Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 7-1593

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 5 mei 2022

aan de vice-eersteminister en minister van Justitie en Noordzee

Apple AirTag - Privacy - Probleem van tracking - Risico's - Veiligheidsproblemen - Gevallen van stalking - Klachten - Cijfers en tendensen - Aanpak - Europese regulering

radiocommunicatie
eerbiediging van het privé-leven
stalking (belaging)
computerprogramma
traceerbaarheid

Chronologie

5/5/2022Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 9/6/2022)
22/6/2022Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1594
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 7-1595

Vraag nr. 7-1593 d.d. 5 mei 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De afgelopen maanden zijn mensen in paniek geraakt nadat ze Apple AirTags hadden gevonden die in hun tassen en op hun auto's waren verstopt. Ze waren bang om gestalkt of gevolgd te worden. Een fotomodel zei dat ze er een in haar jaszak vond na een bezoek aan een bar in Manhattan. Al deze mensen kregen een waarschuwing op hun iPhone, een functie die Apple in het AirTag-systeem had ingebouwd om ongewenste tracking te helpen voorkomen (cf. https://www.nytimes.com/2021/12/30/technology/apple-airtags-tracking-stalking.html).

Een AirTag is een schijfje van bijna 3 centimeter met locatie opsporende mogelijkheden dat Apple in 2021 begon te verkopen als een manier om «je spullen bij te houden». Het dient om spullen zoals sleutels sneller terug te kunnen vinden.

Want de AirTag wordt niet alleen door iemands eigen iPhone gezien, maar ook door iPhones en iPads van anderen. Als zo'n apparaat een AirTag ziet, rapporteert het de locatie van die AirTag aan het «Zoek mijn»-netwerk van Apple. Dit gebeurt anoniem en automatisch. Daardoor kan men zijn of haar sleutels ook buiten de deur terugvinden: er hoeft maar iemand met een iPhone recent in de buurt van uw AirTag geweest te zijn om de actuele locatie ervan in uw «Zoek mijn»-app op te kunnen vragen (cf. https://www.trouw.nl/opinie/apple-s-airtag-is-een-surveillance-netwerk-waar-je-ongevraagd-aan-deelneemt~bec911fb/).

De afgelopen maanden hebben mensen op TikTok, Reddit en Twitter berichten geplaatst over AirTags die ze in hun auto's en op hun bezittingen aantroffen. De bezorgdheid groeit dat de apparaten een nieuwe vorm van belaging in de hand werken, iets wat privacyorganisaties al voorspelden toen Apple de apparaten in april 2021 introduceerde.

Onderzoekers denken nu dat de AirTags, die zijn uitgerust met Bluetooth-technologie, een meer wijdverbreid probleem van tracking met behulp van technologie aan het licht kunnen brengen. Ze zenden een digitaal signaal uit dat kan worden gedetecteerd door apparaten met het besturingssysteem van Apple. Die apparaten melden vervolgens waar een AirTag het laatst is gezien.

Maar volgens diezelfde experts vormen AirTags een «unieke en schadelijke» bedreiging omdat de alomtegenwoordigheid van Apple producten een nauwkeuriger toezicht op de bewegingen van mensen mogelijk maakt.

Zo was er in de Verenigde Staten (VS) nog een situatie waarbij een vrouw een AirTag vond die achter de kentekenplaat van haar auto was gepropt. Toen zij de locatiegeschiedenis van de AirTag bekeek, kon zij de reis (inclusief tussenstops) zien die zij de afgelopen paar uur had afgelegd. Het verontrustende is dus dat de eigenaar van de AirTag die reis ook kon zien.

Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016-2019, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Bij hoeveel gevallen van belaging sinds 2021 werd er gebruik gemaakt van de Apple AirTags? Hoeveel klachten waren dit in totaal? Welke straffen kregen deze daders? Werden Apple AirTags ook in verband gebracht met andere types van delicten? Zo ja, welke en hoeveel?

2) Welke andere risico's ziet u nog meer bij de huidige implementatie van de AirTag voor de Belgische samenleving? Zou u dit kunnen toelichten? Zijn er volgens u unieke risico's die gerelateerd zijn aan Apple AirTags en Bluetooth?

3) Bent u van mening dat het bestaan van het «Zoek mijn»-netwerk in strijd is met de huidige privacywetgeving? Zo ja, welke acties verbindt u aan deze conclusie? Zo nee, waarom niet?

4) Bent u bereid om in EU-verband te bespreken hoe het gebruik van de AirTag en soortgelijke technologieën gereguleerd kunnen worden? Zo ja, kunt u hier de termijn meedelen? Welke punten zou u willen bespreken hieromtrent? Zo nee, waarom niet?

5) Op welke andere wijzen beoogt u te investeren in het voorkomen van belaging door middel van technologieën als de AirTag in onze maatschappij? Op welke wijze beoogt u te investeren in de ondersteuning van slachtoffers van belaging door middel van technologieën als de AirTag?

6) In hoeverre zijn de veiligheidsproblemen omtrent AirTags reeds bekend bij onze (veiligheids)diensten? Zijn er al meldingen over gebeurd? Zo ja, hoeveel? Mogen veiligheidsdiensten deze producten gebruiken volgens u, zowel in professionele als in privé kader?

7) Hoe kan de overheid ingrijpen bij dit risico? Hoe kan men de gebruikers hieromtrent het best inlichten? Wat kan men zelf doen om dit risico te minimaliseren?

8) Zijn er reguleringen op til in verband met deze apparaten? Waarom wel? Waarom niet? Zo ja, wat houden deze in? Zo nee, waarom niet?

Antwoord ontvangen op 22 juni 2022 :

1) Het is niet mogelijk de vraag te beantwoorden in hoeveel gevallen van belaging een AirTag of een soortgelijk systeem werd gebruikt. Het computersysteem van de correctionele parketten maakt het namelijk niet mogelijk om aan te geven of een dergelijk apparaat is gebruikt. Het verstrekken van globale informatie over gevallen van belaging zou een totaal verkeerd beeld van de geschetste problematiek geven.

2) Naast de kwaadaardige toepassingen waarvan reeds sprake is in uw vraag, bestaan er eveneens risico’s in verband met de cybersecurity van de gebruikers van AirTags. Die risico’s zijn niet eigen aan die voorwerpen in het bijzonder, maar zijn eigenlijk verbonden aan alle met het Internet verbonden voorwerpen. Het gebruik van een AirTag maakt deel uit van de algemene problematiek van het Internet der dingen, waarvoor een juridisch kader in de toekomst nuttig zou zijn. De beginselen privacy by design en by default die in de algemene verordening gegevensbescherming (AVG) zijn opgenomen, vormen een eerste stap in dat juridisch kader, maar het zal noodzakelijk zijn om de verschillende aspecten van dit onderwerp te reglementeren, zoals de aansprakelijkheid van de fabrikant, van de gebruiker, enz.

3) Voor zover ik heb begrepen, gaat het om een systeem dat gebruikmaakt van end-to-end-encryptie waarbij geanonimiseerde gegevens worden verzonden zodat enkel de gebruiker de locatie van het toestel kent en waarbij de identiteit en locatie privé blijven wanneer een actief toestel wordt gebruikt op het «Zoek mijn»-netwerk. Volgens Apple heeft noch de gebruiker, noch een derde toegang tot de locatie van de toestellen van de gebruiker op het «Zoek mijn»-netwerk. Enkel degene die het verloren toestel zoekt, kan de locatie van het voorwerp zien. Op basis van die toelichting en zonder rekening te houden met een kwaadwillig gebruik van de AirTag wordt de privacywetgeving dus wel degelijk in acht genomen.

4) Zoals toegelicht in mijn antwoord op de tweede vraag, ben ik van mening dat de problematiek van de met het Internet verbonden voorwerpen in haar geheel moet worden onderzocht en niet enkel toegespitst op de AirTag. Dat moet op Europees niveau gebeuren. Inzonderheid de bescherming van persoonsgegevens (privacy by design en by default), de aansprakelijkheid, de gebruiksdoeleinden en de technische aspecten (connectiviteit, netwerken, enz.) moeten worden besproken.

5) Om deze vraag te kunnen beantwoorden, moeten we weten in hoeveel gevallen AirTags zijn gebruikt voor belaging. Daartoe moeten mensen een klacht voor belaging indienen, met vermelding van de gebruikte methode.

6) Die vraag dient te worden gesteld aan mijn collega, Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken.

7) Het is in elk geval van belang om particulieren te informeren over en bewust te maken van de risico’s verbonden aan het kwaadwillig gebruik van dergelijke applicaties, die aanvankelijk zijn ontworpen om mensen te helpen hun persoonlijke bezittingen terug te vinden en niet om personen of andermans goederen te bespieden.

Iedereen die slachtoffer is van dat fenomeen dient best klacht in bij de politie. Indien zou blijken dat er sprake is van een trend, dan zou de politie preventie- en bewustmakingscampagnes kunnen opzetten voor de gebruikers van dergelijke applicaties. Voorts is het van belang dat alle economische actoren meewerken aan een betere bescherming van de gebruikers tegen bespieding. Apple heeft aldus nieuwe manieren gevonden om AirTag-beveiligingswaarschuwingen uit te zenden.

8) Ik verzoek u deze vraag te stellen aan mijn collega Pierre-Yves Dermagne, die bevoegd is voor Economie.