|
|
Bitcoin - Marktautoriteit - Wettelijke betaling - Rechten als consument
virtuele munteenheid
elektronisch betaalmiddel
deviezen
financiële voorschriften
elektronische handel
elektronische bankhandeling
rechtstoestand
computercriminaliteit
bescherming van de consument
| 10/1/2019 | Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019) |
| 12/2/2019 | Antwoord |
Herindiening van : schriftelijke vraag 6-1701
De Franse Autorité des marchés financiers (AMF) heeft samen met de ACPR (Autorité de contrôle prudentiel et de résolution) op 5 december 2017 een waarschuwing verspreid ten aanzien van de spaarders.
Zij stellen dat de aan- en verkoop van bitcoins volledig buiten elke gereglementeerde markt geschiedt. De kopers van bitcoins stellen zich bloot aan zeer hoge risico's in geval van een neerwaartse correctie en ze kunnen zich op generlei wijze beroepen op de bescherming van het geïnvesteerde kapitaal. Zij dringen aan op extreme waakzaamheid alvorens men een deel van zijn vermogen in bitcoins investeert. Tevens wordt duidelijk aangegeven dat bitcoins op generlei wijze kunnen worden gelijkgesteld met muntvaluta of met een betalingsmiddel in de juridische zin van het woord.
De AMF en de ACPR benadrukken dat bitcoins nooit onder de bescherming en de wetgeving inzake betalingen kunnen vallen en dus ook niet onder de daaruit voortvloeiende garanties van het consumentenrecht.
Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag : de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die worden gedefinieerd in de kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016-2019 en werden besproken tijdens een interministeriële conferentie waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Cybercrime is één van de transversale prioriteiten. De beleggingen in zogenaamde « cryptocurrency » vallen hieronder. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de gewesten waarbij de rol van de gewesten vooral ligt in het preventieve aspect.
Daarom heb ik de volgende vragen:
1) Wat vindt u van het initiatief van de Franse AMF (Autorité des marchés financiers) en de ACPR (Autorité de contrôle prudentiel et de résolution) om potentiële kopers van bitcoins te waarschuwen voor het hoge risico dat deze aankoop inhoudt, alsook te waarschuwen voor het feit dat de bitcoin niet wordt erkend als wettelijk betaalmiddel en de betaling met bitcoins geen bescherming biedt inzake de rechten van de consument die voortvloeien uit het gebruik van een wettelijk betaalmiddel ? Overweegt de FSMA of een andere instelling een gelijkaardige waarschuwing uit te sturen ? Zo neen, waarom niet en kunt u dit toelichten ? Zo ja, in welke vorm ?
2) Kunt u de juridische positie van de bitcoin in ons land nader toelichten en dan meer specifiek voor wat betreft de volgende vraag : genieten de kopers die betalen met bitcoins in hun hoedanigheid van consument van goederen of diensten van de wettelijke bescherming inzake consumentenbescherming ? Zo ja, kunt u dit uitgebreid toelichten ? Zo neen, kunt u de juridische redenering nader toelichten? Wat zijn de praktische gevolgen inzake de rechten van de consument? Zou het niet goed zijn om hierover duidelijk te communiceren ?
3) Geldt een transactie met bitcoins als een wettelijke betalingswijze ? Zo neen, wat zijn hiervan de gevolgen ? Zo ja, kunt u uitgebreid toelichten wat dit voor de wettelijke rechten van de consument betekent ?
1) In antwoord op uw vraag kan ik u meedelen dat de Nationale Bank van België (NBB) en de Autoriteit voor financiële diensten en markten (FSMA) in 2014 en 2015 al gezamenlijke waarschuwingen hebben gepubliceerd om de aandacht van de financiële consumenten te vestigen op de risico’s die aan cryptomunten zoals bitcoins zijn verbonden. In die waarschuwingen wijzen de NBB en de FSMA erop dat cryptomunten geen wettelijke betaalkracht hebben en evenmin een vorm van elektronisch geld zijn. Beide toezichthouders benadrukken verder dat er noch financieel toezicht, noch « oversight » wordt uitgeoefend op cryptomunten, en raden de financiële consumenten daarom aan extra voorzichtig te zijn.
Verder benadruk ik dat de FSMA in 2014 al de commercialisering aan niet-professionele cliënten heeft verboden van financiële producten waarvan het rendement rechtstreeks of onrechtstreeks van een cryptomunt afhangt [1], en dat zij in juli 2016, in het licht van de groeiende aandacht voor de vermeende virtuele munt OneCoin, opnieuw voor cryptomunten heeft gewaarschuwd.
Op 13 november 2017 heeft de FSMA ook een waarschuwing gepubliceerd om de aandacht van de beleggers te trekken op de risico’s verbonden aan investeringen in Initial Coin Offerings (ICO’s) en op signalen die kunnen wijzen op eventuele oplichting. Deze investeringen worden meestal gedaan met behulp van een cryptomunt.
Ondanks haar eerdere waarschuwingen blijft de FSMA vele nieuwe klachten ontvangen van consumenten die zijn ingegaan op frauduleuze aanbiedingen om in cryptomunten te beleggen. De FSMA heeft daarom in 2018 nieuwe waarschuwingen gepubliceerd om de aandacht van het publiek opnieuw op dergelijke oplichtingspraktijken te vestigen. In dit kader heeft de FSMA op haar website de lijst van platformen voor handel in cryptomunten gepubliceerd waarvoor zij aanwijzingen van fraude heeft vastgesteld.
Tot slot wijs ik erop dat ook op de website www.wikifin.be, het programma rond financiële educatie van de FSMA, informatie terug te vinden is over de aan virtuele munten verbonden risico’s.
2) & 3) Cryptomunten worden niet door een centrale bank of een erkend uitgever van elektronisch geld uitgegeven, en hebben geen wettelijke betaalkracht. Dit betekent dat niemand verplicht is om een betaling met cryptomunt te aanvaarden, en dat er voor cryptomunt geld geen wettelijke garantie bestaat dat het direct inwisselbaar is voor de oorspronkelijke waarde, in tegenstelling tot wat het geval is voor elektronisch geld.
Bovendien is aan cryptomunt een groot wisselkoersrisico verbonden : dit betekent dat de waarde waartegen cryptomunt in officiële munten (zoals de euro) kan worden gewisseld, erg wisselvallig is. De wisselkoersschommeling van cryptomunt kan tot belangrijke financiële verliezen leiden : prijsschommelingen van vele tientallen procenten op één dag zijn immers geen uitzondering. Ook wordt opgemerkt dat geen toezicht wordt uitgeoefend op de koers van cryptomunt.
Tot slot herinner ik eraan dat beleggingen in cryptomunt geen bescherming genieten van het depositogarantiestelsel, dat het geld op een spaarrekening of belegd in kasbons of termijnrekeningen in beginsel beschermt tot 100 000 euro per persoon en per financiële instelling.
[1] Reglement van de Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten betreffende het commercialiseringsverbod van bepaalde financiële producten aan niet-professionele cliënten, goedgekeurd bij koninklijk besluit van 24 april 2014.