Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-2228

van Lionel Bajart (Open Vld) d.d. 15 januari 2019

aan de minister van Begroting en van Ambtenarenzaken, belast met de Nationale Loterij en Wetenschapsbeleid

Federale Wetenschappelijke Instellingen (FWI) - Collectiebeheer - Kunstcollecties - Niet registratie van schenkingen - Rapport van de Rekenhof

federale wetenschappelijke en culturele instellingen
kunstvoorwerp
museum
schenking
zaakregister
audit
cultureel erfgoed
bescherming van het erfgoed

Chronologie

15/1/2019Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
19/2/2019Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 6-1987

Vraag nr. 6-2228 d.d. 15 januari 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Een goede preventie van diefstal binnen musea of archieven impliceert de gedetailleerde opname en omschrijving van elk stuk in een inventaris met foto en een regelmatige standplaatscontrole.

Er moeten ook duidelijke regels zijn voor bruikleen, met een beperkte termijn en een systematische opvolging.

De federale overheid staat in ons land nog steeds in voor vele prachtige collecties in diverse musea, zoals het Museum voor Kunst en Geschiedenis, het Koninklijk Museum voor Midden Afrika en de Musea voor Schone Kunsten. Aangezien in sommige musea tot 80 % van de collectie in archief of in depot zit is een permanente opvolging aangewezen.

Het recente rapport van het Rekenhof

"Cultureel en Wetenschappelijk patrimonium van de federale Staat" werpt heel wat vragen op.

Deze vragen betreffen de gebrekkige registratie van de schenkingen door stichtingen en particulieren aan onze musea, bibliotheken, archieven en wetenschappelijke instellingen.

Volgende passage verontrust mij zeer : "Bij de inventarisatie is er achterstand. Vooral grote schenkingen of overdrachten raken niet verwerkt en blijven ongeregistreerd en zonder vaste standplaats."

Deze vraag betreft een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen (cultuur en media). De bescherming van ons cultuurpatrimonium is een gedeelde bevoegdheid. Het federale luik betreft eerder de handhaving alsook de federale musea en de wetenschappelijke instellingen en het daarin opgenomen cultuurpatrimonium.

In dit verband heb ik volgende vragen:

1) Hoe reageert u als beleidsverantwoordelijke op volgende passage van het rapport van het Rekenhof : "Bij de inventarisatie is er achterstand. Vooral grote schenkingen of overdrachten raken niet verwerkt en blijven ongeregistreerd en zonder vaste standplaats."?

2) Bent u het met mij eens dat dit dringend anders moet en dat dit nefast is voor toekomstige schenkingen?

3) Hoeveel schenkingsdossiers hebben de Federale Wetenschappelijke Instellingen (FWI) de jongste drie jaar jaarlijks ontvangen? Kunt u het aantal objecten per schenking en de waarde per collectie weergeven? Welke schenkingen komen het meeste voor (categorie)?

4) Hoe kunt u garanderen dat de collecties en de stukken die worden geschonken ongeschonden blijven? Deze worden immers niet altijd geregistreerd, waardoor malafide personen ze kunnen ontvreemden?

5) Kunt u zeer specifiek meedelen welke collecties nog niet integraal werden geregistreerd ? Om hoeveel stukken gaat het bij benadering ? Kunt u in het bijzonder meedelen of en zo ja tegen wanneer men al deze stukken zal hebben geregistreerd?

6) Kunt u garanderen dat vandaag elke schenking terstond en integraal wordt geregistreerd, overeenkomstig de internationale standaarden? Kunt u tegelijk garanderen dat in de toekomst de registratie van schenkingen en de gedetailleerde omschrijving van de stukken niet langer maanden en zelfs jaren zal aanslepen?

7) Hoe reageert u als beleidsverantwoordelijke op volgende passage : "Er zijn ook perioden waarin voor bepaalde collecties geen of beperkte registraties gebeurden. Bovendien raken registers zoek. Ook de vele oude registers zijn nog niet allemaal volledig in de collectiebeheerssystemen opgenomen."?

8) Kunt u gedetailleerd oplijsten welke registers concreet zoek zijn? Hoe gaat men hiermee om? Worden nieuwe registers aangemaakt? Kunt u zeer gedetailleerd toelichten wat de acties en het tijdschema zijn?

9) Werd op korte termijn een volledige controle van de standplaats van de stukken bevolen, gezien het zoek raken van de registers van deze stukken? Zo neen, waarom niet?

10) Hoe gaat u, in het licht van de vaststellingen die voortvloeien uit het rapport van het Rekenhof, de retro inventarisatie initiatieven van de Federale Wetenschappelijke Instellingen concreet budgettair ondersteunen? Deze werden veelal gefinancierd door Belspo. Wordt dit voortgezet of komt er een nieuwe enveloppe ?

Antwoord ontvangen op 19 februari 2019 :

1) Als, zoals het Rekenhof opmerkt, er een zekere achterstand is in het inventariseringsproces van de collecties van wetenschappelijke instellingen, moet deze opmerking ook worden gewijd aan de omvang en diversiteit van het zeer grote aantal federale collecties. Dit vormt een uitdaging voor het intern in inventariseringsproces - dat (intern) digitaal raadpleegbaar is - van culturele en wetenschappelijke goederen waarvan steeds deelinventarissen op papier bestaan. De dynamiek geïnitieerd door het DIGIT03-programma dat voorgezet wordt met het DIGIT04-programma draagt bij aan deze doelstelling.

Het verslag van het Rekenhof wijst er ook op dat er een positieve dynamiek is binnen de FWI als onderdeel van dit inventariseringsproces door middel van meer standaardisatie en beter toezicht.

2) Ik deel uw mening dat het inventariseringswerk essentieel is.

3) Gedurende de laatste drie jaar ontvingen de voornaamste FWI de volgende schenkingen (gedetailleerd in bijlage):

– het RA: 26 schenkingsdossiers in 2016, 28 in het jaar 2017 en 23 in 2018;

– het KMMA: 21 schenkingsdossiers met een totaalwaarde van 42.850 euro;

– de KBB ontving cultuurgoederen van meer dan 35 schenkers, waaronder het volumineuze persfonds (met persfoto's) van mediagroep De Standaard en het Nieuwsblad) in 2017;

– de KMSKB: 2 schilderijen van 16de eeuwse meesters (Maarten van Cleve, Joris Hoefnagel) , evenals 10 schilderijen van moderne kunst, 38 moderne beelden en 3 schenkingen op papier;

– de KMKG: meer dan 650 historische, artistieke en wetenschappelijke voorwerpen van een groot aantal schenkers en voor een totaal geschatte waarde van circa 1,283 miljoen euro.

De schenkingen zijn zeer divers en omvatten alle mogelijke artistieke en historische categorieën als schilder- en beeldhouwkunst, tekeningen, etsen, archieffonds, boeken, prenten, etnografische objecten, foto's, muziekinstrumenten, manuscripten, industriële voorwerpen, speelgoed, e.a. toegepaste kunstvormen. Een opvallende zaak is dat in tegenstelling tot negatieve veronderstellingen, heel wat schenkingen aan de FWI recentelijk plaats vonden.

4) De laatste jaren zijn de schenkingen steeds vergezeld geweest met lijsten (rudimentaire inventarissen) en worden ze met foto's steeds voorgelegd voor goedkeuring aan de verantwoordelijke beslissingsniveau's. De aanvaarding van een schenking dient goedgekeurd te worden door de directieraad van de instelling en voorgelegd voor advies aan de raadgevende aankoopcommissie en, afhankelijk van de financiële waarde van de schenking, voor beslissing aan de beheerscommissie en/of de minister waarvoor een eerste registratie, inventaris gebeurt. Dit vermindert het risico op diefstal aanzienlijk.

5) De FWI voeren momenteel inhaalbewegingen uit bij de inventariseringsachterstand om de gedeeltelijke registraties uit het verleden recht te zetten en deze digitaal te integreren.

6) De FWI leveren alle inspanningen opdat de huidige schenkingen onmiddellijk worden geregistreerd en dit volgens de internationale standaarden van collectiebeheer. Het verslag van het Rekenhof heeft het ongetwijfeld mogelijk gemaakt om de actoren bewust te maken van een systematisering van het inventariseringsproces.

7) Er werd nooit gemeld dat registers zoek zijn geraakt en zelfs dan bestaan er nog steekkaarten uit het verleden. Zoals reeds gemeld, is er op het vlak van inventarisatie een inhaalbeweging bezig die door de omvang van de collecties bij sommige FWI meer tijd in beslag neemt en door de toegenomen kernactiviteiten van de federale musea o.a. op het vlak en het belang van publieksgerichte acties en evenementen.

8) Er wordt eind van deze legislatuur een stand van zaken voorzien van de inventarisatie per FWI met een vraag naar de vordering van de inventarisatie en indien er een achterstand is, met de reden hiervoor.

9) Op basis van de aanbevelingen van het Rekenhof worden een aantal bewaarplaatsen geverifieerd. Deze zullen ook deel uitmaken van de stand van zaken die zal worden gevraagd op het einde van de legislatuur.

10) De verwachte stand van zaken zal het mogelijk maken om de prioriteiten voor elke FWI beter te definiëren en een inschatting te maken van de begrotingsmiddelen die nodig zijn om dit belangrijke werk voort te zetten.