(Vervolg-Suite)

WETSONTWERP HOUDENDE INSTEMMING MET DE PARTNERSCHAPS- EN SAMENWERKINGSOVEREENKOMST TUSSEN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN EN HUN LID-STATEN, ENERZIJDS, EN DE REPUBLIEK WIT-RUSLAND, ANDERZIJDS, BIJLAGEN I TOT VIII, PROTOCOL EN SLOTAKTE, GEDAAN TE BRUSSEL OP 6 MAART 1995

Terugzending naar de commissie

PROJET DE LOI PORTANT ASSENTIMENT À L'ACCORD DE PARTENARIAT ET DE COOPÉRATION ENTRE LES COMMUNAUTÉS EUROPÉENNES ET LEURS ÉTATS MEMBRES, D'UNE PART, ET LA RÉPUBLIQUE DU BELARUS, D'AUTRE PART, ANNEXES I À VIII, PROTOCOLE ET ACTE FINAL, FAIT À BRUXELLES LE 6 MARS 1995

Renvoi en commission

De voorzitter. ­ Wij moeten ons nu uitspreken over het geheel van het wetsontwerp.

Nous devons nous prononcer maintenant sur l'ensemble du projet de loi.

Ik stel voor dat wij eerst naar de verklaring van staatssecretaris Moreels luisteren en vervolgens naar de stemverklaring van de heer Mahoux en mevrouw Dardenne.

Mme Dardenne (Écolo). ­ Monsieur le président, il me semblerait plus logique de commencer par les explications de vote et de terminer par la réponse du ministre.

M. le président. ­ Ce n'est pas aussi logique que vous le pensez, madame. En effet, il ne s'agit pas d'un débat mais d'une communication du gouvernement. Chacun pourra, ensuite, expliquer son vote. La déclaration de M. Moreels ne constitue pas une réponse.

Het woord is aan de heer Verreycken.

De heer Verreycken (Vl. Bl.). ­ Mijnheer de voorzitter, ik neem aan dat een minister of staatssecretaris altijd het woord kan vragen en dat dit geen stemverklaring is. Maar mag na een verklaring van de staatssecretaris iedereen daarop antwoorden ?

De voorzitter. ­ U kunt nadien altijd een stemverklaring afleggen.

De heer Verreycken (Vl. Bl.). ­ Mogen wij antwoorden op hetgeen de minister zegde zonder een stemverklaring ?

De voorzitter. ­ Dat kan niet.

De heer Anciaux (VU). ­ Mijnheer de voorzitter, het is niet logisch dat staatssecretaris Moreels nu nog een verklaring aflegt.

De voorzitter. ­ Het debat is gisteren gesloten. Er werd toen beslist dat de staatssecretaris vóór de stemming een verklaring zou afleggen, die eventueel het stemgedrag van de senatoren kan beïnvloeden.

De heer Anciaux (VU). ­ Als het debat gesloten is, dan geldt dat voor iedereen.

De voorzitter. ­ Ik was er gisteren weliswaar niet bij, maar er werd uitdrukkelijk bepaald dat de regering voor de stemming nog een verklaring zou afleggen.

Het woord is aan staatssecretaris Moreels.

De heer Moreels, staatssecretaris voor Ontwikkelingssamenwerking, toegevoegd aan de eerste minister. ­ Mijnheer de voorzitter, de Belgische regering begrijpt het verzoek om nog even te wachten met de ratificatie van het verdrag en te wachten tot de situatie enigszins is opgeklaard alvorens deze ratificatie aan de Europese Unie te notificeren. Desondanks wenst zij dat de ratificatieprocedure nu al helemaal wordt doorlopen op één stap na. De ratificatie zal pas aan de Europese Unie worden genotificeerd op het moment dat de Europese Unie het sein op groen zet voor de inwerkingtreding van de versterkte relatie met de Republiek Wit-Rusland. Gezien de Belgische staatsstructuur en de daarmee verbonden omslachtigheid van de ratificatieprocedures, kan de ratificatie in de verschillende parlementen bij een positief teken van de Europese Unie slechts met grote achterstand op de andere Europese Lid-Staten gebeuren. Vandaar het voorstel van de federale regering om de hiervoor vernoemde handelswijze te volgen. (Applaus.)

M. le président. ­ La parole est à Mme Dardenne pour une explication de vote.

Mme Dardenne (Écolo). ­ Monsieur le président, j'ai eu l'occasion d'intervenir hier, en séance, pour rappeler avec force le caractère totalitaire du régime Loukachenko et les atteintes systématiques au respect de la démocratie et aux droits de l'homme.

Pour ne citer que quelques exemples, je voudrais rappeler que le président a dissous le parlement démocratiquement élu et l'a remplacé par une assemblée dont les membres sont désignés par lui-même, que les députés de l'opposition démocratique sont soit en exil, soit réduits au silence ou emprisonnés, et que l'aide humanitaire est systématiquement entravée par une volonté de mainmise d'un État fasciste qui veut s'emparer de celle-ci. Or, l'aide humanitaire est le seul espoir de la population atteinte par les retombées de l'accident de Tchernobyl, dont 600 000 enfants.

J'avais proposé hier non pas une non-ratification, mais un report du vote afin qu'il puisse y avoir un examen sérieux de la situation des droits de l'homme au Belarus. Après consultation de mes collègues, nous sommes tombés d'accord sur la proposition suivante : accepter de voter aujourd'hui le projet de loi en conditionnant notre vote à un engagement double du ministre des Affaires étrangères et du gouvernement. Cet engagement consisterait à ne pas déposer les instruments de ratification avant qu'un rapport sérieux sur la situation des droits de l'homme et le respect de la démocratie au Belarus n'ait été réalisé. Par ailleurs, le ministre des Affaires étrangères s'engagerait à tout mettre en oeuvre pour obtenir ce rapport ou cette enquête soit via le Conseil de l'Europe, soit via les Communautés européennes.

À notre sens, il s'agirait d'un signal politique important à envoyer au président du Belarus. J'ai entendu votre proposition mais je n'y retrouve pas exactement les engagements que je viens de décrire.

Je souhaiterais donc, monsieur le secrétaire d'État, que vous précisiez que ce dépôt d'instruments de ratification sera bien conditionné au fait qu'un rapport soit établi sur la situation des droits de l'homme. Pour ma part, je souhaiterais d'ailleurs que ce rapport puisse faire l'objet d'un débat au Parlement afin que nous puissions, en connaissance de cause, évaluer la position du gouvernement. Il me paraît essentiel de savoir quelles valeurs on défend. Pour une fois, les droits de l'homme doivent l'emporter sur les intérêts strictement économiques. (Applaudissements.)

M. le président. ­ Je rappelle que les explications de vote sont limitées à deux minutes.

La parole est à M. Mahoux pour une explication de vote.

M. Mahoux (PS). ­ Monsieur le président, le parcours des projets au sein de nos assemblées prend parfois un certain temps et l'on peut espérer que la longueur de ce parcours permettra au régime du Belarus de se modifier. Je veux confirmer que ce régime et les déclarations de son président sont incompatibles avec des relations normales entre États democratiques.

Par ailleurs, je souhaite souligner que plusieurs associations dont l'objectif est de venir en aide aux victimes de l'accident de Tchernobyl ­ je connais de manière plus particulière « Solidarité et espoir pour Tchernobyl » dont j'ai été amené à m'occuper de manière active ­ signalent qu'elles rencontrent des difficultés extrêmement importantes, des entraves à l'acheminement de l'aide et que le gouvernement du Belarus fait même obstacle à l'accueil par des familles belges d'enfants pour plusieurs semaines ou plusieurs mois.

Je considère qu'il s'agit là de motifs suffisants pour ne pas voter ce projet de loi. Cependant, la déclaration du gouvernement et l'engagement que ce dernier vient de prendre, nous permettent, à mon sens, d'être rassurés dans la mesure où la notification ne sera pas donnée tant que la situation ne se sera pas modifiée au Belarus.

De voorzitter. ­ Het woord is aan de heer Anciaux voor een stemverklaring.

De heer Anciaux (VU). ­ Mijnheer de voorzitter, het vertrouwen van de VU in de regering is niet zó groot dat wij zo maar goedkeuren en de regering dat dan naar eigen inzicht laten invullen. Om principiële redenen zullen wij dan ook tegenstemmen.

De voorzitter. ­ Het woord is aan de heer Verreycken voor een stemverklaring.

De heer Verreycken (Vl. Bl.). ­ Mijnheer de voorzitter, het zal u misschien verbazen, maar het Vlaams Blok zal de hele reeks overeenkomsten goedkeuren, zowel met Wit-Rusland als met Armenië, Oezbekistan, Georgië, Kazachstan, Kirgizstan en Azerbeidjan.

Wij keuren deze overeenkomsten niet goed omdat wij ons willen uitspreken over de interne politieke situatie in deze landen. Wij zijn geen voogden of kolonisatoren. Wij keuren deze verdragen goed omdat er nu ten minste wordt aangetoond dat er na de implosie van het Sovjetimperium eindelijk ruimte voor samenwerking is gekomen. Eindelijk kunnen wij een gesprek voeren, niet langer met een mastodont van verzamelstaten, maar met volkeren die in een eigen republiek wonen, weliswaar met hun eigen problemen.

Ik hoop dat het principe van samenwerking met volkeren in eigen Staten niet alleen ver van ons bed in Oost-Europa wordt toegejuicht, maar dat wij dergelijke verdragen ook in eigen land zullen kunnen goedkeuren. Toen ik het twaalfde wetsontwerp op de agenda van gisteren zag staan, hoopte ik even dat wij reeds zo ver waren. Het ging echter alleen maar om een eenvormige Beneluxwet inzake tekeningen of modellen. De samenwerkingsverbanden met volkeren in de eigen Staten gelden dus niet voor de volkeren die in dit land wonen. Ik ben er echter van overtuigd dat dit ooit wel het geval zal zijn.

Om dit alvast te signaleren, zal het Vlaams Blok de wetsontwerpen goedkeuren.

De voorzitter. ­ Het woord is aan de heer Vautmans voor een stemverklaring.

De heer Vautmans (VLD). ­ Mijnheer de voorzitter, als voorzitter van de commissie voor de Buitenlandse Aangelegenheden wil ik benadruken dat wij dit agendapunt nog maar een paar weken geleden in de commissie hebben behandeld. Toen heeft de regering geen enkele opmerking gemaakt. Degenen die nu aandringen op uitstel of amendering, waren bij de besprekingen niet aanwezig. Ik vraag dan ook dat het ontwerp na het reces opnieuw in de commissie wordt behandeld en dat het nu dus naar de commissie wordt teruggezonden.

De voorzitter. ­ Het woord is aan de heer Erdman voor een stemverklaring.

De heer Erdman (SP). ­ Mijnheer de voorzitter, in diplomatieke taal zegt men dat er ongerustheid bestaat tegenover de partner. Ik dacht dat het Belgisch buitenlands beleid altijd werd bepaald door de eerbiediging van de rechten van de mens. De staatssecretaris laat het afronden van de procedure nu duidelijk afhangen van een groen licht van de EU. Voor de SP-fractie biedt deze controle een bijkomende garantie. Daarom zullen wij het ontwerp goedkeuren.

De voorzitter. ­ Het woord is aan de heer Vautmans.

De heer Vautmans (VLD). ­ Mijnheer de voorzitter, ik wil nogmaals benadrukken dat wij sinds vorig jaar wachten op het rapport over de eerbiediging van de rechten van de mens in de landen waaraan wij ontwikkelingshulp verlenen.

De voorzitter. ­ Het woord is aan de heer Boutmans voor een stemverklaring.

De heer Boutmans (Agalev). ­ Mijnheer de voorzitter, ik meen dat wij de stemming over dit verdrag moeten uitstellen om vanuit de Senaat een krachtig signaal te geven aan Wit-Rusland. Tijdens het debat dat door collega Dardenne op gang werd gebracht, groeide een consensus dat de regering de belofte zou kunnen doen om de goedkeuring van de overeenkomst te koppelen aan de eerbiediging van de mensenrechten door Wit-Rusland. Dit zou ik nog kunnen aannemen. De regering zegt nu echter dat ze op een groen licht van de Europese Unie wacht. De Senaat moet nu delegeren aan de regering, die op haar beurt delegeert aan de Europese Unie. Ik vind dit geen krachtig signaal om de mensenrechten te laten respecteren. De Europese Unie hecht lang niet altijd belang aan die rechten. Dit volstaat voor mij dus niet. Als de verklaring van de regering niet duidelijker wordt, zullen wij tegenstemmen.

M. le président. ­ La parole est à Mme Lizin pour une explication de vote.

Mme Lizin (PS). ­ Monsieur le président, nous sommes favorables au renvoi en commission proposé par M. Vautmans. Cependant, je souhaite attirer l'attention de l'assemblée sur un fait particulier relatif à la République du Belarus.

M. le président. ­ Madame Lizin, vous avez la parole pour une explication de vote et non pour attirer l'attention de l'assemblée sur un fait particulier. Veuillez vous limiter aux raisons qui justifient votre vote.

Mme Lizin (PS). ­ Je veux simplement défendre un argument intéressant.

M. le président. ­ M. Vautmans a proposé le renvoi en commission de ce projet de loi. Nous allons donc nous prononcer d'abord sur la proposition du président de la commission des Affaires étrangères, qui a priorité par rapport au vote sur le projet de loi.

De heer Vautmans stelt voor om dit wetsontwerp terug te zenden naar de commissie. Wij stemmen hierover bij zitten en opstaan.

­ Het voorstel tot terugzending van het wetsontwerp naar de commissie, bij zitten en opstaan in stemming gebracht, wordt aangenomen.

La proposition de renvoi en commission, mise aux voix par assis et levé, est adoptée.