Schriftelijke vraag nr. 7-2039

van Ludwig Vandenhove (Vooruit) d.d. 4 juli 2023

aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing

Identiteitsdiefstal - Gevallen - Cijfers - Aanpak - Specifieke wetgeving - Politie - Preventieve maatregelen

identiteitsdiefstal
officiële statistiek
politie

Chronologie

Vraag nr. 7-2039 d.d. 4 juli 2023 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Identiteitsdiefstal is een relatief nieuw gegeven.

Het betreft een transversale aangelegenheid waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik. Identiteitsfraude maakt hier deel van uit.

Onder andere daardoor is het nog grotendeels onbekend bij de gemiddelde burger. Ook blijkt de Belgische wetgeving niet echt geactualiseerd te zijn om het hoofd te bieden aan deze nieuwe vorm van criminaliteit.

Identiteitsfraude doet zich voor bij personen, maar ook ten aanzien van private bedrijven.

1) Graag zou ik de cijfers ontvangen van het aantal gevallen van identiteitsfraude of -diefstal dat zich tussen 1 januari 2013 en 30 juni 2023 heeft voorgedaan. Is het mogelijk om deze cijfers per jaar en per provincie te bekomen?

2) In Nederland is er sedert 1 mei 2014 een specifieke wetgeving om het probleem van identiteitsdiefstal aan te pakken. In België bestaat die vooralsnog nog niet en wordt identiteitsfraude mogelijk enkel op basis van een aantal zijdelingse wetgevingen vervolgd.

Zijn er plannen om, net zoals in Nederland, specifieke bepalingen in het strafrecht op te nemen? Indien ja, wat is de kalender? Is deze aangelegenheid al bekeken met de minister van Justitie?

3) Hoeveel capaciteit is er vrijgemaakt binnen de federale politie en/of federale gerechtelijke politie om het fenomeen identiteitsdiefstal aan te pakken? Over hoeveel personeelsleden gaat het? Zal die capaciteit uitgebreid worden?

4) Welke preventieve maatregelen neemt u of zal u nemen om personen en rechtspersonen beter te beschermen tegen identiteitsfraude?

Antwoord ontvangen op 24 juli 2023 :

1) Als bijlage vindt u een tabel van het aantal feiten inzake «Identiteitsfraude», dat door de politiediensten in de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG) werd geregistreerd.

Deze gegevens worden weergegeven op het niveau van de provincies voor de volledige jaren 2013 tot en met 2021, alsook voor de eerste drie trimesters van 2022. De gegevens zijn afkomstig van de databankafsluiting van 27 januari 2023.

De cijfers voor het vierde trimester van 2022 zijn momenteel nog niet beschikbaar.

2) Ik verwijs naar de elementen die de minister van Justitie, onder wiens bevoegdheid de strafwetgeving valt, u zal kunnen verschaffen. Ik kan u evenwel meedelen dat mijn administratie heeft meegewerkt aan de gerechtelijke omzendbrief COL 08/2019 van het College van procureurs-generaal betreffende de bestrijding van identiteitsfraude. Deze omzendbrief bevat een overzicht van de bestaande Belgische delictsomschrijvingen waaronder het fenomeen identiteitsfraude, afhankelijk van de specifieke omstandigheden, kan worden ondergebracht.

3) In de schoot van de centrale directie van de Technische en Wetenschappelijke Politie fungeert de centrale dienst voor Bestrijding van valsheden (CDBV) als centraal aanspreekpunt voor de authenticatie van identiteitsdocumenten en rijbewijzen voor de federale en lokale politie.

De dienst telt momenteel 9,5 voltijdsequivalenten (VTE). Momenteel kent de centrale dienst voor Bestrijding van valsheden een tekort van vier VTE’s. Er zijn geen concrete plannen om het team in de nabije toekomst uit te breiden.

4) Er bestaat al enkele jaren een taskforce Identiteitsfraude om dit fenomeen te doorgronden en te bestrijden op het niveau van de overheden die de identiteits- en reisdocumenten uitreiken.

Deze taskforce bestaat uit leden van de federale overheidsdienst (FOD) Binnenlandse Zaken (algemene directie Identiteit en Burgerzaken en Dienst Vreemdelingenzaken), leden van de FOD Buitenlandse Zaken en vertegenwoordigers van de centrale dienst voor de Bestrijding van valsheden van de federale politie. Ook de parketten zijn er vertegenwoordigd. Voor sommige thematische vergaderingen worden ook andere deelnemers van de openbare of privésector uitgenodigd.

In 2014 was er een eerste grote operatie waarbij enerzijds de overheden belast met de uitreiking (gemeenten en consulaire posten) werden verzocht om een referentieambtenaar aan te wijzen, en waarbij anderzijds op nationaal niveau een specifieke helpdesk met betrekking tot identiteitskwesties werd opgericht. Daaruit volgden een aantal sensibiliserings- en opleidingscampagnes om de behandelende ambtenaren beter te wapenen om correct te kunnen reageren aan de bron. Het laatste evenement was de conferentie van 13 december 2022, waaraan alle actoren die betrokken zijn bij de preventie en de bestrijding van identiteitsfraude, met inbegrip van de parketten, deelnamen.

Daarnaast werken mijn diensten, eveneens in het kader van preventie, aan technische ontwikkelingen met het oog op het versterken van de fysieke beveiliging van de documenten (nieuwe generatie van elektronische identiteitsdocumenten en verblijfstitels met vingerafdrukken, en van nieuwe, beter beveiligde paspoorten), alsook van de procedures van uitgifte en uitreiking. Wat het tweede punt betreft, wordt er gestreefd naar een optimalisering van de middelen voor de eerstelijnsactoren op het terrein om identiteitsfraude te detecteren. Zo werd bijvoorbeeld de toepassing Belpic, waarmee de identiteitsdocumenten in de gemeenten kunnen worden besteld en uitgereikt, aangepast om de overheden belast met de uitreiking te helpen bij de fraudebestrijding (wanneer een nieuwe identiteitskaart wordt aangevraagd, wordt de foto van de laatste uitgegeven identiteitskaart automatisch weergegeven in de toepassing. Het is tevens mogelijk om de historiek van de foto’s en handtekeningen te raadplegen). Bovendien worden bij de uitreiking van een kaart de vingerafdrukken die op het document staan, vergeleken met de vingerafdrukken van de houder die de kaart komt afhalen.

Ik wil er tevens aan herinneren dat de burger aan de hand van de toepassing DOCSTOP het verlies of de diefstal van zijn identiteitsdocument, vreemdelingenkaart, verblijfstitel of paspoort onmiddellijk telefonisch kan melden aan de Helpdesk DOCSTOP van de algemene directie Identiteit en Burgerzaken.

De informatie die de burger meedeelt via DOCSTOP wordt rechtstreeks ingevoerd op de website CHECKDOC, een zoekmachine die op basis van het ingevoerde documentnummer de administratieve referentiedatabanken doorzoekt. Een opzoeking is de klok rond, zeven dagen per week en vanaf eender welke plek ter wereld mogelijk. Het doel is om elke natuurlijke of rechtspersoon die een financiële, commerciële of administratieve transactie wil uitvoeren waarvoor een identiteitsdocument voorgelegd wordt, ervan informeren of het voorgelegde identiteitsdocument bij de Belgische overheden bekend staat als zijnde verloren, gestolen, vernield of ongeldig.

Sinds enige tijd behoort live enrollment van de foto voor de identiteits- en reisdocumenten ook tot de mogelijkheden van de gemeenten. Op die manier kunnen pogingen tot identiteitsdiefstal, door bijvoorbeeld gebruik te maken van «photo morphing» (het digitaal combineren van foto's van verschillende personen in één foto op basis van gelijkenis) of fotosubstitutie (aanbieden van een foto van een andere persoon of van je eigen foto onder een valse identiteit), worden vermeden en kan identiteitsfraude bijgevolg doeltreffender worden bestreden.

De taskforce onderzoekt nu ook de mogelijkheid om analyseprogramma’s te integreren in de identiteitsketen. Het idee is om in de uitreikingsprocedures van identiteits- en reisdocumenten automatisch probleemdossiers te kunnen identificeren, zodat deze aan ons personeel kunnen worden voorgelegd voor een grondigere controle.

Ook de gerechtelijke omzendbrief COL 08/2019 van het College van procureurs-generaal strekt ertoe, een kader te definiëren om de bestrijding van identiteitsfraude te verbeteren, rekening houdend met een integrale en geïntegreerde aanpak van het fenomeen. Het concept «integraal» maakt dat de aanpak van de identiteitsfraude voortdurende aandacht vereist voor de preventie, de repressie en de opvolging van daders en slachtoffers. De geïntegreerde aanpak vereist de samenwerking van alle betrokken actoren om te komen tot een gezamenlijke, efficiënte en effectieve oplossing.

Er wordt in het bijzonder aandacht besteed aan de definitie van het begrip «identiteitsfraude» en aan de beschrijving van de manifestatievormen ervan (en aan het gedrag dat vervolgd kan worden), aan de beeldvorming en aan de delictsomschrijving, aan de verbetering van de mededeling van de informatie tussen de verschillende actoren en aan de bepaling van preventieve en repressieve maatregelen.

Binnen het openbaar ministerie werden bij elk parket referentiemagistraten aangewezen, die instaan voor de follow-up van de dossiers en fungeren als aanspreekpunt voor de overheden die dossiers betreffende identiteitsfraude hebben overgezonden. Deze referentiemagistraten werden tevens gesensibiliseerd door de taskforce Identiteitsfraude.

In januari 2007 werd bovendien ook het systeem «eCops» gelanceerd door de FOD Economie en de Federal Computer Crime Unit (FCCU), een meldpunt inzake misbruiken op internet. Via «eCops» konden nieuwe praktijken gemakkelijker geïdentificeerd worden en werden ook de klachten meer gecentraliseerd.

Vandaag de dag verwijst de federale politie naar een meldpunt fraude van de FOD Economie via haar website (https://www.politie.be/5998/nl/contact/online-aangiften-niet-dringend/meldpunt-fraude)