SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2022-2023 Zitting 2022-2023
________________
26 janvier 2023 26 januari 2023
________________
Question écrite n° 7-1868 Schriftelijke vraag nr. 7-1868

de Rik Daems (Open Vld)

van Rik Daems (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre de la Justice et de la Mer du Nord

aan de vice-eersteminister en minister van Justitie en Noordzee
________________
Ports - Trafic de drogues - Conteneurs de drogues - Récupérateurs - Ouvriers portuaires - Étudiants - Chiffres et tendances - Campagne de prévention - Mesure Havens - Drugshandel - Drugscontainers - Uithalers - Havenarbeiders - Studenten - Cijfers en tendensen - Preventiecampagne - Maatregelen 
________________
installation portuaire
trafic illicite
stupéfiant
ouvrier
statistique officielle
jeune travailleur
trafic de stupéfiants
criminalité organisée
haveninstallatie
zwarte handel
verdovend middel
arbeider
officiële statistiek
jeugdige werknemer
handel in verdovende middelen
georganiseerde misdaad
________ ________
26/1/2023Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 2/3/2023)
8/9/2023Antwoord
26/1/2023Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 2/3/2023)
8/9/2023Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 7-1869 Aussi posée à : question écrite 7-1869
________ ________
Question n° 7-1868 du 26 janvier 2023 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-1868 d.d. 26 januari 2023 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Depuis plusieurs années déjà, les entreprises portuaires utilisent des vidéos et des affiches de prévention visant à décourager les ouvriers portuaires, qui sont plus de 8 500 à Anvers, d'accepter des propositions de participation au trafic de drogue. Les criminels prennent souvent contact avec des ouvriers portuaires sur les réseaux sociaux ou dans les cafés portuaires. Ils les espionnent pour identifier lesquels sont à court d'argent et tentent ensuite de les rallier à leur cause en leur faisant miroiter la possibilité d'augmenter leurs revenus (cf. https://www.tijd.be/ondernemen/logistiek/havenbedrijven drugsmaffia rekruteert zelfs studenten om bij ons te infiltreren/10439830.html?_sp_ses=f81cd61f 75eb 41d8 b620 d9ab0df56eaf).

Selon Stephan Vanfraechem, directeur de la section Alfaport du VOKA, la mafia de la drogue va toujours plus loin dans l'audace: «Nous recevons des signaux indiquant que les maffieux abordent des étudiants dans les hautes écoles et les incitent à décrocher un diplôme bien précis, de manière à infiltrer ensuite des entreprises et à participer ainsi au trafic de drogue (traduction)».

Ce phénomène est de plus en plus répandu également dans les ports néerlandais. Le chef de la police portuaire néerlandaise, Jan Janse, peut en citer plusieurs exemples. Au moins cinq étudiants ont entamé une formation dans une école de navigation avec un seul objectif en tête: être utile à une organisation de trafic de drogue. Si la police sait qu'elle existe déjà depuis longtemps, cette pratique est devenue à ce jour monnaie courante au sein des réseaux criminels.

L'infiltration est un processus de longue haleine pour les organisations criminelles, car des années peuvent se passer avant qu'un étudiant puisse occuper une position intéressante dans une entreprise. L'année dernière, la police a arrêté à plusieurs reprises des récupérateurs qui, au quotidien, faisaient des études dans une école de navigation. Des étudiants avaient aussi été vus en rue en compagnie de jeunes qui avaient déjà été appréhendés sur les terminaux du port. M. Janse précise que dans certains cas, la police judiciaire a jugé nécessaire d'en informer les écoles.

Les raisons pour lesquelles les jeunes se font piéger par une famille ou une organisation criminelle sont spécifiques à chaque personne. Selon M. Janse, une partie des jeunes le font uniquement pour l'argent, attirés qu'ils sont par les grosses voitures et les beaux vêtements.

Ce n'est pas pour rien que le Scheepvaart en Transport College (STC), l'établissement scolaire de Rotterdam qui forme les collaborateurs portuaires de demain, considère que rendre les étudiants plus résistants aux influences est une «priorité». Selon une porte-parole de l'école professionnelle portuaire, la réalisation de cet objectif passe par des cursus, des formations et des jeux de rôle. «Nous sommes bien conscients de ce qui se passe dans le port en matière de criminalité et de risque d'infiltration criminelle (traduction).»

Les jeunes constituent de toute façon un chaînon important dans l'économie de la drogue. Ils sont notamment recrutés pour s'introduire en pleine nuit dans un terminal et mettre une cargaison de cocaïne en lieu sûr. Pour ce faire, ils transfèrent généralement l'or blanc vers un conteneur déjà dédouané.

400 récupérateurs de drogue ont ainsi été arrêtés dans le port de Rotterdam il y a deux ans, et 241 l'année dernière. Selon le ministère public néerlandais, ces jeunes sont généralement issus de familles précarisées et endettées ou ont des membres de leur famille qui sont actifs dans le milieu criminel. La plupart d'entre eux proviennent de Rotterdam-Sud. Plusieurs jeunes d'Amsterdam âgés d'une vingtaine d'années ont été condamnés l'année passée pour avoir récupéré de la cocaïne dans un autre port, celui d'Anvers en l'occurrence (cf. https://www.parool.nl/nederland/drugsfamilies sturen jongeren naar scheepvaartschool met de juiste functie word je stinkend rijk~bcd211d1/).

En ce qui concerne le caractère transversal de la question écrite: les différents gouvernements et maillons de la chaîne de sécurité se sont accordés sur les phénomènes qui devront être traités en priorité au cours des quatre prochaines années. Ceux-ci sont définis dans la note-cadre de sécurité intégrale et dans le Plan national de sécurité 2022-2025 et ont été discutés lors d'une conférence interministérielle à laquelle les acteurs de la police et de la justice ont également participé. Il s'agit donc d'une matière transversale qui relève également des Régions, le rôle de ces dernières se situant surtout dans le domaine de la prévention.

Je souhaiterais dès lors vous poser les questions suivantes:

1) Combien de personnes agissant comme «récupérateurs» ont été arrêtées l'année dernière dans nos ports? Combien d'entre elles étaient mineures? Quelle était leur nationalité? À quelles peines ont-elles été condamnées?

2) Quels commanditaires se cachaient derrière ces faits? Les récupérateurs font-ils partie d'une grande «famille» criminelle ou sont-ils plus souvent extérieurs à ce milieu? Y a-t-il parmi eux des personnes qui opèrent sous la contrainte? Y a-t-il aussi des victimes de la traite des êtres humains? Les commanditaires sont-ils belges ou en grande partie étrangers?

3) Pouvez-vous indiquer si des mesures supplémentaires ont été mises en œuvre dans nos ports à l'encontre des récupérateurs depuis les deux dernières années? Si oui, lesquelles? Quelles conclusions provisoires peut-on en tirer? Si non, pourquoi? Prévoit-on d'appliquer des mesures supplémentaires dans ce domaine à l'avenir? Si oui, pouvez-vous les détailler et préciser le délai dans lequel ces mesures entreront en vigueur?

4) Pouvez-vous déjà évaluer les effets des campagnes de prévention destinées aux ouvriers portuaires? Pouvez-vous indiquer si les ouvriers portuaires collaborant avec des cartels de la drogue dans les ports ont été moins nombreux ces deux dernières années? Combien d'ouvriers portuaires ont été reconnus coupables de collaboration avec des cartels de la drogue ces deux dernières années? Ce nombre est-il supérieur ou inférieur à celui des années précédentes? En d'autres termes, peut-on observer certaines tendances?

5) Pouvez-vous indiquer si les écoles de navigation maritime, les écoles professionnelles portuaires, les établissements proposant des options dans le domaine maritime, etc. sont conscients des tentatives d'infiltration des narcotrafiquants parmi les étudiants dans le but de les recruter comme futurs collaborateurs portuaires «corrompus»? Si oui, quelles mesures ces écoles prennent-elles et quel est le rôle des autorités et des services de sécurité en la matière? Existe-t-il des scénarios permettant de faire face à ce genre de situations?

6) Au cours des deux dernières années, des bureaux de recrutement dans le secteur portuaire ont-ils signalé que des étudiants qui postulaient pour des emplois portuaires le faisaient clairement pour le compte de narcotrafiquants? Quelles mesures ces bureaux de recrutement prennent-ils et les cas suspects de ce genre sont-ils signalés à la police? Si oui, combien de cas ont été signalés ces deux dernières années par l'intermédiaire des bureaux de recrutement?

7) Envisageriez-vous d'organiser, à l'image des campagnes destinées aux ouvriers portuaires, des actions visant les étudiants et les jeunes susceptibles de faire l'objet de tentatives de recrutement par les narcotrafiquants aux abords des ports? Si oui, prévoyez-vous d'organiser ces campagnes uniquement pour les étudiants inscrits dans les écoles ou orientations du domaine concerné, ou pour les étudiants en général? Si non, pourquoi?

 

Havenbedrijven werken al enkele jaren met preventiefilmpjes en -affiches die havenarbeiders – Antwerpen telt er meer dan 8 500 – moeten ontmoedigen in te gaan op vragen om in de drugshandel te stappen. Velen worden door criminelen gecontacteerd via sociale media of in havencafés. Ze gaan er luistervinken wie krap bij kas zit en proberen de havenarbeiders nadien te overhalen een centje bij te verdienen (cf. https://www.tijd.be/ondernemen/logistiek/havenbedrijven-drugsmaffia-rekruteert-zelfs-studenten-om-bij-ons-te-infiltreren/10439830.html?_sp_ses=f81cd61f-75eb-41d8-b620-d9ab0df56eaf).

Stephan Vanfraechem, topman van VOKA – Alfaport zegt dat de drugsmaffia almaar driester te werk gaat. «We krijgen signalen dat ze studenten in hogescholen benadert om een bepaald diploma te halen en nadien in bedrijven te infiltreren en zo in de drugstrafiek te stappen.»

In Nederlandse havens ziet men dit fenomeen ook steeds meer. Meerdere voorbeelden kan Jan Janse, hoofd van de Nederlandse Zeehavenpolitie, opnoemen. Zeker vijf studenten zijn aan een opleiding op een scheepvaartschool begonnen met maar één doel voor ogen: uiteindelijk van waarde zijn voor een drugsorganisatie. De politie weet dat het al langer gebeurt, maar anno 2023 is het een «regulier gebruik» binnen criminele netwerken.

De infiltratie is voor criminele organisaties een proces van de lange adem, aangezien het jaren kan duren voor een student daadwerkelijk bij een bedrijf op een waardevolle positie belandt. Het is vorig jaar meermaals voorgekomen dat de politie een uithaler oppakte die in het dagelijks leven een studie volgde op een scheepvaartschool. Ook werden studenten op straat gezien met jongeren die al eens op terminals waren gesnapt. «In sommige gevallen vond de recherche het nodig om scholen te informeren», zegt Janse.

Waarom jongeren zich door een familie of organisatie laten strikken, verschilt per persoon. «Het zal ongetwijfeld niet in alle gevallen vrijwillig zijn. Tegelijkertijd zien we dat het een deel van de jongeren uitsluitend om het geld te doen is. Dikke auto's en mooie kleding: dát vinden zij belangrijk.»

Niet voor niets zegt het Scheepvaart en Transport College (STC), de Rotterdamse onderwijsinstelling waar de havenmedewerkers van de toekomst worden opgeleid, het weerbaar maken van studenten een «prioriteit» te vinden. Dat gebeurt door middel van lesprogramma's, trainingen en rollenspellen, zegt een woordvoerster van de havenvakschool. «Wij zijn ons goed bewust van de problematiek die speelt in de haven op het gebied van criminaliteit en het risico op ondermijning.»

Jongeren vormen sowieso een belangrijke schakel in de drugseconomie. Ze worden namelijk ingezet om in het holst van de nacht een terminal binnen te dringen en een partij cocaïne veilig te stellen. Dat doen ze meestal door het witte goud naar een al vrijgegeven container te verplaatsen.

Twee jaar geleden liepen in de Rotterdamse haven 400 van deze drugsuithalers tegen de lamp, vorig jaar 241. Volgens het openbaar ministerie komen deze jongeren doorgaans uit kwetsbare gezinnen met schulden of hebben ze familie die actief is in het criminele circuit. Het gros komt uit Rotterdam-Zuid. Enkele Amsterdamse twintigers werden vorig jaar veroordeeld voor uithalen cocaïne in een andere haven, die van Antwerpen (cf. https://www.parool.nl/nederland/drugsfamilies-sturen-jongeren-naar-scheepvaartschool-met-de-juiste-functie-word-je-stinkend-rijk~bcd211d1/).

Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de Kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2022-2025, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft dus een transversale aangelegenheid met de Gewesten waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan de geachte minister:

1) Hoeveel daders zijn er vorig jaar in onze havens opgepakt, waarbij dergelijke personen als «uithaler» fungeerden? Hoeveel hiervan waren minderjarig? Welke nationaliteit hadden deze personen? Wat waren hun straffen?

2) Welke opdrachtgevers zaten hierachter? Zijn de uithalers deel van een grotere «familie» of zijn het vaker externen? Zitten hier mensen bij die onder dwang dergelijk werk moeten verrichten? Zijn hier ook slachtoffers van mensenhandel bij betrokken? Zijn de opdrachtgevers Belgen of veelal buitenlanders?

3) Kan u meedelen of er sinds de jongste twee jaar in onze havens extra maatregelen in voege zijn getreden tegenover uithalers? Zo ja, welke? Wat zijn de voorlopige conclusies? Zo neen, waarom niet? Zijn er plannen om in de toekomst nog extra maatregelen hieromtrent door te voeren? Zo ja, kan u deze duiden, alsook het tijdsbestek waarin deze maatregelen zullen in voege zullen treden?

4) Kan u reeds peilen naar de effecten van de preventiecampagnes die gericht zijn aan havenarbeiders? Kan u meedelen of er de jongste twee jaar minder havenarbeiders zich schuldig gemaakt hebben aan het samenwerken met drugskartels in de haven? Hoeveel havenarbeiders zijn schuldig bevonden geweest aan medewerking met drugskartels in de jongste twee jaar? Is dat meer of minder dan de jaren ervoor? Met andere woorden, zijn er trends te bemerken?

5) Kan u meedelen of zeevaartscholen, havenvakscholen, maritieme studierichtingen en dergelijke zich bewust zijn van de infiltratiepogingen van drugscriminelen onder de studenten, met als oogmerk ze te rekruteren als toekomstige «corrupte» havenmedewerkers? Indien ja, welke maatregelen nemen deze scholen en wat zijn de rollen van de overheid en de veiligheidsdiensten hierrond? Zijn er draaiboeken waarmee gewerkt wordt bij dit soort situaties?

6) Zijn er de jongste twee jaar signalen binnengekomen van havenrekruteringsbureaus die meedelen dat studenten solliciteren voor havenfuncties met als duidelijke beweegreden dat ze dit doen in opdracht van drugscriminelen? Welke maatregelen nemen deze rekruteringsbureaus en worden dergelijke verdachte gevallen gemeld aan de politie? Indien ja, hoeveel werden er via rekruteringsbureaus de jongste twee jaar gemeld?

7) Ziet u het zitten om in navolging van campagnes voor havenarbeiders dit ook te organiseren voor studenten en jongeren die mogelijkerwijs te maken krijgen met dergelijke rekruteringspogingen van drugscriminelen bij de havens? Zo ja, enkel voor studenten die in dergelijke scholen of richtingen zitten of in het algemeen? Zo neen, waarom niet?

 
Réponse reçue le 8 septembre 2023 : Antwoord ontvangen op 8 september 2023 :

Pour la réponse à la plupart des questions, il est renvoyé à la réponse de la ministre de l’Intérieur à la question parlementaire écrite no 7-1869, également posée par l’honorable membre.

En ce qui concerne les statistiques de condamnation, il doit être mentionné qu’elles sont établies sur la base de données du casier judiciaire, dans lequel seules les qualifications juridiques de faits punissables sont enregistrées et aucun autre élément contextuel.

Par conséquent, il n’est pas possible d’identifier des condamnations pour collaboration en quelle qualité que ce soit à un cartel de la drogue, dans un environnement spécifique comme le port d’Anvers. Il n’est pas non plus possible de déterminer la profession et le lieu de travail des condamnés (ouvriers au port d’Anvers).

Comme les données contextuelles citées ne sont pas enregistrées dans l’application IT, il n’est pas possible de communiquer les données chiffrées que vous demandez.

Voor het antwoord op het merendeel van deze vragen wordt verwezen naar het antwoord van de minister van Binnenlandse Zaken op de parlementaire schriftelijke vraag nr. 7-1869, eveneens gesteld door het geachte lid.

Wat betreft de veroordelingsstatistieken dient te worden vermeld dat deze worden opgesteld op basis van gegevens uit het strafregister, waarin alleen de juridische kwalificaties van strafbare feiten worden geregistreerd en geen andere contextuele elementen.

Bijgevolg is het niet mogelijk om veroordelingen te identificeren voor samenwerking in welke hoedanigheid dan ook met een drugskartel, in een specifieke omgeving zoals de haven van Antwerpen. Het is evenmin mogelijk om het beroep en de plaats van tewerkstelling van de veroordeelden (arbeiders in de haven van Antwerpen) te bepalen.

Aangezien voornoemde contextuele gegevens niet geregistreerd worden in de IT-applicatie, is het niet mogelijk de cijfergegevens die u vraagt aan te reiken.