Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-11151

van Nele Lijnen (Open Vld) d.d. 19 februari 2014

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Europese Zaken

Noord-Korea - Schending van mensenrechten - Verenigde Naties - Rapport - Handelsbetrekkingen - Contacten met de Belgische diplomatie - Vluchtelingen - Nucleaire capaciteit

Noord-Korea
rechten van de mens
misdaad tegen de menselijkheid
handelsbetrekking
internationale sanctie

Chronologie

19/2/2014Verzending vraag
15/4/2014Antwoord

Vraag nr. 5-11151 d.d. 19 februari 2014 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Deze week presenteerden de Verenigde Naties een rapport met betrekking tot de schendingen van de mensenrechten in Noord-Korea (A/HRC/25/63). Het rapport schetst een gruwelijke werkelijkheid van strafkampen waarin mensen uitgehongerd en gemarteld worden. In een antwoord op enkele vragen (schriftelijke vraag 5-6685) van mij hierover stelde u onder meer: "Wellicht kan er hier ook sprake zijn van misdaden tegen de menselijkheid. (…) Ter gelegenheid van occasionele bilaterale ontmoetingen met Noord-Koreaanse diplomaten en ambtenaren laat Federale Overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken niet na om ook onze bezorgdheid over de toestand van de mensenrechten ter sprake te brengen. (…) Ik neem nota van de aanbeveling van de geachte senator om het Chinese terugstuurbeleid van gevatte Noord-Koreaanse vluchtelingen ook rechtstreeks met China ter sprake te brengen."

In uw antwoord op schriftelijke vraag 5-9123 veroordeelde u de laatste kernproef sterk. Sancties en handelsbetrekkingen zijn methoden om het regime te treffen, maar toch is eens te meer gebleken dat die instrumenten vooral de gewone bevolking treffen: "Desalniettemin ben ik, zoals u, van mening dat zelfs geringe handelsbetrekkingen een middel kunnen zijn om druk tegen het regime op te voeren" (uit uw antwoord op schriftelijke vraag 5-9916). In schriftelijke vraag 5-9133 schrijft u over deze sancties: "In parallel heeft ons land, samen met zijn partners van de Europese Unie (EU), het EU-sanctiepakket uitgebreid naar aanleiding van de Raad Buitenlandse Zaken van 18 februari 2013. Het is nog te vroeg om te bepalen of deze maatregelen positieve effecten zullen opleveren. De versterking van het sanctieregime, inclusief strengere inspectiemechanismen van Noord-Koreaanse schepen en een betere monitoring van financiële transacties verbonden aan illegale activiteiten van het regime, beschouw ik in ieder geval als essentieel."

Het Noord-Koreaanse regime reageerde zoals steeds furieus en sabelde het rapport meteen neer, aangezien het volgens hen om leugens gaat, georganiseerd door aartsrivaal Amerika en zijn bondgenoten.

Graag had ik volgende vragen gesteld:

1) Hoe evalueert u het recente rapport van de Verenigde Naties? Is er volgens u nu zeker sprake van schendingen van mensenrechten, of blijft het "wellicht" zo? Is volgens u de term "genocide" op zijn plaats? Waarom wel of niet?

2) Kan u reeds de effecten van de sancties evalueren? Hoe beoordeelt u de impact op het regime en de gewone bevolking?

3) Kan u mij voor 2013 een update geven over de handelsbetrekkingen tussen Noord-Korea en België? Hoeveel bedraagt de import en export in euro, en om welke producten gaat het dan?

4) Heeft België intussen contact gehad met Noord-Koreaanse diplomaten? Hoe vaak vindt een dergelijke ontmoeting plaats? Zo ja, wat was de reactie van Noord-Korea op uw bezorgdheden?

5) Heeft ons land reeds de problematiek van de vluchtelingen en het terugstuurbeleid ter sprake gebracht? Hoe reageerde China hierop?

6) Ontwaart u evoluties in de relaties tussen Noord-Korea en China, Rusland en de Verenigde Staten?

7) Ontwaart u nog evoluties inzake de nucleaire (militaire) capaciteiten van het land? Kan u dit toelichten?

Antwoord ontvangen op 15 april 2014 :

1. Het rapport van de enquêtecommissie met betrekking tot mensenrechten in Noord-Korea is verbijsterend. Ook al kreeg deze commissie geen toegang tot het Noord-Koreaans territorium, heeft zij onder meer door het gebruik van innovatieve methoden genoeg bewijzen kunnen verzamelen om aan te tonen dat er in dat land onzegbare mensenrechten schendingen dagelijks gebeuren, met inbegrip van misdaden tegen de mensheid.

U vraagt mij of de term “genocide” hier op zijn plaats is. De enquêtecommissie beschouwt een aantal van de mensenrechtenschendingen die het heeft kunnen waarnemen als misdaden tegen de mensheid. In het rapport is er weliswaar geen sprake van genocide misdaden. In ieder geval is het aan de bevoegde (nationale of internationale ) gerechtelijke macht om de eventuele criminele verantwoordelijkheid van de leden van het regime te bepalen.

2. Wij beschikken over te weinig elementen om de effecten van de sancties ten opzichte van Noord-Korea objectief te kunnen beoordelen. Opmerkelijk is het feit dat China de VN sancties die in 2013 getroffen zijn, geïmplementeerd heeft. Desalniettemin blijft China de voornaamste handelspartner van Noord-Korea.

3. Wat onze bilaterale handelscijfers met Noord-Korea betreft kan ik u melden dat de meest recente cijfers van ons Agentschap voor Buitenlandse Handel betrekking hebben tot de eerste elf maanden van 2013. Gedurende deze periode bleef de goederenhandel tussen België en Noord-Korea verwaarloosbaar. Onze uitvoer naar Noord-Korea bedroeg slechts 186 000 euro, waaronder 179 000 betrekking had tot voedingsproducten. Invoer vanuit Noord-Korea was beperkt tot een gelijkaardig niveau : 186 000 euro, waaronder meer dan 90 % uit minerale producten bestond.

4. De diensten van Federale Overheidsdienst (FOD) Buitenlandse Zaken in Brussel houden één à twee ontmoetingen per jaar met Noord-Koreaanse diplomaten. De laatste vergadering heeft begin 2014 plaatsgevonden. Het gaat meestal over vrij constructieve discussies desondanks het feit dat beide zijden aan hun respectieve standpunten blijven vasthouden.

5. Alhoewel de Belgische zijde haar bezorgdheden in verband met de mensenrechtentoestand in Noord-Korea in bilaterale gesprekken geuit heeft, werd de specifieke problematiek van het terugsturen van Noord-Koreaanse vluchtelingen niet aangekaart tijdens contacten met de Chinese autoriteiten.

6. Met de recente veroordeling van de nummer twee van het Noord-Koreaanse regime Jang Song Thaek beschouwen de meeste experten dat Kim Jong Un zijn macht nu geconsolideerd heeft. Recente ontwikkelingen suggereren dat de agressieve retoriek van het Noord-Koreaanse leiderschap een plafond heeft bereikt rond april 2013. Toch zal de sfeer rond het Koreaanse schiereiland hoogstwaarschijnlijk zeer gespannen blijven tijdens de komende jaren omdat de algemene context ongewijzigd blijft. Noord-Korea beschouwt nog steeds de Verenigde Staten als zijn grootste vijand, evenals de grootste bedreiging voor de veiligheid van het land. Wat de betrekkingen met China betreft, kan men echter wel degelijk over een evolutie spreken. China is de voornaamste partner van Noord-Korea. Daarom is het opmerkelijk dat China voor Resolutie 2094 gestemd heeft. Dit mag beschouwd worden als een sterk signaal vanuit het Chinese leiderschap ten opzichte van de agressieve houding van Noord-Korea.

7. Er zijn geen positieve evoluties te melden inzake het nucleaire dossier. Op 12 februari 2013 voerde Noord Korea haar derde nucleaire test uit, in overtreding van haar internationale verplichtingen. In april van dat jaar kondigde Noord Korea aan de nucleaire reactor in Yongbyon opnieuw te willen starten. De reactor was stilgelegd in 2007 en deels ontmanteld als gevolg van een akkoord in het kader van het zogenaamde “zespartijenoverleg” (waaraan Noord Korea, VS, Japan, China, Rusland en Zuid Korea deelnemen). Het Internationaal Atoom Energie Agentschap (IAEA) heeft intussen bevestigd dat satellietbeelden aantonen dat er gewerkt wordt aan een heropstart van Yongbyon. De heropstart kan niet in situ bevestigd worden, aangezien Noord Korea de toegang blijft weigeren aan IAEA-inspecteurs. De VS is enkel bereid om het zespartijenoverleg, dat op non-actief staat sinds 2009, weer te activeren in geval van een concreet engagement tot denuclearisatie vanwege Noord Korea.