Schriftelijke vraag nr. 5-1883

van Bert Anciaux (sp.a) d.d. 29 maart 2011

aan de staatssecretaris voor Mobiliteit, toegevoegd aan de Eerste Minister

Vrachtvervoer in België - Weg, spoor en binnenvaart - Leefmilieu - Beleidsmaatregelen

goederenvervoer
wegvervoer
vervoer per spoor
vervoer over binnenwateren
officiële statistiek

Chronologie

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-1882

Vraag nr. 5-1883 d.d. 29 maart 2011 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Het vrachtvervoer gebeurt via heel uiteenlopende vervoermiddelen en biedt veel verplaatsingsmogelijkheden. Het vrachtvervoer over de weg veroorzaakt echter aanzienlijke sociale en milieuproblemen zoals lawaai, vervuiling, broeikasgasemissies, ongevallen, versnippering van het grondgebied, toenemende verzadiging van het wegennet. De uitdijende files leiden bovendien tot toenemende economische, sociale, ecologische kosten, onder andere omdat de vervoersduur toeneemt en onvoorspelbaar wordt.

Het vrachtvervoer over de weg biedt voordelen op het vlak van flexibiliteit en snelheid maar zorgt per reizigerskilometer meer hinder dan de andere transportmiddelen. Door meer gebruik te maken van het spoor en de binnenvaart zouden de sociale en milieuprestaties van het vervoerssysteem dus verbeteren en zou de verkeersoverlast kunnen verminderen.

Graag kreeg ik een antwoord op de volgende vragen:

1) Kan u mij voor de afgelopen tien jaar de cijfers bezorgen (per jaar, in absolute en procentuele waarden) van de verplaatsingen van goederen op het Belgische grondgebied verdeeld naar de vervoerswijze, zijnde de weg (vrachtwagens), het spoor en de binnenvaart? Hoe duidt u deze cijfers en ontwikkelingen, welke conclusies kan men hieruit trekken? Hoe verhouden deze cijfers zich tot gelijkaardige cijfers uit de buurlanden?

2) Behoort het tot de doelstellingen van deze regering om de impact van het vervoer op het milieu te verkleinen door het vrachtvervoer via het spoorvervoer en via de binnenvaart te bevorderen? Wat zijn daarbij de vooropgestelde doelstellingen? Hoever staan we in het bereiken van deze doelstellingen? Wat ondernam u om dit te bewerkstelligen? Beschikt u daartoe over een actieplan? Plant u hieromtrent nog nieuwe initiatieven?

3) Pleegde u al overleg met uw collega's van de gewesten teneinde hier te komen tot een meer geïntegreerd, complementair en daardoor ook meer efficiënt en effectief beleid ter zake?

4) Hoe beoordeelt u uw beleid ter zake in het licht van de vrijgegeven cijfers? Waar liggen de belangrijkste verbeterpunten?

Antwoord ontvangen op 24 mei 2011 :

1) Hierna (bijlage) volgt een overzicht van de gegevens per modi voor het goederenvervoer (Tabel 1). De gegevens van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie gaan maar tot 2007.

Voor de jaren 2008 – 2010 kan wel de evolutie van de binnenscheepvaart worden geraamd aan de hand van de cijfers van de waterwegbeheerders en havenbedrijven. Zie daarvoor (Tabel 2) die ook een overzicht geeft van de ladingen en lossingen op de Belgische waterwegen voor de periode 1998 – 2010. Hieruit blijkt dat de binnenvaart een gestage groei heeft gekend van de vervoerde hoeveelheden, weliswaar met een terugval in 2009 als gevolg van de crisis, maar met een herneming in 2010.

De “modal split” in de buurlanden is sterk afhankelijk van de beschikbare infrastructuur. Wanneer we de “modal split” in België vergelijken met die voor de Europese Unie (EU)(27) geeft Eurostat voor 2009: Binnenvaart 5,9 %, Weg 77,5 % en Spoorweg 16,5 %. Er dient immers rekening te worden gehouden met de afwezigheid van binnenvaartinfrastructuur in meerdere Europese lidstaten. In België is de “modal split” dus veel gunstiger voor de binnenvaart.

In België wordt de volgende evolutie geconstateerd: sinds 2001 neemt het aandeel van de spoor- en waterwegen toe.

In 2001 waren de tonkilometers opgesplitst per vervoerwijze als volgt: 76,5 % over de weg, 12,3 % per spoor en 11,2 % per binnenvaart.

In 2008 was dat respectievelijk: 73,1 % over de weg, 13,6 % per spoor en 13,4 % per binnenvaart.

In het Europa van de 27 is de toename minder uitgesproken en pas sinds 2005 merkbaar, met respectievelijk 76,5 % over de weg (76,2 % in 2008), 17,6 % per spoor (18,0 % in 2008) en 5,9 % per binnenvaart (5,9 % in 2008).

Uit gegevens van Infrabel blijkt nog dat sinds 2007 het aandeel van goederentrein-km door andere spoorwegondernemingen dan de NMBS Cargo toeneemt, wat aantoont dat privé-operatoren geïnteresseerd zijn in het goederenvervoer per spoor. Daarvan nam de historische operator in 2007 nog 95,31% voor zijn rekening, tegen 90,90 % in 2009.

Meer gedetailleerde statistieken staan op de internetsite van de FOD Economie:

Http://economie.fgov.be/nl/statistieken/Cijfers/verkeer_vervoer/vervoer/spoor

Voor de cijfers betreffende het vervoer van goederen over de weg op het Belgische grondgebied en gezien de omvang van die cijfers, wil ik het geachte lid verwijzen naar de volgende internet sites :

http://economie.fgov.be/nl.statistieken/cijfers/verkeer_vervoer/vervoer/

Of meer gedetailleerd :

http://economie.fgov.be/nl/modules/publications/statistiques/verkeer_vervoer/verkeer_en_vervoer – goederenvervoer_over_de_weg – overview.jsp (zie tabel .7)

Voor een Europese vergelijking:

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/product_details/publications/ (zie pagina 110 van de laatste publicatie)

2) Een bevordering van de milieuvriendelijke transportmodi is inderdaad noodzakelijk. Precieze cijfermatige doelstellingen voor gans België zijn niet vastgesteld. Wel zijn er meer lokale doelstellingen. Zo heeft de haven van Antwerpen in haar strategie een evolutie van de modal split in de containerafvoer naar 40 % binnenvaart, 40 % weg en 20 % spoor tegen 2020 vooropgesteld. Momenteel is die verhouding 33 % binnenvaart, 56 % weg en 11 % spoor.

Inzake de binnenvaart is het ontwikkelen van de infrastructuur en het economisch ondersteuningsbeleid een gewestelijke aangelegenheid. Op federaal niveau heeft de regering bevorderingsmaatregelen getroffen op fiscaal vlak (vrijstelling meerwaardebelasting bij herinvestering in milieuvriendelijke schepen) en is er een moderniseringsbeweging van het wettelijk kader gestart om de positie van de binnenvaart, zowel op het vlak van veiligheid als op het vlak van zijn milieuvriendelijk karakter te verstevigen. Om tot een globale herziening en modernisering van het Belgisch scheepvaartrecht (zowel maritiem als binnenvaart) te komen is een belangrijk project aan de gang waaraan door eminente juristen wordt gewerkt.

Voor wat Spoorvervoer betreft:

Allereerst bepaalt het beheerscontract tussen de Staat en Infrabel dat het aantal ton-km goederen gespreid over de periode 2006-2012 moet groeien met 35 %, een voluntaristische doelstelling.

Voorts voorziet Verordening (EU) nr. 913/2010 van het Europees Parlement en de Raad van 22 september 2010 inzake het Europese spoorwegnet voor concurrerend goederenvervoer in de totstandbrenging en aanwijzing van spoorgoederencorridors.

België is betrokken bij drie van de negen corridors waarvan sprake in de verordening:

Goederencorridor 1:
Zeebrugge-Antwerpen/Rotterdam-Duisburg-[Bazel]-Milaan-Genua.
Komt overeen met de ERTMS-corridor A, uitgebreid tot Zeebrugge en Antwerpen.

Goederencorridor 2 :
Rotterdam-Antwerpen-Luxemburg-Metz-Dijon-Lyon/[Bazel]
Komt overeen met de ERTMS-corridor C, uitgebreid tot Rotterdam.

Goederencorridor 8 :
Bremerhaven/Rotterdam/
Antwerpen-Aken/Berlijn-Warschau-Terespol (Pools-Witrussische grens) /Kaunas.
Komt overeen met de ERTMS-corridor F, uitgebreid tot Bremerhaven, Rotterdam, Antwerpen, Terespol en Kaunas.

De verordening is in werking getreden in november 2010 en bepaalt dat corridors 1 en 2, in de zin van de verordening, operationeel moeten zijn tegen november 2013, en corridor 8 tegen november 2015.

Enkele dagen voor de goedkeuring van de verordening, op 14 juni 2010, ondertekende België in Rotterdam een ministeriële verklaring met het oog op de geleidelijke migratie van de ERTMS-corridors A, C en F naar de goederencorridors 1, 2 en 8. De migratie omvat de geografische uitbreiding van zowel de ERTMS-corridors als hun bestuursstructuren.

Meldenswaard is ook dat verscheidene gemeenschapsinitiatieven duurzaam vervoer trachten aan te moedigen. Zo bevordert het TEN-V-fonds de subsidiëring van spoorwegprojecten voor de ontplooiing van ERTMS. In de huidige onderhandelingen over de herziening van het eerste spoorwegpakket komt ook een mogelijk lagere gebruiksheffing voor geluidsarme treinen ter sprake. Ten slotte voorzien een aantal intergouvernementele initiatieven in proactieve maatregelen, zoals studies naar de lagere geluidshinder als gevolg van de lagere gebruiksheffing of door financiering door de regering van retrofitting van wagons.

3) Er is geregeld overleg tussen mijn administratie en de gewestelijke overheidsdiensten bevoegd voor de binnenvaart op diverse terreinen (scheepvaartreglementering, ontwikkeling River Information Services, vervoer gevaarlijke goederen, ..) en initiatieven op het gebied van de regelgeving volgen de procedure van de betrokkenheid van de Gewestregeringen.

Wat het spoor betreft, zijn er contacten met de gewesten, bijvoorbeeld het overleg dat in de loop van het tweede halfjaar van 2010 werd georganiseerd in het kader van de herziening van de richtsnoeren van het trans-Europees vervoersnetwerk (TEN-V).

4)Wat de binnenvaart betreft tonen de statistische gegevens over de ontwikkeling van het vervoer aan dat er de voorbije tien jaar een sterke verbetering in de positie is opgetreden. In die zin zijn diverse bevorderingsmaatregelen, zowel op federaal als gewestelijk vlak, succesvol gebleken. Ook voor de toekomst beschikt de binnenvaart nog over vrije capaciteit om een verdere groei van de vervoerde volumes te kunnen verwerken.

Om dit mogelijk te maken dient enerzijds de infrastructuur goed te worden onderhouden om op een kwalitatief niveau te blijven en dienen enkele knelpunten te worden weggewerkt. Anderzijds dient de vloot zich verder te ontwikkelen in functie van de behoeften van de industrie en de strengere milieueisen die worden gesteld.

Op Europees vlak wordt vooral gestreefd naar een harmonisering van de regelgeving zodat een single EU transport area tot stand komt. Een belangrijk vraagstuk voor de toekomst is ook de instroom van nieuw bloed in de sector. Op internationaal vlak wordt er daarom onder meer gewerkt aan nieuwe methoden om de nodige vakbekwaamheid te verwerven.

Wat het beheer van de goederencorridors betreft, worden veel inspanningen geleverd voor een beter verkeer. De maatregelen komen natuurlijk vooral het internationale goederenverkeer ten goede, maar ook het nationale goederenverkeer kan ervan meeprofiteren. De bestuursstructuren belast met het beheer van de corridors hebben tools ontwikkeld die de prestatie van de corridors kwantitatief meten op niveau van stiptheid, betrouwbaarheid en kwaliteit. Actieplannen worden opgesteld ter verbetering van zowel het operationele (coördinatie van de werkzaamheden, vooraf vastgelegde treinpaden, enz.) als het technische aspect (ontplooiing van ERTMS langs de corridors). De goederencorridors zijn de laboratoria van het toekomstige Europese spoorwegennet en tal van inspanningen zijn toegespitst op deze sector die volop in ontwikkeling is.

Tabel 1

Tabel 2