|
|
Privacy - AI - Profilering - Overheidsdiensten - Cijfers en tendensen
kunstmatige intelligentie
ministerie
digitale cultuur
big data
| 26/4/2024 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 30/5/2024) |
| 26/5/2024 | Antwoord |
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2279
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2280
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2281
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2282
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2283
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2284
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2286
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2287
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2288
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2289
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2290
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2291
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2292
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2293
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2294
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2295
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2296
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2297
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2298
Overheden over de hele wereld maken al gebruik van artificiėle intelligentie (AI) in hun dagelijkse werk.
De uitrol ervan varieert echter drastisch van land tot land, afhankelijk van een hele reeks factoren.
De Italiaanse overheid gebruikt bijvoorbeeld AI op verschillende manieren, zoals klantenservice-«chatbots» en het bestrijden van belastingontduiking. Een «chatbot» van het ministerie van Arbeid verstrekt informatie over het gegarandeerde minimuminkomen. Het gebruik van AI bij belastingfraudebestrijding, zoals met het «Anonimometro»-systeem, heeft successen geboekt door het automatiseren van analyses en pseudonieme gegevens te gebruiken. Er is echter behoefte aan voorzichtigheid, vooral bij het implementeren van AI in kwetsbare gemeenschappen. In Rome wordt AI ingezet om waterleidingen te monitoren met behulp van sensoren en «machine learning».
De toepassing van AI binnen de overheid wordt bemoeilijkt door bezuinigingen en een verouderd ambtenarenapparaat. «Chatbots» hebben beperkingen en kunnen menselijke interactie niet volledig vervangen, vooral op straatniveau waar ambtenaren aanpassingen maken op basis van individuele situaties.
Overheidsmedewerkers experimenteren individueel met generatieve «AI-tools» om efficiėnter te werken. Er zijn uitdagingen bij het gebruik van AI voor wetgevingsprocessen, waarbij aangepaste modellen mogelijk nodig zijn voor specifieke toepassingen. De Italiaanse Kamer van afgevaardigden voert experimenten uit met AI in het wetgevingsproces. De «EU's AI Act» zou lidstaten moeten aansporen AI te omarmen, maar in Italiė wordt verwacht dat de reactie beperkt zal zijn zonder substantiėle investeringen. Het publieksbewustzijn en de vraag naar AI in openbare diensten zijn er laag, wat de adoptie ervan door de overheid vertraagt .
Op 10 februari 2023 nam de Senaat het voorstel van resolutie met betrekking tot de oprichting van een algoritmetoezichthouder van de heer Daems c.s. aan (doc. Senaat, nr. 7-328/4).
Bij de regeringsvorming in Nederland in 2021 werd in de beleidsverklaring van het regeerakkoord gesteld dat het land inzet op meer digitalisering. Naast de gebruikelijke verklaringen, waarbij men onder meer belooft verder in te zetten op de digitale kloof en de veiligheid op het internet, staat ook de verklaring dat men een algoritmetoezichthouder zal aanstellen om wettelijk te regelen «dat algoritmen worden gecontroleerd op transparantie, discriminatie en willekeur».
Deze roep komt niet toevallig: de Nederlandse toeslagenaffaire liet zien dat de Belastingdienst vertrouwde op algoritmen die ze zelf amper konden begrijpen, laat staan uitleggen.
Ook in de Verenigde Staten, waar algoritmen binnen openbare instanties al veel verder verspreid zijn, bleek dat verschillende van deze diensten over onvoldoende middelen beschikten om de algoritmes te evalueren die ze zelf gebruiken.
Deze schriftelijke vraag heeft een transversaal karakter. De verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2022-2025, en werden besproken tijdens een Interministeriėle Conferentie, waarop ook de politionele en justitiėle spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.
Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:
1) Maakt uw beleidscel momenteel gebruik van kunstmatige intelligentie? Zo ja, kunt u gedetailleerd beschrijven voor welke specifieke taken of doeleinden AI wordt toegepast?
2) Hoe gebruiken federale overheidsdiensten die onder uw bevoegdheid vallen, dergelijke programma's specifiek? Welke programma's worden gebruikt? Wat is de bijhorende kostprijs hiervan? Wordt het gebruik uitgebreid? Indien ja, op welke wijze en waarom?
3) Kunt u meedelen welk doel het gebruik van AI dient binnen de respectievelijke federale overheidsdiensten en hoe dit bijdraagt aan de uitvoering van beleidsnota's? Zijn er momenteel AI-toepassingen in gebruik binnen uw federale overheidsdiensten en zo ja, welke specifieke toepassingen worden hierbij gebruikt?
4) Wat is de huidige en verwachte toekomstige rol van AI bij het uitvoeren van beleidsnota's en binnen de verschillende programma's van de federale overheidsdiensten? Welke soorten data vormen de basis voor de AI-toepassingen die momenteel of in de toekomst worden gebruikt binnen de federale overheidsdiensten?
5) Zijn de algoritmen die worden gebruikt binnen uw beleidscel en departementen transparant? Kunt u details verstrekken over de mate van transparantie en de procedures die worden gevolgd om ervoor te zorgen dat de besluitvorming door AI begrijpelijk is voor de betrokken partijen en het publiek?
6) Kunt u een lijst verstrekken van lopende projecten met betrekking tot kunstmatige intelligentie binnen uw bevoegdheden en departementen? Wat is de beoogde kalender voor de implementatie van deze projecten?
7) Voor welke specifieke doeleinden zullen de lopende of toekomstige AI-projecten worden toegepast binnen uw beleidscel en/of departementen? Kunt u gedetailleerd uitleggen hoe deze projecten bijdragen aan de verbetering van uw beleid en dienstverlening? Zijn er vooropgestelde doelen? Werden deze reeds geėvalueerd?
1) Op het occasioneel gebruik van bepaalde publiek toegankelijke tools zoals Chat GTP wordt er in mijn beleidscel verder geen gebruik gemaakt van kunstmatige intelligentie (AI, artificiële intelligentie).
2) België heeft vanaf 2019 plannen en initiatieven uitgewerkt waarbij de invoering van AI door de overheidsdiensten één van de ontwikkelassen is. Hoewel deze invoering zich nog in de opstartfase bevindt, kent zij wel een onafgebroken en aanzienlijke groei. Het is dus moeilijk om de kosten op het niveau van alle federale overheidsdiensten te ramen op dit moment (maar het is al gebleken dat het federale niveau en de gewesten meer geëxperimenteerd hebben dan het lokale niveau).
Bovendien zijn de initiatieven nog gefragmenteerd op het federale niveau. Bijgevolg en teneinde de inspanningen te coördineren, hebben de federale overheidsdienst Beleid & Ondersteuning (FOD BOSA) en de FOD Economie de stuurgroep van het convergentieplan voor de ontwikkeling van AI opgericht.
In het kader van de implementatie van zijn AI4Belgium Observatory, heeft de FOD BOSA eind 2023 samen met het Sturingscomité van het nationaal convergentieplan een nieuw overzicht van de verschillende initiatieven binnen de overheidsdiensten gelanceerd. Dit overzicht wordt verwacht tegen eind 2024 en zal het mogelijk maken om een veel gedetailleerder zicht op deze vragen te bekomen.
3) Het Nationaal Convergentieplan voor de ontwikkeling van artificiële intelligentie, gepubliceerd in 2022, heeft als doelstelling een «Betere dienstverlening en een betere beveiliging aan de burger» dankzij AI: betere toegang tot informatie, een grotere reactiviteit, administratieve vereenvoudiging, automatische opening van recht, enz. De initiatieven zijn op federaal niveau nog gefragmenteerd en de FOD BOSA en de FOD Economie hebben de stuurgroep van het convergentieplan voor de ontwikkeling van AI opgericht om de inspanningen te coördineren.
Voorbeelden van de bestaande toepassingen zijn: het automatisch indexeren en het intelligent doorzoeken van documenten, het automatisch herkennen van karakters, de optimalisatie van processen, het call center-beheer, de chatbots, de e-mailclassificatie, fraudedetectie, het ontmantelen van criminele netwerken dankzij de automatische analyse van sms’en, de opsporing van incidenten, het voorspellend onderhoud van digitale diensten, de anonimisering van documenten, de identificatie van vacatures waar u toegang toe heeft en suggesties voor te volgen opleidingen, meerdere initiatieven van de FOD Economie, onder andere op het vlak van bescherming van consumenten, kunnen ook aangehaald worden.
Onlangs heeft de #SmartNation AI Hackathon zich gebogen over verschillende uitdagingen van de overheidsdiensten (toegang tot justitie vergemakkelijken, verwerking van patiëntendossiers in ziekenhuizen optimaliseren, formuleringen van antwoorden op parlementaire vragen voorstellen).
4) Zoals aangegeven in antwoord op vraag 2), heeft de FOD BOSA samen met de Sturingscomité van het nationaal convergentieplan een nieuw overzicht van de verschillende initiatieven binnen de overheidsdiensten gelanceerd. Dit overzicht wordt verwacht tegen eind 2024 en zal het mogelijk maken om een veel gedetailleerder zicht op deze vragen te bekomen.
5) De waarden die worden gepromoot in het nationaal convergentieplan voor de ontwikkeling van AI benadrukken het belang van de ethische vereisten inzake transparantie. Er wordt dus bijzondere aandacht besteed aan dit punt en aan de omkadering van AI-technologieën. De AI Act, goedgekeurd door het Europees Parlement en de Europese Raad, zal het wettelijk kader zal bieden voor het gebruik van AI. In dit opzicht wordt de laatste hand gelegd aan een gedragscode voor het gebruik van generatieve AI en aan een charter voor het verantwoord gebruik van AI binnen de overheidsdiensten. In geen enkel geval zal binnen de overheidsdiensten een beslissing genomen worden, die een impact zou hebben op de burger, zonder menselijk toezicht.
De invoering van een aangepast charter, een gedragscode, opleidingen en tools zoals de AI Ethics Assessment Tool (een webtoepassing voor samenwerking die multidisciplinaire teams toelaat om zichzelf te evalueren om na te gaan of hun AI-implementaties de aanbevelingen van de «Assessment List for Trustworthy AI» volgen) maakt het binnen de overheid voor de ambtenaren mogelijk om alle ethische dimensies van de ontwikkeling en het gebruik van AI-tools te integreren. Binnen de federale overheid werd een Raadgevend Comité ethiek inzake data en artificiële intelligentie opgericht, dat op 5 juni 2024 een eerste keer samenkomt. Dat comité heeft als doelstelling wetenschappelijk adviezen te formuleren over ethische, juridische, economische, sociale en milieuvraagstukken inzake artificiële intelligentie, robotica, algoritmes, en aanverwante technologieën die worden ingezet binnen de overheid en die een belangrijke impact kunnen hebben op individuele of maatschappelijke belangen.
6) Zoals aangegeven in antwoord op vraag 2), heeft de FOD BOSA samen met de Sturingscomité van het nationaal convergentieplan een nieuw overzicht van de verschillende initiatieven binnen de overheidsdiensten gelanceerd. Dit overzicht wordt verwacht tegen eind 2024 en zal het mogelijk maken om een veel gedetailleerder zicht op deze vragen te bekomen. Zie ook punt 3).
7) Zoals aangegeven in antwoord op vraag 2), heeft de FOD BOSA samen met de Sturingscomité van het nationaal convergentieplan een nieuw overzicht van de verschillende initiatieven binnen de overheidsdiensten gelanceerd. Dit overzicht wordt verwacht tegen eind 2024 en zal het mogelijk maken om een veel gedetailleerder zicht op deze vragen te bekomen.