Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 7-741

van Véronique Durenne (MR) d.d. 9 november 2020

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Tekort aan verpleegkundigen - Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) - Studie - Maatregelen - Promotie voor het beroep - Herwaardering van de weddeschalen - Acties - Overleg met de deelstaten

tekort aan arbeidskrachten
verplegend personeel
Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg
gezondheidsbeleid
loon
herdenkingsplechtigheid
Wereldgezondheidsorganisatie

Chronologie

9/11/2020Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 10/12/2020)
1/4/2021Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 7-367

Vraag nr. 7-741 d.d. 9 november 2020 : (Vraag gesteld in het Frans)

De nieuwe demografische uitdagingen en de vergrijzing van de bevolking doen de vraag naar gezondheidszorg stijgen. Naarmate men ouder wordt, neemt het aantal chronische ziektes en de afhankelijkheid toe.

In de ziekenhuizen of rusthuizen zijn er te weinig verpleegkundigen. Maar sinds juni 2019 wordt het tekort groter. De zevenhonderd nieuwelingen, die hun studies hadden moeten afronden in juni 2019, zullen in de auditoria blijven. Hun intrede op de arbeidsmarkt wordt dus uitgesteld.

Uit een onderzoek van het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE), in samenwerking met KU Leuven, bij ongeveer 5000 verpleegkundigen uit 84 Belgische ziekenhuizen, blijkt dat verpleegkundigen die in Belgische ziekenhuizen werken gemiddeld voor 9,4 patiënten instaan (tegenover 11 en 2009), terwijl algemeen wordt aangenomen, op internationale schaal, dat de veiligheid van de patiënt niet meer verzekerd is boven de 8 patiënten per verpleegkundige.

De verlenging van de opleiding doet ook andere vragen rijzen, zoals de nood aan een herwaardering van het beroep in het licht van de nieuw verworven competenties met een bijkomend studiejaar. De verpleegkundigen klagen ook een gebrek aan erkenning aan door de patiënten, de artsen, enz.

Sommige ziekenhuizen werven buitenlandse verpleegkundigen aan (uit Italië, Spanje, Roemenië, enz.), terwijl andere ziekenhuizen studenten in dienst nemen nog voor ze hun diploma hebben behaald.

De minister voor hoger onderwijs en sociale promotie van de Franse Gemeenschap, mevrouw Glatigny, bevestigde de daling van het aantal inschrijvingen in het eerste jaar verpleegkunde. Ze zei dat volgens de Académie de recherche et d'enseignement supérieur (ARES),de daling tussen de 5% en de 25% bedraagt, afhankelijk van de onderwijsinstelling. De reden van die daling ligt bij de verlenging van de opleiding van drie naar vier jaar. Dat was een eis van de Europese Unie, maar er ging geen herwaardering van de weddeschaal mee gepaard, aldus minister Glatigny. (doc. Parlement de la Communauté française, CRI N° 4 (2019-2020), p. 11 et 12).

Het transversaal karakter van deze vraag ligt in het feit dat het KCE onder de bevoegdheid valt van het federale nivreau, terwijl de materie van de opleiding van de verpleegkundigen tot de bevoegdheid van de deelstaten behoort.

1) Heeft de minister kennis genomen van die studie van het KCE?

2) Zullen de resultaten van die studie het beleid van de federale regering ter zake beïnvloeden?

3) Is het tekort aan verpleegkundigen in de drie Gewesten even groot?

4) Kan er een campagne worden gevoerd op nationaal vlak om het beroep te promoten?

5) Kan een herwaardering van de weddeschalen worden overwogen?

6) Dit jaar is door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) uitgeroepen tot jaar van de verpleegkundige, naar aanleiding van de tweehonderdste verjaardag van de geboorte van Florence Nightingale, een historisch figuur voor het beroep van verpleegkundige. Worden er in dat kader acties gepland?

7) Werd er overleg gepleegd met de ministers bevoegd voor gezondheid en voor hoger onderwijs van de deelstaten? Zo ja, wat is het resultaat daarvan?

Antwoord ontvangen op 1 april 2021 :

1) & 2) De KCE-studie die in januari 2020 gepubliceerd werd, heeft effectief aangetoond dat de verpleegkundigen werkzaam in de Belgische ziekenhuizen gemiddeld voor 9,4 patiënten zorgen, terwijl de internationaal aanvaarde veiligheidsnorm ten hoogste 8 patiënten per verpleegkundige bedraagt. Die studie toont aan hoe belangrijk het is om middelen toe te wijzen met het oog op het verminderen van het aantal patiënten per verpleegkundige in de diensten waar dit het meest nodig is.

Het Zorgpersoneelsfonds dat eind 2019 opgericht werd, moet toelaten om het aantal jobs voor beoefenaars van de verpleegkunde op te drijven en de omkaderingsnormen te verbeteren. Dit Fonds beoogt in financiering te voorzien voor enerzijds de creatie van nieuwe jobs voor zorgpersoneel in de ziekenhuizen en de thuiszorg en anderzijds de verbetering van de arbeidsvoorwaarden van het zorgpersoneel en de opleiding van dat personeel.

Vanaf 2020 wordt recurrent een budget van 402 miljoen euro onder die sectoren verdeeld. In de sector van de ziekenhuizen moeten de middelen dienen voor de netto jobcreatie voor verplegend personeel en zorgkundigen, voor ondersteunende functies die deel uit maken van de zorgteams die het werk van de beoefenaars van de verpleegkunde daadwerkelijk kunnen ondersteunen en verlichten alsook voor ondersteunend personeel dat het zorgpersoneel kan ontlasten bij administratieve en logistieke taken. Dit teneinde de beoefenaars van de verpleegkunde in staat te stellen om hun daadwerklijke tijdsbesteding ten voordele van patiëntenzorg te verhogen, met prioriteit voor de patiëntenzorg aan bed.

3) Het verpleegkundig personeel staat nog steeds opgenomen in de 2020-lijsten van de drie regionale arbeidsdiensten inzake beroepen waaraan er een aanzienlijk tekort aan arbeidskrachten is.

4) Een nationale communicatiecampagne ter bevordering van het beroep zou inderdaad kunnen worden overwogen in overleg met de gefedereerde entiteiten.

5) Wat betreft de barema-opwaardering, voorziet het sociaal akkoord 2021-2022, dat ondertekend werd in november 2020, in een budget van 600 miljoen euro gespreid over de twee jaren, waarvan 350 miljoen euro in 2021 en 250 miljoen euro in 2022.

Van dat budget is 500 miljoen euro voorzien voor de 100 % toepassing van de loonschalen van het IF-IC-model om de lonen van het zorgpersoneel te herwaarderen en ze te harmoniseren tussen de verschillende sectoren. Het is tevens voorzien de nodige verbeteringen aan het IF-IC-loonmodel door te voeren na evaluatie van de invoering ervan in de privésector vanaf 2018. Een tripartite werkgroep is ermee belast om de evolutie van de beroepen in de sector op te volgen.

Daarnaast is er een budget van 100 miljoen euro voorzien voor kwalitatieve verbeteringen van de arbeidsomstandigheden en het evenwicht tussen werk en privé.

Om dat sociaal akkoord uit te voeren, moeten collectieve arbeidsovereenkomsten voor de privésector en protocolakkoorden voor de openbare sector afgesloten worden.

6) De dag van het Trefpunt Verpleegkunde werd georganiseerd in de vorm van een webinar op 17 november 2020 met als thema «welzijn op het werk in periode van pandemie». Bijna honderdvijftig verpleegkundigen namen hieraan deel. Wegens de maatregelen in het kader van de gezondheidscrisis konden geen fysieke evenementen worden georganiseerd.

7) De interkabinettenwerkgroep (IKW) «gezondheidszorgberoepen» binnen de Interministeriële Conferentie (IMC) «Volksgezondheid» behandelt deze problematiek. Dit gaat echter verder dan enkel de verpleegkundigen, ze behandelen alle soorten tekorten en de mogelijke oplossingen die hiervoor mogelijk zijn. Verschillende andere kabinetten, zoals Onderwijs, en administraties worden hierbij betrokken. De IKW rapporteert aan de IMC «Volksgezondheid».