 40 jaar, maar zeker vanaf 50 jaar is een mammografie noodzakelijk om de ziekte tijdig op te sporen. Deze vorm van screening blijkt ook in het buitenland veel leed te voorkomen.
In ons land bestaan er al projecten om vrouwen vanaf 50 jaar systematisch aan te zetten tot een tweejaarlijkse mammografie. Sommige vrouwen in ons land hebben dus al toegang tot deze goede methode, maar dat is ruim onvoldoende. Alle vrouwen, wie ze ook zijn en waar ze ook wonen, moeten deze mogelijkheid krijgen. Borstkankerscreening toegankelijk maken voor iedereen zonder onderscheid, dat moet onze bedoeling zijn. Om dit te bereiken is een lage drempel nodig. Niet alleen moet het onderzoek gratis zijn, ook de bereikbaarheid ervan is zeer belangrijk. Het onderzoek moet gebeuren in een omgeving die de nodige privacy biedt en vertrouwen wekt. Bovendien moet de kwaliteit van het onderzoek overal hetzelfde en vooral zeer hoog zijn. Eigenlijk is dit dus een zeer grote uitdaging, maar ze loont zeker de moeite, als we even terugdenken aan de dramatische cijfers.
Ik heb dan ook de volgende vragen voor de minister.
Waar staat de screening vandaag de dag in België? Hoe is het gesteld met de kwaliteit van de huidige screening? Bestaan er plannen om borstkankerscreening systematisch en gratis aan te bieden aan alle vrouwen, zonder onderscheid, vanaf de leeftijd van 50 jaar? Indien deze systematische screening er komt, wie waakt er dan over de kwaliteit ervan? Hoe ziet de minister de samenwerking met de gewesten op dit terrein, want ook die is voortdurend nodig?
Mevrouw Jacinta De Roeck (AGALEV). - Enkele jaren geleden verschenen er beangstigende cijfers in de pers over het aantal borstkankers bij vrouwen. Terwijl vroeger nog één vrouw op dertien borstkanker kreeg, is er nu sprake van één vrouw op tien. In de Verenigde Staten zou het cijfer nog hoger liggen: één op zeven. Dit voorspelt niet veel goeds voor onze toekomst.
Ik herinner me de dag nog dat deze cijfers in de pers kwamen. Ik gaf die ochtend les aan een klas met dertien meisjes. Eén van mijn leerlingen vroeg toen of ik die cijfers gehoord had. Ze zei ook dat dit betekende dat in deze klas twee meisjes later borstkanker zouden krijgen, als de Amerikaanse cijfers zouden gelden. Heel eventjes werden de cijfers realiteit. Normaal gezien liggen veertienjarigen niet wakker van gezondheidsproblemen en zeker niet van problemen die pas na je veertigste opduiken. Dit voorval bewijst alleen maar hoe nodig het is dit probleem aan te pakken. Er moet voortdurend werk worden gemaakt van het zoeken niet alleen naar de oorzaken, maar ook naar preventiemogelijkheden.
Ik wil de minister dan ook volgende vragen stellen.
Is er een zicht op de oorzaken van deze verontrustende cijfers? Wordt er voldoende onderzoek gedaan naar de oorzaken van borstklierkanker en andere kankers en naar mogelijke preventieve maatregelen? Waar en hoe gebeurt dit?
Preventie is gemeenschapsmaterie. Is er voldoende coördinerend overleg met de bevoegde gemeenschapsministers? Hoe verloopt dit overleg en wie is betrokken? Worden er ook deskundigen ingeschakeld?
Ik heb gehoord dat een screening op verschillende manier kan gebeuren. Welke manieren van screenen zijn er? Bestaat er een kwaliteitsverschil? Hoe kan zo efficiënt mogelijk tot screening worden opgeroepen? Ik bedoel hiermee: hoe kan men zoveel mogelijk vrouwen bereiken en de drempel daarbij zo laag mogelijk maken?
Mevrouw Sabine de Bethune (CVP). - Borstkanker is bij Belgische vrouwen de voornaamste doodsoorzaak. Eén vrouw op tien krijgt af te rekenen met borstkanker; er sterven ongeveer 2.250 vrouwen per jaar aan de gevolgen van borstkanker en jaarlijks worden 5.500 nieuwe gevallen vastgesteld. De perspectieven zijn niet goed, integendeel. In de Verenigde Staten wordt één vrouw op zeven door borstkanker getroffen. Volgens deskundigen zal het aantal borstkankers in ons land toenemen en zal één vrouw op acht borstkanker krijgen, in plaats van één op tien vandaag.
In de strijd tegen borstkanker is screening een belangrijk instrument. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt immers dat systematisch onderzoek van vrouwen tussen vijftig en negenenzestig jaar nuttig is. De kostprijs van een grootschalig onderzoek is wel hoog, maar de kostenbesparing laat zich na zeven jaar voelen. Elke gezonde vrouw zou vanaf vijftig jaar om de twee jaar preventief moeten worden opgeroepen, dus niet wanneer ze een knobbeltje voelt of erfelijk belast is. Zo kunnen tumoren die nog niet voelbaar of extern waarneembaar zijn, in een vroeg stadium worden ontdekt. De mammografie moet worden vergeleken met de die van twee jaar voordien en worden beoordeeld door twee onafhankelijke radiologen. Bij de minste twijfel moeten ze overleg plegen en wordt de vrouw desnoods voor verder onderzoek opgeroepen. Ervaren radiologen die alert zijn voor de kleinste anomalie, boeken goede resultaten.
Zoveel mogelijk vrouwen moeten aan de screening deelnemen. Om de drempel zo laag mogelijk te houden, moet het onderzoek kosteloos zijn.
Wat tot hier toe in ons land op dat vlak is gerealiseerd, kwam tot stand onder impuls van universiteiten, in samenwerking met provinciebesturen. In Vlaams Brabant wordt onder impuls van CVP-bestendig afgevaardigde Lieve Eeckelaers jaarlijks 22 miljoen frank uitgetrokken voor screeningsprogramma's. De mogelijkheid tot screening mag evenwel niet afhangen van de woonplaats van de vrouw. Daarom is een georganiseerde screening een noodzaak.
Ik heb over dit thema al een vraag gesteld aan minister Aelvoet. Enkele weken geleden nam ik ook deel aan een congres van Europa Donna in Londen. Britse parlementsleden werken over de partijgrenzen heen samen om een kwalitatieve, preventieve gezondheidszorg inzake borstkanker tot stand te brengen. In het verlengde van de ervaring in de Angelsaksische landen wordt ook in andere Europese landen een dergelijke parlementaire samenwerking opgebouwd, onder meer in Italië, Spanje en bepaalde Oost-Europese landen.
Ik wil van deze gelegenheid gebruik maken om mijn waardering uit te drukken voor het werk van Europa Donna in ons land. In België is een klein groepje vrouwen al enkele jaren actief rond dit thema en bestaan er ook talrijke zelfhulpgroepen, vrouwenorganisaties en wetenschappers die met elkaar overleg plegen. Onder impuls van Europa Donna Europa resulteerde dit alles in 1997 in de oprichting van Europa Donna België en de erkenning van deze organisatie door de Europese Raad in 1999. Sinds kort kan deze beweging met Europese en Belgische erkenning ook functioneren in het kader van de Belgische Kankerliga. Hopelijk zal ze daar een goede coördinatie kunnen bewerken van het werk van de vrouwenbewegingen rond deze problematiek.
Europa Donna heeft een zeer interessant tienpuntenprogramma uitgewerkt, dat ook weer te vinden is in de beleidsnota van voormalig Vlaams minister Wivina Demeester, die tijdens de vorige regeringsperiode op Vlaams niveau een gestructureerde en georganiseerde screening als een van haar prioriteiten vooropstelde. Ik hoop de minister Vandenbroucke daarop wil verder werken.
Ik overloop in telegramstijl de prioriteitenlijst van Europa Donna België. Uit het tienpuntenprogramma van Europa Donna Europa hebben ze vier punten geselecteerd: de georganiseerde kwaliteitsscreening voor elke vrouw; het recht op de beste behandeling en op psychosociale hulp voor alle vrouwen; een correcte en geactualiseerde informatie over borstkanker voor iedereen en, ten slotte, een verhoging van de financiële middelen voor wetenschappelijk onderzoek rond borstkanker.
Ik voeg hier nog aan toe dat de Vlaamse Gemeenschap, zoals ik daarnet aanhaalde, reeds geruime tijd een project op stapel heeft staan inzake borstkankerscreening. De bedoeling is dat het RIZIV de kosten van de mammografieën op zich neemt. De huidige nomenclatuur kent echter maar één nummer, namelijk voor de diagnostische mammografie, die dan nog uitsluitend wordt terugbetaald als ze door een arts wordt voorgeschreven. Bovendien legt het nummer een remgeld op. Een goede borstkankerscreening vereist een nieuw nummer voor de preventieve mammografie, zodat de vrouwen op rechtstreekse uitnodiging, zonder doktersvoorschrift, en kosteloos het onderzoek kunnen ondergaan.
Mevrouw de T' Serclaes zegde dat zelfhulpgroepen vermoeden dat er voor mammografieën ongeveer 2,2 miljard op de begroting is ingeschreven. Kan de minister deze informatie bevestigen?
Sommigen vrezen dat bij een gratis screening veel vrouwen zonder reden jaarlijks een mammografie zou laten nemen en dat er te veel echografieën zouden worden genomen om onduidelijke foto's te ondersteunen. Dit alles zou de staat heel veel tijd en geld kosten. De totale kostprijs voor een georganiseerde screening zoals wij die voorstellen, wordt door de vrouwenbeweging geraamd op 1,6 miljard. Het effect van georganiseerde screening zou, volgens Europees onderzoek, voelbaar zijn na zeven jaar.
Ik wil van de minister graag vernemen hoe groot hij de kosten raamt van een georganiseerde screening in de toekomst en hoeveel er vandaag al aan mammografieën wordt besteed.
Ik wil ook kort het probleem van de verdeling van de bevoegdheden over de verschillende beleidsniveaus aanhalen. De organisatie van de screening behoort tot de bevoegdheid van de gemeenschappen, terwijl de terugbetaling van de onderzoeken nog altijd gebeurt in het kader van de sociale zekerheid, die een federale materie is. Precies daarom wil ik van de minister en van zijn collega, mevrouw Aelvoet, graag vernemen of ze echt overtuigd zijn van het belang, de dringendheid en de noodzaak van een systematische, kosteloze en kwaliteitsvolle screening van alle vrouwen. Kunnen ze dat als een prioriteit onderschrijven? Welke beleid zullen ze daarvoor ontwikkelen? Welke rol kan de federale regering spelen bij grootschalige sensibilisering en screening? Welke maatregelen kunnen worden getroffen om de `onderscreening' van sommige kansarme bevolkingsgroepen te voorkomen?
Zal de federale regering op de begroting voor 2001 voldoende middelen inschrijven om de screening kosteloos te maken? Welke garanties denkt de minister te kunnen bieden voor een kwaliteitsvolle screening? Heel in het bijzonder wil ik ook vernemen of de minister een apart nummer zal invoeren voor de screening. Acht hij dit haalbaar?
Ten slotte, hoe zal de samenwerking met de gemeenschappen worden geoptimaliseerd?
M. Paul Galand (ECOLO). - Au centre de ce débat se trouvent, comme mes collègues l'ont dit, toutes les femmes qui aujourd'hui se battent contre cette maladie, avec des moments d'inquiétude et d'espoir et qui subissent des traitements souvent lourds. Mais il y a aussi toutes celles qui en sont guéries et toutes celles qui en sont mortes. Il y a la lutte des équipes soignantes et l'espoir d'un pas en avant dans le combat contre cette maladie et pour plus de solidarité avec les femmes qui font face aux risques du cancer du sein.
Je me réjouis que sur des sujets humains et de santé publique comme celui-ci, une vaste coopération parlementaire démocratique puisse être réalisée ; elle indique une forte résolution politique pour concrétiser des avancées dans l'organisation et le financement de la lutte contre le cancer du sein.
Je remercie Mme de Bethune d'avoir pris l'initiative de cette réunion qui nous a rassemblés, sénatrices et sénateurs de la majorité et de l'opposition démocratique et qui nous a conduits à relancer ce débat. Mes collègues ont rappelé l'incidence élevée de cette maladie, malgré l'existence de procédures et de moyens de dépistage efficaces et bien qu'un traitement précoce permette des espoirs de guérison importants.
Face aux souffrances physiques, psychologiques et familiales entraînées par cette affection et aux possibilités d'y remédier, les défis du dépistage doivent être relevés de façon systématique, en généralisant l'application des recommandations européennes de qualité et d'efficacité qui font l'objet d'un consensus parmi les médecins et chercheurs spécialisés.
La qualité doit être assurée principalement par l'agrément des services de dépistage, la double lecture des résultats des mammographies et leur enregistrement ainsi que par une évaluation régulière.
L'efficacité dépend, en grande partie, de la mise en place adéquate d'un système d'invitation, tous les deux ans, à un examen mammographique de qualité pour les femmes entre 50 et 69 ans, y compris celles des milieux les plus défavorisés. Une autre condition importante d'efficacité est l'accessibilité financière de cet examen mammographique de qualité pour toutes les femmes concernées.
Pour le groupe d'âge au sujet duquel le dépistage a fait ses preuves, les invitations doivent être périodiques et systématiques, impliquer le médecin traitant et comprendre une procédure de suivi.
Je tiens à insister sur le rôle du médecin traitant. La majorité des femmes de 60 ans ou plus ne consultent plus un gynécologue mais ont un médecin traitant généraliste qui peut ainsi assurer les visites à domicile. De plus, l'approche de santé publique à partir de la première ligne, le système d'inscription chez un médecin généraliste et le dossier médical global sont des avancées qui doivent logiquement se voir confirmer dans les différentes problématiques de santé publique, dont celle du cancer du sein. Ce rôle se conçoit à plusieurs niveaux : la sensibilisation générale des femmes, la prévention et le suivi, même si cela relève plus des communautés qui doivent coopérer sur ce plan.
Il faut également insister sur le rôle des généralistes dans l'attention apportée aux autres formes de dépistage chez les femmes plus jeunes ou plus âgées.
Plus spécifiquement, par rapport à notre débat sur une invitation systématique, la question se pose de savoir s'il faut à chaque fois passer par le médecin traitant ; les généralistes eux-mêmes n'en demandent pas tant, mais souhaitent surtout être informés des résultats.
Je pense également que pour entrer dans ce système de suivi périodique, il conviendrait que le médecin traitant y soit associé lorsque la femme s'inscrit chez lui, ce qui constituerait également une façon d'entrer dans le système de l'assurance maladie-invalidité.
Cette articulation avec le médecin traitant à l'occasion du premier examen pourrait être cette voie d'entrée dans le système d'assurance maladie-invalidité, sans devoir repasser par le médecin généraliste pour les examens suivants. Le rôle des médecins traitants est évidemment aussi essentiel pour assister et accompagner les patientes et leurs proches lors d'un diagnostic de lésions suspectes de cancer et des suites à y réserver, car c'est évidemment la femme, première concernée, qui doit être au centre du processus. Il conviendrait aussi que les médecins généralistes soient associés via leur société scientifique aux groupes de travail qui abordent cette problématique de santé aux différents niveaux de pouvoir.
Toujours dans l'optique de la réalisation d'un système d'invitation périodique égal pour toutes les femmes de 50 à 69 ans, les mutuelles ne pourraient-elles pas, comme au Grand-duché de Luxembourg, jouer un rôle vis-à-vis de leurs membres ? En effet, elles disposent déjà des supports techniques pour ce faire ainsi que d'un relais médical via les médecins-conseils qui pourraient garantir au système le respect des règles de déontologie, de confidentialité, de confraternité et de fiabilité.
L'étude de la situation montre qu'actuellement, environ la moitié des femmes du groupe d'âge considéré bénéficient d'un dépistage qui, trop souvent, n'atteint pas encore la qualité requise, ce qui entraîne alors une multiplication d'autres examens - les collègues y ont déjà fait allusion - et un stress supplémentaire dommageable pour les consultants. On effectue trop fréquemment un couplage mammographie-échographie qui, scientifiquement, ne se justifie pas.
Une meilleure organisation, en suivant les recommandations de qualité et d'efficacité admises, aboutirait à impliquer une majorité des 50% de femmes encore hors dépistage aujourd'hui et contribuerait à épargner beaucoup de souffrances. Cela entraînerait certes quelques coûts supplémentaires, mais également des économies significatives. On pourrait paraphraser cela en disant que les dépenses pour la qualité et l'efficacité sont payantes. In fine, elles entraînent des économies de peine et d'argent.
Cette organisation de qualité nécessite une coordination cohérente avec les communautés et les régions. Si l'information, la sensibilisation, l'agrément et le contrôle de qualité relèvent des communautés, les normes de qualité et l'intervention de l'INAMI sont bien sûr une compétence fédérale. Ces problématiques de santé publique font l'objet d'une attention particulière des ministres concernés et un groupe de travail spécifique a été mis en place.
Je vous adresse donc les questions suivantes, monsieur le ministre. Quelles sont les voies que les ministres ont dégagées pour atteindre les objectifs de qualité et d'efficacité recommandés dans une approche de santé publique d'ensemble ?
Pour des raisons d'humanité, de solidarité et d'efficacité, le remboursement de la mammographie périodique et systématique, réalisée dans les conditions de qualité recommandées, devrait trouver sa place dans le cadre de l'assurance maladie-invalidité. Quelles sont les voies pour y parvenir ?
Comment se précisent le rôle du médecin traitant et la place du dossier médical global dans le système d'invitation systématique aux examens mammographiques et de leur suivi ?
Les mutuelles et leurs médecins-conseils n'ont-ils pas également un rôle à jouer à ce sujet ?
Quelle est la mission de l'Institut supérieur de santé publique dans le rassemblement de l'ensemble des données épidémiologiques, y compris celles concernant le cancer du sein, en coordination avec les centres de référence et la tenue du registre national du cancer ?
Des études et recherches plus fondamentales de cancérologie et d'épidémiologie sont-elles encouragées au sujet de cette affection, de ses causes et de son dépistage le plus précoce et le plus efficace possible, y compris chez les femmes plus jeunes que celles concernées par un dépistage mammographique systématique ?
Je ne doute pas un instant, monsieur le ministre, que vous soyez préoccupé par ce grave problème de santé publique et touché par les inquiétudes et les souffrances de tant de femmes. Soyez assuré que nous appuierons résolument les avancées qui pourront être réalisées.
Mme Magdeleine Willame-Boonen (PSC). - Que dire, après la longue et précise intervention de mon collègue et médecin Paul Galand sur la problématique du dépistage du cancer du sein, si ce n'est que mon groupe partage entièrement l'inquiétude et les interrogations du Sénat de Belgique aujourd'hui.
Le cancer du sein touche 50.000 femmes en Belgique. Chaque année, 2.350 femmes meurent du cancer du sein et 500 nouveaux cas sont détectés, plus ou moins précocement, suivant le moment où les mammographies sont réalisées, la régularité de celles-ci et la qualité des actes techniques qui sont pratiqués.
Nous sommes alertés, comme femmes et hommes parlementaires, sur l'urgence et l'importance de ce problème de santé publique. Des études scientifiques et des expériences réalisées dans des pays étrangers témoignent de la nécessité d'effectuer un dépistage systématique du cancer du sein de toutes les femmes belges âgées de 50 à 69 ans.
Quelles solutions le ministre des Affaires sociales et le ministre responsable des soins de santé envisagent-ils ?
Au-delà de la préoccupation éthique de garantir à tous les meilleures conditions d'une bonne santé, ne serait-il pas rationnel et budgétairement justifié que l'INAMI prenne en charge le coût du dépistage, ce qui devrait diminuer les coûts en aval liés à la prise en charge du traitement du cancer du sein ?
Mme Marie-José Laloy (PS). - Mon intervention a pour but de soutenir la démarche de mes collègues qui concerne toutes les femmes de notre pays. En effet, des études avancent qu'une femme sur dix est atteinte d'un cancer du sein au cours de son existence. Mes collègues ayant largement développé les différents chiffres, je ne les répéterai pas ici.
Personnellement, j'insisterai sur les critères de qualité qui sont notamment édictés par des spécialistes européens et qui méritent toute notre attention. En effet, il conviendrait que tous les services de radiologie puissent répondre aux exigences de ce contrôle de qualité.
Différentes études ont démontré que la réalisation d'une mammographie tous les deux ans chez les femmes de 50 à 69 ans permet de réduire de manière significative, c'est-à-dire d'environ 30%, la mortalité due au cancer du sein dans la population ciblée.
Selon les experts, trois conditions doivent être réunies : en premier lieu, les mammographies doivent être réalisées dans le cadre d'un programme d'assurance de qualité, ensuite, la sensibilisation et l'information des médecins généralistes et gynécologues doivent être organisées et, enfin, la participation des femmes de 50 à 69 ans devrait atteindre 70%.
La mise en place d'une assurance de qualité du dépistage s'envisage sous plusieurs angles. Le premier est le contrôle technique des appareils utilisés pour la réalisation, le développement et la lecture des mammographies.
La double lecture constitue le deuxième aspect. Le troisième concerne la formation spécifique des radiologues. Le quatrième aspect consiste en la formation des anatomopathologistes et, enfin, l'évaluation et l'enregistrement, qui paraissent essentiels.
La sensibilisation et la formation des médecins généralistes me paraissent extrêmement importantes. M. Galand y a déjà fait référence tout à l'heure. En effet, à partir de 50 ou 60 ans, les femmes ont plus tendance à faire confiance à leur médecin généraliste. C'est un médecin de proximité. C'est à lui que revient cette tâche d'information et de sensibilisation. Il me paraît donc utile de sensibiliser les généralistes et d'investir dans l'information, voire dans la formation.
Un autre aspect consiste en l'information des femmes de 50 à 69 ans. Si nous voulons atteindre un taux de 70% de femmes qui suivent un programme de dépistage, il faut bien sûr les sensibiliser, plus particulièrement si elles appartiennent aux populations les plus défavorisées.
Bien sûr, certains aspects de cette problématique relèvent de la compétence des communautés. Je sais qu'en Communauté française, que je connais bien, et plus particulièrement dans la province du Brabant wallon, nous avons mis tout un programme en place qui fonctionne bien et qui suit les programmes édictés par les spécialistes européens. Il me semble cependant qu'une mobilisation de tous les niveaux de pouvoir est nécessaire si l'on veut atteindre cet objectif. Les chiffres cités ce matin par mes collègues sont suffisamment édifiants pour recueillir l'attention du gouvernement fédéral.
Je souhaiterais donc savoir, monsieur le ministre et madame la ministre de la Protection de la consommation, de la Santé publique et de l'Environnement, si vos départements respectifs se sont déjà penchés sur ce dossier crucial, si des mesures sont envisagées pour assurer la création et le financement du dépistage systématique par mammographie du cancer du sein dans notre pays pour toutes les femmes de 50 ans et plus.
Mevrouw Mimi Kestelijn-Sierens (VLD). - Namens mijn fractie sluit ik me aan bij de vorige sprekers. Ik kon jammer genoeg zelf geen vraag indienen omdat ik afwezig was wegens de plenaire vergadering van de Raad van Europa in Straatsburg.
Deze voormiddag werd het reeds meermaals gezegd: borstkanker is een belangrijke doodsoorzaak bij vrouwen. Het is niet de belangrijkste doodsoorzaak, zoals werd gezegd, maar ze komt op de tweede plaats. Cardiovasculaire aandoeningen zouden de eerste doodsoorzaak zijn in de geïndustrialiseerde wereld. Mits vroegtijdig opsporen kan het overlijden aan borstkanker sterk worden gereduceerd. De overheid heeft dan ook een belangrijke opdracht: preventief onderzoek organiseren, al dan niet volledig terugbetaalbaar. De problematiek dienaangaande werd reeds duidelijk gesteld: de gedeelde bevoegdheid tussen het federale en het gewestelijke niveau en de problematiek van de terugbetaling door het RIZIV.
Ik wens een aantal belangrijke bedenkingen toe te voegen aan het debat. In het verleden werd al te dikwijls preventieve screening uitgevoerd - al dan niet op voorschrift - zonder rapportage aan de huisarts of de gynaecoloog. Het mammografisch onderzoek is slechts een schakel in het geheel van de preventie van borstkanker. De opvolging gebeurt best in samenspraak met de huisarts of de gynaecoloog. Er mag geen tweesporenbeleid worden gevoerd. De huisarts is bovendien de bewaarder van het medisch dossier en is bijgevolg goed geplaatst om de opvolging te doen. Vrouwen moeten overigens ook gemotiveerd worden om aan preventie te doen. Dit gebeurt best door de behandelende arts.
Voor mammografisch onderzoek is expertise vereist. Collega Galland en andere collega's hebben reeds onderstreept dat expertise en kwaliteit voorop moeten staan. Het protocol moet steeds een tweede maal worden nagekeken door een collega-radioloog om vergissingen uit te sluiten. Het heeft geen zin om screenings uit te voeren die niet betrouwbaar zijn of om met materiaal te werken dat niet beantwoordt aan de wettelijke normen.
Het mammografisch onderzoek mag niet worden losgekoppeld van het onderzoek naar baarmoederhalskanker en eierstokkanker of ovariumkanker. Waar baarmoederhalskanker gemakkelijk kan worden opgespoord door middel van een uitstrijkje, wordt ovariumkanker meestal veel te laat geconstateerd. Ook deze vormen van kanker zijn een belangrijke doodsoorzaak voor vrouwen.
In ons land wordt in de gezondheidszorg nog steeds te weinig aandacht besteed aan preventie. Ook mannen moeten bij de preventie worden betrokken. Prostaatkanker komt immers heel vaak voor. Eén man op tien loopt het risico deze ziekte te krijgen en daar wordt helemaal niet over gesproken. De overheid moet vrouwen en mannen stimuleren om preventief te handelen en om hun verantwoordelijkheid op te nemen. De overheid moet hen stimuleren om een gepaste levensstijl aan te nemen. Het is immers wetenschappelijk bewezen dat voeding en beweging een gunstige invloed hebben op het voorkomen van kanker. Naast het besparen van veel menselijk leed, is preventie bovendien ook de beste aanpak om de kosten van de gezondheidszorg terug te dringen. Ik vraag de minister om in zijn beleid hieraan speciale aandacht te besteden.
De vorige Vlaamse minister van gezondheid, Wivina Demeester, naar wiens beleid reeds werd verwezen, heeft in het verleden proefprojecten inzake georganiseerde borstkankerscreening opgezet, samen met universitaire centra. Voor deze mammografieën werden de vrouwen rechtstreeks uitgenodigd, zonder voorafgaande consultatie bij hun huisarts of gynaecoloog, wat niet toegelaten is volgens de huidige RIZIV-reglementering. Dit heeft als gevolg dat de geneesheren die aan deze screening hebben meegewerkt, het risico lopen dat zij de honoraria moeten terugbetalen aan het RIZIV. Hoe zal dit worden opgelost? De artsen hebben te goeder trouw gehandeld; zij werkten mee op aandringen van voormalig minister Demeester. Het zou niet fair zijn om hen te laten opdraaien voor deze fout. Naar verluidt heeft de laatste interministeriële conferentie beslist dat er een werkgroep zou worden opgericht om dit probleem op te lossen. De feiten dateren reeds van enkele jaren geleden. Graag krijg ik van de minister een antwoord op deze vraag, hetzij onmiddellijk, hetzij in de komende dagen.
De heer Jan Remans (VLD). - Borstkanker wordt in 65% van de gevallen door de vrouw zelf ontdekt, in 20% van de gevallen door de gynaecoloog, in 10% door de huisarts en in 1 à 2% van de gevallen door andere gezondheidswerkers, verpleegsters of kinesisten. Slechts in 15% van de gevallen gebeurt de diagnose door een mammografie, wat de relativiteit van dit procédé aantoont. Technische problemen bij de mammografie belemmeren en bemoeilijken de interpretatie ervan.
Een preventief borstkankeronderzoek behelst meer dan een mammografie. Over de vraag of de mobiele mammografie de participatie aan het borstonderzoek verbetert, verschillen de meningen. Zullen vrouwen met een hoog risico de bus opstappen? Blijft de drempel voor de armsten momenteel niet te hoog?
Bij een screening waarin gynaecologen, radiologen en vooral huisartsen geen inspraak hebben, ontbreekt het niet alleen aan klinische en wetenschappelijke begeleiding, maar ook aan psychische begeleiding en opvolging. De Vlaamse huisartsen, gynaecologen en radiologen kwamen reeds in februari 1999 tot een eensgezind standpunt over borstkankerscreening. Van de minister had ik graag vernomen in welke mate dit standpunt naar de praktijk kan worden vertaald.
Het streefdoel van de normale praktijkvoering om voldoende patiënten te screenen houdt in dat de huidige coverage van 40% à 50% wordt opgetrokken tot 70%. Georganiseerde campagnes zijn hierbij een hulpmiddel.
Van de minister had ik graag vernomen of deze screening niet beter zou gebeuren binnen de context van de arts-patiëntrelatie, met respect voor de vrije keuze van de patiënt, vooral nu de regering de eerstelijnsgeneeskunde en het globaal medisch dossier als een prioriteit beschouwt.
De bestaande gezondheidsvoorzieningen en gezondheidsorganisaties beschikken reeds over heel wat troeven en kunnen 70 à 80% van de bevolking om de twee jaar screenen. De huisartsen behandelen immers ongeveer 80% van de bevolking en kunnen dus informatie verstrekken aan hun patiënten en ze sensibiliseren.
De huisartsen en gynaecologen voeren nu reeds preventieve onderzoeken uit. Er bestaat een ruim aanbod aan radiografische diensten die geografisch verspreid liggen en die bereid zijn om, op grond van de wettelijke bepalingen inzake gezondheidszorg, continu en op een wetenschappelijk onderbouwde manier te voldoen aan de kwaliteitscontrole.
Mijn bijzondere aandacht gaat uit naar de niet-spontaan gescreende en naar de kansarmen in zowel de steden als in de rurale gebieden. Gezien zijn unieke positie is het de taak van de huisarts om de screening bij deze doelgroep op te trekken. Slechts wanneer in een concreet geval zou worden uitgemaakt dat deze voorziening in de een of andere regio ontbreekt, kan een beroep worden gedaan om een mobiele mammografische eenheid.
Indien de financiering van de screening via het RIZIV verloopt, dient wel aan de wettelijke vereisten inzake terugbetaling te worden voldaan.
Het aanwenden van RIZIV-gelden voor de georganiseerde preventie, dient evenwel vooraf te worden afgesproken met de bevoegde federale minister.
Radiografische opnames zullen pas kunnen worden genomen na doorverwijzing door de behandelende geneesheer.
Ik wil deze vragen heel algemeen formuleren vermits zij het probleem borstkanker ver overstijgen. Dezelfde vragen werden overigens door dezelfde senatoren reeds gesteld aan minister Aelvoet. Vele senatoren hebben toen al gewezen op de problemen veroorzaakt door de versnippering van de bevoegdheden. In de Senaatscommissie voor Sociale Aangelegenheden heb ik bij herhaling gepleit voor één enkele minister van Volksgezondheid. Ik verwijs naar de besprekingen van het jaarrapport van de mutualiteiten, het RIZIV-jaarrapport, van de programmawetten, van het rapport-Peers en het rapport-Jadot. Tezelfdertijd heb ik bij die gelegenheden telkens gepleit voor de opname van het RIZIV in de administratie van het ministerie van Volkgezondheid. Ik zal dat ook straks blijven doen als minister Van den Bossche zijn plannen voor de herstructurering van de administratie voorstelt.
Bij één van deze gelegenheden verklaarde de minister dat de coördinatie tussen hem en minister Aelvoet goed verliep. Dat was voor ons een hele geruststelling. Hij zei echter ook dat het niet aan hem ligt dat de bevoegdheden van verschillende ministeries elkaar doorkruisen. Mijn vragen van vandaag zijn eigenlijk het gevolg van die versnippering van de bevoegdheden.
Budgettaire beslissingen wegen vaak het zwaarst. Eén minister voor de hele gezondheidszorg zou al een hele oplossing zijn. Vooraleer echter de problemen inzake de bevoegdheden van de federale regering en de gemeenschapsregeringen kunnen worden opgelost, zouden eerst de federale bevoegdheden inzake gezondheidszorg bij één persoon moeten terechtkomen. Of heeft de minister daar een andere mening over?
De heer Frank Vandenbroucke, minister van Sociale Zaken en Pensioenen. - Ik dank de sprekers voor hun bijdrage tot dit belangrijke debat. De preventie en de behandeling van borstkanker wordt een absolute prioriteit van het beleid van volgend jaar. Ik houd mij overigens reeds enige maanden intensief met deze materie bezig, samen met minister Aelvoet en met de verantwoordelijke ministers van de gemeenschapsregeringen.
Ik zal mij in mijn antwoord beperken tot de algemene lijnen die in de vragen aan bod zijn gekomen. Het is nog te vroeg om een concreet antwoord te geven op alle details. Ik hoop evenwel dat mijn uiteenzetting ook op dat vlak enige verheldering zal brengen.
Sterfte als gevolg van borstkanker is een van de belangrijkste doodsoorzaken bij vrouwen in de geïndustrialiseerde landen. Volgens de meest recente gegevens van het nationaal kankerregister werden er 4911 gevallen van borstkanker gediagnosticeerd in 1995. Over de periode 1993-1995 bedraagt de gemiddelde incidentie 96 gevallen op 100.000 vrouwen. Het nationale kankerregister baseert zich momenteel niet op de overlijdensakte als bron van informatie. Op nationaal vlak bestaat er dus geen informatie over sterfte door borstkanker. Er zijn echter specifieke sterftecijfers beschikbaar voor het Vlaamse Gewest. Uit deze gegevens blijkt dat 41 op 100.000 vrouwen in 1997 aan borstkanker overleden. Dit betekent dat er in heel België jaarlijks ongeveer 2.500 vrouwen aan deze ziekte overlijden. Er werd tevens becijferd dat men in het Vlaams Gewest kan spreken van 5% van de totale sterfte bij vrouwen. Een belangrijker gegeven is dat borstkanker 564 van de 1.392 voortijdige en vermijdbare sterfgevallen uitmaakt. Ik kom hierop nog terug. Borstkanker kan bovendien verantwoordelijk worden gesteld voor bijna 14% van de verloren potentiële levensjaren bij vrouwen.
Borstkanker is een belangrijk probleem wegens het grote aantal sterfgevallen, maar ook omdat er een algemeen aanvaarde behandeling bestaat. De overlevingskansen zijn aanzienlijk hoger wanneer borstkanker in een vroeger stadium wordt opgespoord. Vroegtijdige detectie is dus uitermate belangrijk. Bij het detecteren van minimale borstkanker, dit betekent van zeer kleine tumoren die meestal nog niet klinisch kunnen worden ontdekt, kan de tienjaarsoverleving tot 95% bedragen. Deze overleving is veel hoger dan bij borstkankers die worden ontdekt bij het klinisch onderzoek dat het gevolg is van een klacht of van een symptoom. Dat voorkomen beter is dan genezen, is een gezegde dat in dit verband bij uitstek van toepassing is.
Mevrouw de T' Serclaes heeft in haar vraag gesproken over een bedrag van 2,2 miljard dat vandaag in het RIZIV aan mammografieën zou worden besteed. Volgens mijn informatie heeft het RIZIV in 1996 788 miljoen frank uitgegeven voor terugbetalingen van mammografieën. Misschien omvatten de cijfers van de zelfhulpgroepen andere elementen, zoals echografieën of specifieke mammografieën. Zelfs in dat geval lijkt het cijfer van 2,2 miljard mij overdreven. Ook na 1996 schommelen de bedragen rond 700 à 800 miljoen frank per jaar.
Sterfte door borstkanker kan voor een groot deel worden vermeden door borstkankerscreening, wat een vroegtijdige behandeling mogelijk maakt. De screening moet uiteraard optimaal worden georganiseerd. Een maximaal aantal vrouwen in de bewuste leeftijdscategorie moet worden gesensibiliseerd en opgeroepen. Het onderzoek moet met een regelmatig interval plaatsvinden en het maken van de screeningsmammografie, maar ook de lezing en de interpretatie ervan en de opvolging van de vrouwen moet aan kwaliteitsvereisten voldoen. Momenteel bestaat er in ons land geen nationaal georganiseerde borstkankerscreening. In vergelijking met andere Europese landen hebben wij op dit vlak een achterstand. Binnen de Vlaamse Gemeenschap wordt er echter wel aan georganiseerde opsporing gedaan. In 1994 werd er een multicenterstudie borstkankerscreening opgezet.
In 1994 werd immers een multicenterstudie `borstkankerscreening' opgezet en in de regio's en de centra die daaraan deelnamen loopt de screening nog steeds. Het betreft dus de voortzetting van een project waarbij echter de hele doelgroep niet wordt bereikt. Dat is precies het probleem. In ons land worden vrouwen ofwel niet gescreend, ofwel gebeurt dat op initiatief van de vrouw of van haar arts, meestal op basis van ongerustheid, klachten of symptomen. Men kan in dergelijke gevallen moeilijk spreken van een echte screening. Screening betekent immers het opsporen van een bepaald probleem of een aandoening bij asymptomatische personen en dat op initiatief van de overheid of de instantie die de screening organiseert. Aangezien er geen echte screening is, kan ik niet antwoorden op de vragen die werden gesteld over de kwaliteit daarvan.
In opvolging van de interministeriële conferentie van eind maart is er op dit ogenblik een werkgroep actief waaraan vertegenwoordigers van minister Aelvoet, van mezelf en van gemeenschaps- en gewestelijke autoriteiten alsook van het RIZIV deelnemen. Deze werkgroep onderzoekt op welke manier een nationale campagne voor borstkankerscreening kan worden georganiseerd. Ik wil immers op korte termijn komen tot een nationaal georganiseerde borstkankerscreening. Ik beschouw dat als een absolute prioriteit en ik besef dat ik, zoals de heer Remans zei, de sleutel van de beslissing in handen heb, omdat er daarvoor geld op tafel moet komen.
De werkgroep heeft al enkele belangrijke oriëntaties vastgelegd en is het erover eens dat in het raam van een dergelijke campagne alle vrouwen van 50 tot en met 69 jaar tweejaarlijks zouden worden opgeroepen. Zowel de leeftijdscriteria voor de afbakening van de doelgroep als de frequentie van de screening zijn conform aan de Europese richtlijnen ter zake. Binnen de werkgroep is men het ook eens over de wijze waarop deze tweejaarlijkse oproep zal gebeuren. Dat is belangrijk want het betreft een gevoelig punt. De heer Remans heeft er naar verwezen en de aarzeling in zijn tussenkomst is een uiting van de gevoeligheid daaromtrent binnen het medische beroep. Het principe waarover we het eens zijn is dat er een tweesporenbeleid zal worden gevolgd. De precieze modaliteiten ervan moeten nog worden uitgewerkt. Naast de mogelijkheid om rechtstreeks via een georganiseerd oproepsysteem een afspraak voor screeningsmammografie te krijgen, zullen de te screenen vrouwen eveneens via huisarts, gynaecoloog of een andere specialist deze afspraak kunnen bekomen. Hoewel vele vrouwen een goede relatie en regelmatige contacten met hun huisarts hebben, is een rechtstreekse oproep noodzakelijk om te voorkomen dat vrouwen die momenteel weinig gebruik maken van het gewone gezondheidszorgsysteem niet zouden worden bereikt. Je moet inderdaad de hele groep bereiken en dus de twee sporen volgen. De werkgroep buigt zich momenteel over andere aspecten van de screeningscampagne waarbij de kwaliteitsvereisten, zoals die op Europees niveau zijn geformuleerd, uitgebreid aan bod komen. Zo moet de werkgroep nog bepalen welke maatregelen moeten worden genomen om de participatiegraad maximaal te maken, bijvoorbeeld door financiële drempels te voorkomen of weg te werken. Mevrouw Vanlerberghe heeft daarop gewezen. Men zou dat inderdaad gratis moeten kunnen aanbieden. Ik durf vandaag niet te zeggen hoe dat allemaal moet gebeuren, anders zou ik de goede samenwerking die er nu is verstoren. Deze samenwerking loopt nu heel goed, zowel met collega Aelvoet als met de gemeenschapsministers. Als ik nu vooroploop met een aantal praktische modaliteiten, dan verstoor ik de goede coördinatie. Ook op het vlak van de opname, de dubbele lectuur, de opvolging van de screeningsmammografie enz. moeten de opties nog worden bepaald, waarbij één van de vragen is of er al dan niet een bijzonder nomenclatuurnummer moet komen. Mevrouw De Bethune en mevrouw Kesteleyn hebben het daarover gehad. Ik ken dat probleem goed. Ik zal me daarover nu niet uitspreken maar er moet een oplossing komen. Ik onderzoek momenteel de technische modaliteiten ervan.
Er moet ook nog worden beslist wie deze mammografieën zal lezen, waar dat zal gebeuren, hoe de opvolging van de positieve gevallen zal gebeuren en hoe de participatiegraad zal worden geëvalueerd. Ik wil niet vooruitlopen op de conclusies van de werkgroep.
Er is wel afgesproken dat de werkzaamheden van de werkgroep nog vóór het einde van het jaar worden afgerond, zodat een beslissing kan worden genomen. Dit is nodig omdat ik het nodige geld wil vrijmaken om de campagne in de loop van het volgend jaar te kunnen laten starten.
Dat betekent een belangrijke meeruitgave voor de ziekteverzekering. Ik heb ramingen opgevraagd. Daaruit blijkt dat het hier geciteerde bedrag van 1,6 miljard overdreven is, al is het correcte bedrag niet voorspelbaar. Toch staat vast dat het programma honderden miljoenen zal kosten, volgens bepaalde berekeningen 400 miljoen, maar het zou ook meer kunnen kosten. Zelfs dan vind ik dat we dat moeten willen betalen.
Een voldoende hoge participatiegraad is cruciaal. Daarop mogen we geen enkele toegeving doen, anders verliest de screening aan zin. Binnen de regering moet er dus een duidelijk akkoord en engagement over de financiering ervan bestaan. Borstkankerscreening is voor mij een absolute prioriteit. Ik zal de regering dan ook voorstellen om op de begroting van 2001 de nodige middelen vrij te maken, ook al is dat meer dan 400 miljoen.
Het is ten slotte evident dat zowel de gemeenschappen als de gewesten hierbij worden betrokken. De gemeenschappen zijn al bevoegd voor voorlichting en preventie. Er wordt nu al samengewerkt in de werkgroep en in geval van een grootschalige campagne zal dit uiteraard ook voor de uitvoering noodzakelijk zijn.
Dit is een mooi voorbeeld van de goede samenwerking tussen mevrouw Aelvoet en mezelf en van een echte coördinatie met de gemeenschappen. Wij nemen immers ook onze verantwoordelijkheid op voor preventie, door het financieren van de campagne, hoewel preventie een bevoegdheid is van de gemeenschappen.
Ik dank u allen voor uw uiteenzetting, want dat betekent dat ik in de Senaat een stevige achterban heb om in de federale regering het nodige geld vrij te maken.
Mme Nathalie de T' Serclaes (PRL-FDF-MCC). - Je voudrais remercier le ministre de sa réponse : elle montre que, depuis nos interventions du mois de mars dernier, la question évolue bien, qu'elle semble en bonne voie. Nous reprendrons la parole à ce sujet dans quelques mois de manière à nous assurer que cette évolution positive perdure, mais aussi que la qualité technique du dépistage suit, car c'est là un élément fondamental pour une action efficace.
Mevrouw Myriam Vanlerberghe (SP). - Ik ben heel blij met het antwoord van de minister. Ik ben ook dankbaar voor de inzet die hier betoond wordt. Het gaat hier inderdaad om een prioritair punt voor ons, maar zonder de regering zou het ons niet lukken. Het is mij vooral opgevallen dat huisartsen en gynaecologen, die belangrijke vertrouwenspersonen van de vrouw zijn, hierbij kunnen worden betrokken. Op die wijze zullen de vrouwen zich bij een systematische screening geen nummer voelen. Als vrouw en namens de vrouwen vind ik dat een persoonlijke aanpak en vertrouwen hier zeer belangrijk zijn. Een onpersoonlijke aanpak zou de kans op slagen kleiner maken.
Mevrouw Sabine de Bethune (CVP). - Ik dank de minister voor zijn antwoord en ik dank ook mevrouw Aelvoet voor haar aanwezigheid tijdens dit debat. Wij weten dat er een samenwerking is tussen beide departementen rond dit thema. Namens mijn fractie wil ik het belang benadrukken om rond dergelijke thema's naar een consensus te streven. Zowel in het buitenland als bij ons is het de bedoeling om inzake belangrijke gezondheidsthema's de grenzen tussen meerderheid en oppositie te overschrijden.
Ik verheug mij erover het voornemen dat de minister volgend jaar van dit thema een absolute prioriteit wil maken. Zowel voor mijzelf als voor mijn fractie is dat enorm belangrijk.
Ik wil even ingaan op een aantal kanttekeningen die sommige collega's maakten tijdens de inleiding van dit debat.
De heer Remans wees erop dat niet alle problemen worden opgevangen door screening. Wij weten inderdaad dat screening niet de enige oplossing is, maar ook dat dit het beste middel is, indien aan alle eisen inzake kwaliteit en bereik is voldaan, om enerzijds de drempel zo laag mogelijk te houden voor een zo groot mogelijk aantal mensen en anderzijds een zo hoog mogelijke kwaliteit te bereiken. Het is duidelijk dat die screening niet het enige beleidsinstrument zal zijn en het tweesporenbeleid dat de minister voorstaat is naar mijn mening een goede oplossing.
Het verheugt mij dat die budgetten zullen worden ingeschreven in de begroting 2001. Ik denk dat het belangrijk is dat de opgedane ervaring ook kan worden aangewend in andere sectoren van het gezondheidsbeleid en bij de uitbouw van een degelijk preventiebeleid. Enkele weken geleden was dit ook de conclusie van mijn vraag om uitleg over baarmoederhalskanker. De systematiek van dergelijke screenings moet in een aantal sectoren worden voortgezet en ik hoop dat dit de leefkwaliteit van vele mensen ten goede kan komen.
Mme Marie-José Laloy (PS). - Je me réjouis que le ministre considère cette action de dépistage comme un point essentiel de son programme. Je sais qu'il n'était pas possible au ministre de revenir sur tous les aspects techniques abordés par le groupe de travail. Cependant, je souhaite attirer l'attention sur un aspect de la qualité dont il n'a pas parlé, à savoir la formation des radiologues. Le principe de la double lecture est important pour assurer un bon dépistage. Dès lors, l'amélioration de la formation permanente des radiologues nous semble essentielle.
M. Paul Galand (ECOLO). - Je connais des associations de patients et des spécialistes de la lutte contre le cancer du sein qui accueilleront les réponses du ministre avec beaucoup de satisfaction.
Je me réjouis de la détermination du gouvernement et des ministres des Affaires sociales et de la Santé et de l'affirmation qu'il s'agit d'une priorité absolue. Je suis également heureux d'entendre que s'impose un dépistage avec un système fédéral et qu'une échéance pour le groupe de travail a été fixée.
La politique à deux voies me paraît pertinente et montre ce que peut vouloir dire le terme flexibilité : régulation souple et non rigide - il ne s'agit pas de dérégulation.
Il faut insister sur l'importance du follow up ; vous l'avez évoqué, monsieur le ministre. A cet égard, j'avais parlé de l'implication nécessaire des médecins traitants sans laquelle tous les efforts précédents risquent de ne pas aboutir aux résultats escomptés. Cet aspect doit certainement être examiné par le groupe de travail.
En ce qui concerne la recherche scientifique fondamentale, les budgets de la recherche scientifique pourraient être sollicités pour comprendre le pourquoi de l'augmentation de l'incidence de cette affection. On sait que les différentes populations du monde ne sont pas affectées de la même façon. Des facteurs épidémiologiques, régionaux ou dus aux modes de vie influencent certainement l'évolution de cette maladie.
Enfin, si 15% des diagnostics sont faits par mammographies, 50% des femmes n'en bénéficient pas encore. Si le dépistage était généralisé et si les critères de qualité étaient appliqués, on obtiendrait certainement un pourcentage plus élevé de dépistages précoces. Or, vous l'avez dit, monsieur le ministre, lorsque la maladie est détectée très tôt, l'espérance de guérison et de survie à long terme est beaucoup plus importante. On augmenterait ainsi de façon significative le taux de guérison.
Mevrouw Jacinta De Roeck (AGALEV). - Ik wil de minister natuurlijk ook bedanken voor het - weliswaar beperkte - antwoord, maar het is hier niet de plaats om uitvoerig in te gaan op bepaalde details. Het verheugt mij dat de werkgroep zo goed functioneert en dat er werk wordt gemaakt van de coördinatie. Ik ben ook zeer blij dat het als prioritair wordt beschouwd dat elke vrouw, ongeacht haar financiële middelen, waar ze ook woont in België, op dezelfde manier zal behandeld worden en toegang zal krijgen tot een screening. Eén van de vragen waarop ik geen antwoord heb gekregen, wellicht omdat het antwoord te technisch is, betreft de oorzaken, een punt waarover de heer Galand het ook heeft gehad.
De cijfers voor het aantal borstkankers ligt in de geïndustrialiseerde landen zeer hoog. Ik vraag mij af of de Wereldgezondheidsorganisatie over cijfers beschikt van andere landen waar er bijvoorbeeld minder pollutie is. Is er een verband tussen pollutie en borstkanker? Op die vraag krijg ik misschien nog een schriftelijk antwoord.
M. Frank Vandenbroucke, ministre des Affaires sociales et des Pensions. - Toujours à propos de la question de la formation des radiologues, je suis persuadé de la nécessité d'une double lecture pour éviter les erreurs. Par ailleurs, les radiologues doivent avoir une expérience approfondie en matière de lecture des mammographies. Cette question est encore discutée au sein du groupe de travail.
Le principe de la double lecture est acquis au niveau international. Un accord de fond est intervenu sur la nécessité de disposer de personnel expérimenté et exerçant une activité extensive. Mais il faut laisser du temps au groupe de travail qui doit examiner toute une série de questions délicates. Au sein de la profession, des équilibres doivent aussi être trouvés.
Ik heb inderdaad niet geantwoord op de vraag van mevrouw De Roeck omdat ik vanuit mijn competentie niet echt een goed overzicht heb van het fundamenteel onderzoek daarover. U heeft natuurlijk gelijk als u zegt dat we aandacht moeten hebben voor de vraag waarom borstkanker in bepaalde landen meer voorkomt dan in andere. Het betreft hier fundamenteel onderzoek en noch het RIZIV, noch het departement van Volksgezondheid beschikken terzake over de nodige gegevens. Ik ben het er wel mee eens dat wij dergelijke gegevens zouden moeten hebben.
- L'incident est clos.