Schriftelijke vraag nr. 7-1830

van Julien Uyttendaele (PS) d.d. 23 november 2022

aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing

Grondwettelijk Hof - Prejudiciële vragen - Artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 over het Grondwettelijk Hof - Toepassing - Weigeringen - Hof van Cassatie - Raad van State - Cijfers - Redenen

Grondwettelijk Hof (België)
hogere rechtspraak
administratieve rechtspraak
prejudiciële rechtsvraag
rechtsvordering

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1829

Vraag nr. 7-1830 d.d. 23 november 2022 : (Vraag gesteld in het Frans)

Voor zover de controle door het Grondwettelijk Hof in het kader van de prejudiciële procedure zowel het federale niveau als de deelstaten betreft, aangezien de wetten van de deelstaten ook aangetast kunnen zijn door ongrondwettelijkheid (zowel met betrekking tot de regels inzake de bevoegdheidsverdeling als met betrekking tot de fundamentele grondwettelijke rechten), is de transversale aard van deze vraag voldoende aangetoond en is de indiening ervan in de Senaat logisch.

Tijdens hoorzittingen in het kader van de werkzaamheden van de Commissie voor de Institutionele aangelegenheden, hebben verschillende juristen hun bezorgdheid geuit over een praktijk van het Hof van Cassatie, en in mindere mate van de Raad van State, die ertoe zou leiden dat de voor hen voorgeschreven verplichting om een prejudiciële vraag te stellen aan het Grondwettelijk Hof zou worden omzeild.

Artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof (BWGH) bepaalt dat de rechtscolleges in laatste aanleg slechts in een beperkt aantal uitdrukkelijk bepaalde gevallen mogen weigeren een prejudiciële vraag te stellen aan het Grondwettelijk Hof.

Dat is het geval wanneer:

– de zaak niet ontvankelijk is voor het rechtscollege in laatste aanleg of het rechtscollege onbevoegd is om redenen die ontleend zijn aan normen die niet zelf het onderwerp uitmaken van het verzoek tot het stellen van de prejudiciële vraag (artikel 26,§ 2, 1° van de BWGH) ;

– wanneer het Grondwettelijk Hof reeds uitspraak heeft gedaan op een vraag met een identiek onderwerp (artikel 26,§2, 2°, BWGH) ;

– in het geval het een procedure in kortgeding, administratief kortgeding of een procedure over een voorlopige hechtenis betreft, en voor zover er geen ernstige twijfel bestaat over de verenigbaarheid van de betrokken rechtsnorm met de bepalingen waarover het Grondwettelijk Hof de controle verzekert, en dat er geen beroep tot vernietiging of prejudiciële vraag met hetzelfde onderwerp bij het Hof aanhangig is (artikel 26, §3, BWGH) ;

– de schending wordt opgeworpen van een grondrecht dat op geheel of gedeeltelijk analoge wijze is gewaarborgd in een bepaling uit titel II van de Grondwet en in een bepaling van Europees of internationaal recht, wanneer de rechtscolleges oordelen dat de bepaling uit titel II van de Grondwet klaarblijkelijk niet geschonden is, dat uit een arrest van een internationaal rechtscollege blijkt dat de bepaling uit het Europees of internationaal recht klaarblijkelijk geschonden is, of dat uit een arrest van het Grondwettelijk Hof blijkt dat de bepaling uit titel II van de Grondwet klaarblijkelijk geschonden is. (artikel 26, §4, BWGH).

In werkelijkheid zouden het Hof van Cassatie en de Raad van State echter weigeren om prejudiciële vragen te stellen - waar de partijen nochtans om verzoeken - om andere redenen dan die waarin de bijzondere wetgever voorziet. Sommige experten die gehoord werden wezen erop dat die rechtscolleges de functie van hoogste rechtscollege van het Grondwettelijk Hof symbolisch ontkennen en het evenwicht dat door de grondwetgever en de bijzondere wetgever is ingevoerd, omverwerpen.

Die praktijk baart ons, wetgevers, zorgen vooral omdat ze flagrant in strijd is met artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989. Bovendien is het zo dat die uitspraken over het weigeren van het stellen van prejudiciële vragen door de rechtbanken in laatste aanleg worden gedaan. Het is zeer zorgwekkend voor de rechtszoekende dat hem die waarborg tot grondwettelijke toetsing, waarover hij nochtans beschikt, ontzegd wordt.

1) Beschikt u over bijkomende informatie over deze problematiek, in het bijzonder via de contacten tussen uw bestuur en de verschillende balies van ons land?

2) Hoeveel beslissingen tot verwijzing werden genomen door respectievelijk het Hof van Cassatie en de Raad van State sinds de herziening van artikel 26 van de bijzondere wet, dus sinds april 2014, in vergelijking met het aantal verzoeken tot het stellen van prejudiciële vragen aan het Grondwettelijk Hof die opgeworpen werden voor die twee rechtscolleges op basis van artikel 26, § 1 van de bijzondere wet van 6 januari op het Grondwettelijk Hof?

3) Wat waren de meest gegeven redenen die het Hof van Cassatie en de Raad van State inriepen uit de uitzonderingen bedoeld in artikel 26 van de BWGH bij de uitspraken tot weigering om een prejudiciële vraag te stellen aan het Grondwettelijk Hof?

Antwoord ontvangen op 22 december 2022 :

Vooreerst benadruk dat ik deze vraag enkel zal beantwoorden voor wat betreft de Raad van State gezien mijn bevoegdheden zich beperken tot de Raad van State.

1) Ik beschik niet over enige bijkomende, specifieke informatie over de beweerde problematiek via de contacten tussen mijn administratie en de verschillende ordes in het land. Het weigeren tot het stellen van een prejudiciële vraag wordt, toch op basis van de voor mij beschikbare informatie, steeds getoetst aan en gemotiveerd in het licht van artikel 26 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof. Dit is een casuïstische beoordeling die eigen is aan iedere zaak. Van een ongemotiveerde weigering tot het stellen van een prejudiciële vraag door de Raad van State heb ik dusver geen kennis.

2) Ziehier de gevraagde cijfers:

3) Per gerechtelijk jaar spreekt de Raad van State bijna 3 000 arresten uit. In het kader van een groot deel van deze arresten werd geen prejudiciële vraag gesteld, aangezien de partijen daar niet om vroegen. In het kader van andere arresten werd geweigerd om prejudiciële vragen te stellen aan het Grondwettelijk Hof.

Voor de betrokken periode (2014-2022) is het echter niet mogelijk, niet haalbaar om voor alle arresten die voor elk gerechtelijk jaar werden uitgesproken na te gaan om welke reden de Raad van State geweigerd heeft om een prejudiciële vraag te stellen. De Raad van State, afdeling bestuursrechtspraak, houdt zich aan de redenen tot weigering die voorzien worden in artikel 26 van de bijzondere wet op het Grondwettelijk Hof. De auteur van de vraag verstrekt geen enkele precisering met betrekking tot de eventuele andere redenen waarop de Raad van State een beroep zou doen.

De Raad van State beoordeelt de teneur van een prejudiciële vraag en de draagwijdte ervan voor de oplossing van het geschil hoe dan ook geval per geval, zodat de redenen tot weigering die in het voornoemde artikel 26 bedoeld worden in functie van elk geval geanalyseerd worden.