Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 7-2247

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 22 maart 2024

aan de vice-eersteminister en Minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Dierenbescherming - Bedreigde diersoorten - Chinese traditionele geneeskunde - Dierlijk materiaal - Handel - Gebruik - Aanpak - Douane - Belgische financiële instellingen - Betrokkenheid - Cijfers en tendensen

welzijn van dieren
zwarte handel
beschermde soort
zachte geneeskunde
China
financiële instelling
economische ethiek

Chronologie

22/3/2024Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 25/4/2024)

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2248
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2249
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-2250

Vraag nr. 7-2247 d.d. 22 maart 2024 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

EIA UK (Environmental Investigation Agency UK) onthulde in het recente rapport «Investing in Extinction» de praktijken binnen de wereld van de traditionele Chinese geneeskunde (TCM). Lichaamsdelen van bedreigde luipaarden en schubdieren worden gebruikt in ten minste achtentachtig TCM-producten, goedgekeurd door de «National Medical Products Administration of China».

Dit roept ethische vragen op, vooral omdat sommige producten ook delen van tijgers en neushoorns bevatten, in strijd met de CITES-aanbevelingen. Het rapport belicht echter niet alleen deze realiteit, maar wijst ook op de betrokkenheid van tweeënzestig internationale financiële instellingen, waaronder AXA SA, BlackRock Inc, BNP Paribas SA, Citigroup Inc, Deutsche Bank, HSBC, Legal & General, de Royal Bank of Canada en UBS AG.

De betrokkenheid van deze prominente financiële instellingen, velen ondertekenaars van «Principles for Responsible Investment» en leden van het «International Corporate Governance Network», is bijzonder zorgwekkend. Ze investeren in drie Chinese farmaceutische bedrijven die verantwoordelijk zijn voor de productie van de omstreden TCM-producten.

Een juridisch specialist van het EIA benadrukt dat het gebruik van bedreigde dieren in TCM-producten de CITES-aanbevelingen negeert en kan leiden tot de uitroeiing van deze soorten op industriële schaal. Deze financiële instellingen, waarvan velen betrokken zijn bij milieugerichte initiatieven, staan nu onder kritiek vanwege hun investeringen in bedrijven die bijdragen aan biodiversiteitsverlies.

Ondanks de CITES-regulering en de vermelding van luipaarden en schubdieren heeft EIA geen betrouwbare informatie gevonden over de herkomst van de gebruikte dierlijke derivaten. Het EIA doet een dringende oproep aan de Chinese regering om de CITES-aanbevelingen strikt op te volgen en het gebruik van lichaamsdelen van deze bedreigde diersoorten voor commerciële doeleinden binnen de nationale markt te verbieden.

Het rapport onthult niet alleen de schaduwzijde van de TCM-industrie, maar legt ook de verwevenheid van de financiële sector bloot. Het onderstreept de behoefte aan verandering en verantwoording op nationaal en internationaal niveau om de handel in bedreigde diersoorten te stoppen en biodiversiteit te behouden. Een dringende heroverweging van investeringen door financiële instellingen is noodzakelijk om geloofwaardigheid te behouden in hun streven naar milieuvriendelijkheid (cf. https://eia-international.org/report/investing-in-extinction-how-the-global-financial-sector-profits-from-traditional-medicine-firms-using-threatened-species/).

Deze schriftelijke vraag heeft een transversaal karakter. De bevoegdheid van het Vlaams Gewest inzake natuurbehoud (in ruime zin) is gebaseerd op artikel 6, § 1, III, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen. Het Vlaams Gewest oefent deze bevoegdheid uit door middel van decreten omtrent natuur, bos, jacht en visserij. Het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen (FAVV) is een federale instelling die waakt over de voedselveiligheid. Het betreft dus een transversale aangelegenheid met de Gewesten.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:

1) Wat is de huidige stand van zaken met betrekking tot het toezicht op de handel en het gebruik van bedreigde diersoorten voor traditionele geneeskunde binnen België? Kunt u specifieke cijfers delen van de laatste drie jaar met betrekking tot inbeslagnames, overtredingen en eventuele rechtszaken? Kan u ook meedelen welke straffen daders kregen?

2) Kunt u specifieke informatie verstrekken over de betrokkenheid van Belgische financiële instellingen bij bedrijven die traditionele Chinese geneeskundeproducten produceren met gebruik van bedreigde diersoorten? Zou het mogelijk zijn om cijfers te verkrijgen over de investeringen van deze instellingen in dergelijke ondernemingen? Wordt hiertegen actie ondernomen? Zo ja, welke?

3) In hoeverre is de overheid op de hoogte van en betrokken bij de handel in bedreigde diersoorten voor traditionele geneeskunde, met name afkomstig uit China? Zijn er specifieke maatregelen genomen om deze handel te monitoren en te beperken? Kunnen er, op basis van Belgische wetgeving, sancties worden opgelegd aan financiële instellingen die betrokken zijn bij investeringen die bijdragen aan biodiversiteitsverlies en het gebruik van bedreigde diersoorten?

4) Heeft de Belgische overheid recentelijk sancties opgelegd aan financiële instellingen die betrokken zijn bij investeringen die bijdragen aan biodiversiteitsverlies en het gebruik van bedreigde diersoorten? Zo ja, kunt u voorbeelden geven van dergelijke sancties?

5) In hoeverre wordt de douane ingezet om de sluikhandel in bedreigde diersoorten en hun derivaten, met name voor traditionele geneeskunde, te detecteren en te voorkomen? Zijn er recente successen op dit gebied?

6) Zijn er wettelijke verplichtingen voor Belgische financiële instellingen om transparantie te bieden over hun investeringen in sectoren die verband houden met biodiversiteitsverlies en de illegale handel in bedreigde diersoorten? Hoe wordt deze transparantie momenteel afgedwongen?

7) Welke specifieke maatregelen worden overwogen om Belgische financiële instellingen aan te moedigen om te desinvesteren in bedrijven die betrokken zijn bij de productie van traditionele Chinese geneesmiddelen met gebruik van bedreigde diersoorten? Zijn er plannen voor bijvoorbeeld een actief desinvesteringsbeleid?

8) Wat is het standpunt van de overheid ten aanzien van het aansprakelijk stellen van financiële instellingen voor hun betrokkenheid bij investeringen die bijdragen aan het gebruik van bedreigde diersoorten voor traditionele geneeskunde? Zijn er overwegingen om specifieke regelgeving op te stellen om dergelijke betrokkenheid te reguleren?