Schriftelijke vraag nr. 7-1731

van Tom Ongena (Open Vld) d.d. 6 september 2022

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Druggebruik - Harddrugs - Studenten - Verslaving - Cijfers en tendensen

drugverslaving
jongere
student
verdovend middel
epidemie
zwarte handel
officiële statistiek

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1732
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1733

Vraag nr. 7-1731 d.d. 6 september 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Corona heeft een invloed gehad op het alcohol- en drugsgebruik van studenten. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD). Er werd duidelijk minder alcohol gedronken dan bij de vorige bevraging in 2017. Het gebruik van illegale drugs daarentegen is wel lichtjes gestegen (cf. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/03/29/minder-alcoholgebruik-bij-studenten-in-2021-wel-iets-meer-can/).

Met de enquête «In hogere sferen?» houdt het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) vierjaarlijks de vinger aan de pols. Tussen februari en april 2021 vulden 33 373 studenten aan het Vlaamse of Nederlandstalige Brusselse hoger onderwijs de online vragenlijst in.

Het gebruik van illegale drugs ligt een stuk lager dan dat van cannabis. Toch steeg ook het laatstejaarsgebruik van deze middelen licht. Xtc en cocaïne zijn daarin de meest gebruikte middelen, met respectievelijk 8 % en 5 %. Omdat dit recent vaak onder de aandacht kwam, werd ook het gebruik van lachgas bevraagd. Dit blijkt echter niet courant te zijn onder studenten, met slechts 3 % bij laatstejaarsstudenten.

In de reeks «faqda» van Studio Brussel getuigden eerder dit jaar twee jongemannen anoniem hoe ze met drugs in contact zijn gekomen en hoe het hun leven beïnvloedt. «Mensen weten niet hoe diep coke in onze samenleving verweven zit. In elke business, in elke leeftijdsgroep.» (cf. https://belgium-times.com/samenleving/studio-brussel-reeks-faqda-legt-cocainegebruik-bij-jongvolwassenen-bloot-coke-is-het-dessert/).

Uit onderzoek blijkt dat 8 % van de jongvolwassenen in Vlaanderen recent cocaïne heeft genomen. De twee getuigen hebben door de jaren heen gemerkt hoe steeds meer mensen in hun omgeving cocaïne probeerden.

In Nederland ligt het gebruik nog hoger: de Utrechtse studentenvereniging UVSV/NVVSU luidde de alarmbel over het excessief gestegen gebruik van harddrugs onder studenten sinds corona (cf. https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/als-studenten-zelf-alarm-slaan-over-hun-cocainegebruik-dan-is-er-wat-aan-de-hand~b673ab36/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.advalvas.vu.nl%2F). «Als traditioneel besloten studentenverenigingen eendrachtig alarm slaan over in hun ogen "excessief" gebruik van harddrugs onder alle studenten sinds corona, dan is er wat aan de hand», aldus De Volkskrant.

Bij verenigingen maken de ouderejaars zich nu zorgen om eerstejaars die veel meer cocaïne gebruiken dan zij. Voor corona werd dit nog in toom gehouden. Toen kwamen de lockdowns: geen Koningsdag, geen festivals en alle studentensociëteiten dicht. Opgehokte studenten organiseerden huisfeestjes om niet gek te worden. Zonder controle van de sociëteit kwam de MDMA of cocaïne wekelijks op tafel. Nu zijn de sociëteiten weer open en zijn harddrugs daar nog steeds verboden maar is thuis een verontrustende gewoonte gegroeid.

Sommige Nederlandse studentenhuizen staan al bekend als «drugshuis»: een huis waar het volstrekt normaal is vaak cocaïne te gebruiken.

Wat betreft transversaal karakter: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota integrale veiligheid en het nationaal veiligheidsplan voor de periode 2016-2019, en werden besproken tijdens een interministeriële conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale Gewestaangelegenheid waarbij de rol van de gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Hoeveel processen-verbaal werden er opgesteld over druggebruik in studentensteden en -campussen de jongste vijf jaar? Welke straffen werden uitgesproken? Zijn er trends te bemerken sinds de coronacrisis? Zou u dit uit kunnen splitsen per Gewest?

2) Welke soort drugs werden er vooral aangetroffen? Welke soort drugs zijn populair onder studenten en wat is het aandeel van harddrugs? Is er, zoals in Nederland, een toename van het gebruik van harddrugs sinds het einde van de coronacrisis?

3) Hoeveel overdosissen werden geregistreerd onder studenten, op campussen en in studentensteden de jongste vijf jaar? Is hier een trend te bemerken? Kan er een onderscheid worden gemaakt tussen hogescholen en universiteiten?

4) Hoe is het gebruik van harddrugs onder studenten, en jongeren in het algemeen, de laatste jaren geëvolueerd? Worden harddrugs meer door buitenlandse studenten of door Belgische studenten gebruikt?

5) Hoeveel studenten werden de jongste vijf jaar gearresteerd voor het verhandelen en dealen van illegale drugs? Zijn hier trends te bemerken?

Antwoord ontvangen op 14 november 2022 :

1) Betreft gegevens van de politie.

2) Wij hebben geen informatie over de substanties die tijdens politiecontroles zijn aangetroffen en evenmin over de prevalentie van het druggebruik in universiteitssteden en campussen. Drug Vibes, een online enquête van Sciensano waarin druggebruikers worden ondervraagd, kan wel een interessant beeld geven van de substantie die het populairst is onder de studenten die aan de enquête deelnemen (zie tabel 1). Hier moet worden benadrukt dat de enquête plaatsvindt onder druggebruikers en dat de percentages dus niet mogen worden veralgemeend.

Tabel 1. Aandeel van de verschillende substanties geconsumeerd door studenten die in de voorgaande maand drugs gebruikten (2020-2022) (bron: Drug Vibes)

In dezelfde enquête is ook gepeild naar de druggebruiksfrequentie tijdens de coronaviruspandemie onder jongeren tussen achttien en negenentwintig jaar die in de maand vóór de enquête drugs hadden gebruikt.

Tabel 2 toont het aandeel van de respondenten volgens de frequentie van hun gebruik van cannabis, cocaïne, ecstasy en amfetamine in de voorgaande maand. Uit de resultaten blijkt een algemene daling van de gebruiksfrequentie van de verschillende substanties tussen maart 2021 en maart 2022.

Tabel 2. Evolutie van het aandeel van de huidige consumenten van 18-29 jaar volgens de frequentie van hun gebruik van cannabis, cocaïne, ecstasy en amfetamine (2020-2022) (bron: Drug Vibes)

3) De gegevens over het aantal overdosissen bij studenten of jongeren in het algemeen in de afgelopen vijf jaar zijn – voor zover wij weten – bijzonder beperkt. Er dient een onderscheid te worden gemaakt tussen dodelijke en niet-dodelijke overdosissen. Dodelijke overdosissen zijn opgenomen in het Belgische sterfteregister, over niet-dodelijke overdosissen hebben wij geen systematische informatie.

Tussen 2015 en 2019 (het laatste beschikbare jaar in het Belgische sterfteregister) zijn er jaarlijks 100 tot 136 sterfgevallen geregistreerd die verband hielden met een overdosis van een illegale substantie.

Van deze sterfgevallen waren er 2 à 13 jonger dan 25 jaar, dit is 1 à 10 % van het totale aantal overdosissen (zie tabel 3).

Tabel 3: Aantal en aandeel van de sterfgevallen verband houdend met een overdosis van een illegale substantie tussen 2015 en 2019 in België per leeftijdsgroep (bron: Belgisch sterfteregister)

De afgelopen vijf jaar is er geen belangwekkende trend waargenomen.

4) De studie die u in de inleiding vermeldt, «In hogere sferen?», is de beste studie om de evolutie van de consumptie van illegale substanties onder studenten te volgen. De studie wijst op een lichte toename van het gebruik van cannabis en andere illegale substanties onder Vlaamse studenten in 2021 – in vergelijking met 2017 – hoewel geen enkele statistische test bevestigt dat deze stijging significant is. Wij beschikken niet over de ruwe cijfers van deze studie om aanvullende analysen te kunnen verrichten.

De Belgische Gezondheidsenquête (HIS), die om de vijf jaar wordt gehouden en waarvan 2018 het laatste beschikbare jaar is, biedt eveneens relevante informatie over de consumptie van substanties door jongeren. De enquête maakt het mogelijk om binnen een representatieve steekproef van de bevolking het aandeel te berekenen van de jongeren tussen vijftien en vierentwintig jaar in België die in de voorgaande twaalf maanden cocaïne, ecstasy en andere drugs dan cannabis hebben geconsumeerd (zie tabel 4).

Tabel 4: Aandeel van jongeren tussen 15 en 24 jaar die de verschillende substanties in de voorgaande 12 maanden hebben gebruikt (bron: Health Interview Survey, Sciensano, 2018)

Uit deze gegevens blijkt geen enkele significante toename van het gebruik van cocaïne, ecstasy of andere drugs dan cannabis in deze leeftijdsgroep. Er zijn nauwelijks verschillen tussen de Gewesten.

De resultaten van de studie «In hogere sferen?» en de Belgische Gezondheidsenquête wijzen dus niet op een opmerkelijke toename onder jongeren.

5) Betreft gegevens van de politie.