SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2021-2022 Zitting 2021-2022
________________
12 juillet 2022 12 juli 2022
________________
Question écrite n° 7-1693 Schriftelijke vraag nr. 7-1693

de Rik Daems (Open Vld)

van Rik Daems (Open Vld)

à la ministre du Climat, de l'Environnement, du Développement durable et du Green Deal

aan de minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal
________________
Amiante - Débris d'acier pollués - Matériaux de construction - Recyclage - Déchets de démolition - Chiffres et tendances Asbest - Vervuild staalschroot - Bouwmateriaal - Recyclage - Sloopafval - Cijfers en tendensen 
________________
matériel de construction
amiante
déchet dangereux
recyclage des déchets
statistique officielle
bouwmaterieel
asbest
gevaarlijk afval
hergebruik van afvalstoffen
officiële statistiek
________ ________
12/7/2022Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/8/2022)
28/7/2022Antwoord
12/7/2022Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 11/8/2022)
28/7/2022Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 7-1692 Aussi posée à : question écrite 7-1692
________ ________
Question n° 7-1693 du 12 juillet 2022 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-1693 d.d. 12 juli 2022 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

L'amiante est une substance qui a fréquemment été intégrée dans différents matériaux de construction jusqu'à la fin des années nonante. Sa robustesse, sa résistance à l'usure et au feu et son faible coût l'ont rendue extrêmement populaire.

Les fibres d'amiante qui sont libérées et inhalées peuvent provoquer des maladies pulmonaires et des cancers. Depuis 1998, il est donc interdit de produire, d'utiliser ou de réutiliser de l'amiante. Or, selon l'Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM - Société publique flamande de gestion des déchets), quelque 2,8 millions de logements et de bâtiments en Flandre contiendraient encore de l'amiante.

Le gouvernement flamand veut une Flandre «Asbestos Safe» d'ici à 2040. L'instauration d'un certificat obligatoire garantissant l'absence de risques liés à l'amiante lors de la vente des habitations et des immeubles datant d'avant 2001 est un pas dans cette direction (cf. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/25/asbestattest voorgesteld/).

Tout l'amiante qui est en circulation doit évidemment pouvoir être enlevé et recyclé en toute sécurité. Et c'est là que le bât blesse parfois. À l'étranger, lors de travaux de démolition de constructions contenant de l'amiante, on constate, dans la moitié des cas, différentes irrégularités. Une de ces irrégularités consiste par exemple à mélanger de l'acier contaminé par de l'amiante qui est dégagé lors de projets de démolition à d'autres déchets de démolition pollués par de l'amiante. Dans certains pays, comme les Pays-Bas, il est interdit de mettre en décharge des débris d'acier pollués par de l'amiante. Mais il est possible de camoufler ces débris en les mélangeant avec d'autres déchets contaminés par de l'amiante et de les mettre ainsi quand même en décharge.

Les dangers de l'amiante ne prêtent pas à discussion. Depuis des années, on sait que ce produit est dangereux pour la santé. Lorsqu'il est inhalé, il peut provoquer de l'emphysème pulmonaire et différentes formes de cancer.

Depuis peu, une nouvelle technologie permet de séparer l'acier de l'amiante. L'acier est alors réutilisé et l'amiante est détruit (cf. https://dvhn.nl/economie/Stortverbod lastig te handhaven. Veel gevaarlijk asbestschroot verdwijnt in illegaliteit. En dat geeft ernstige risicos 27653363.html).

En ce qui concerne le caractère transversal de la question écrite : la santé publique et l'environnement sont des domaines dont la compétence est partagée entre le niveau fédéral et celui des entités fédérées. Les questions qui suivent ont donc un caractère transversal.

Ces questions sont les suivantes :

1) Combien de tonnes d'amiante transportons-nous annuellement vers d'autres pays pour qu'il y soit recyclé ? De quels pays s'agit-il ? Pouvez-vous me donner un aperçu du tonnage annuel par pays ? Dans cette quantité, quelle est la proportion de débris d'acier pollués par de l'amiante ? Pouvez-vous citer les raisons pour lesquelles ces débris sont envoyés dans d'autres pays ?

2) Des entreprises, la douane ou des autorités de contrôle ont-elles signalé des cas où de l'acier pollué par de l'amiante a été mélangé à d'autres produits (contenant éventuellement de l'amiante) ? Si oui, combien ? Qu'advient-il de cet acier pollué par de l'amiante en Belgique ?

3) Pouvez-vous me dire si vous avez connaissance d'entreprises qui recyclent partiellement des produits contenant de l'amiante pour les intégrer ensuite dans d'autres produits sans en faire mention ? Si oui, de combien de cas s'est-il agi au cours des trois dernières années ? De quelles sanctions ces entreprises sont-elles passibles ?

4) Pouvez-vous me donner une estimation du nombre de tonnes d'amiante non recyclé encore en circulation aujourd'hui ? Quelles mesures prend-on à cet égard ? Comment collaborer au mieux avec les Régions pour mettre ces mesures en œuvre ?

5) Des produits contenant de l'amiante sont-ils encore importés en Belgique par l'intermédiaire d'autres pays ? Si oui, pouvez-vous nous dire de quelle quantité annuelle il est question ou éventuellement en donner une estimation ? De quels produits s'agit-il ?

6) Au cours des cinq dernières années, combien de signalements de mise en décharge illégale d'amiante a-t-on reçus ? De combien de tonnes s'agit-il ? Note-t-on une augmentation ou une diminution ? Pouvez-vous ventiler ces statistiques par année et par province ? Quel est le coût moyen des travaux de déblaiement requis ? Quelles sont généralement les sanctions infligées aux auteurs ?

7) A-t-on connaissance de cas de réutilisation de produits ou composants contenant de l'amiante depuis 1998 ? Si oui, quel est leur nombre et dans quel contexte cela s'est-il produit ? Une telle réutilisation est-elle légale ? Si non, de quelles sanctions cela est-il passible ?

8) Pourriez-vous me communiquer le nombre de victimes indemnisées par le Fonds Amiante dans la période 2018-2021 ? Pouvez-vous ventiler ces chiffres par année, par type d'affection et par Région ?

 

Asbest is een stof die tot eind jaren negentig veel gebruikt werd in verschillende bouwmaterialen. Het was enorm populair, want sterk, slijtvast, brandwerend en goedkoop. Maar er bleken ook grote gezondheidsrisico's aan verbonden.

Asbestvezels die vrijkomen en ingeademd worden, kunnen longziektes en kanker veroorzaken. Sinds 1998 is het daarom verboden om nog asbest te produceren, te gebruiken of te hergebruiken. Toch zit er volgens de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) nog asbest in zo'n 2,8 miljoen woningen en gebouwen in Vlaanderen.

De Vlaamse regering wil tegen 2040 een «asbestveilig» Vlaanderen. Een stap in die richting is nu het verplicht maken van een asbestattest bij de verkoop van woningen en gebouwen van voor 2001 (cf. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2022/05/25/asbestattest-voorgesteld/).

Al de asbest die in omloop is, moet uiteraard veilig verwijderd en gerecycleerd kunnen worden. Daar gaat het soms mis. In het buitenland blijkt dat bij afbraakwerken waarbij asbest aanwezig is, er voor de helft van de tijd sprake is van «illegaliteit». Illegaliteit kan bijvoorbeeld betekenen dat bij sloopprojecten vrijkomend asbeststaal wordt vermengd met ander met asbest vervuild sloopafval. Met asbest vervuild staalschroot is in landen zoals Nederland verboden om af te voeren naar een stortplaats. Door het te mengen met ander asbest vervuild afval kan men dit verdoezelen en dus aldaar nog naar een stortplaats brengen.

Over de risico's van asbest bestaat geen discussie. Het materiaal staat al jaren bekend als gevaarlijk voor de gezondheid. Inademen kan longemfyseem en verschillende vormen van kanker veroorzaken.

Recentelijk is men er daarom ook in geslaagd om met een nieuwe technologie het staal te scheiden van het asbest. Het staal wordt dan hergebruikt, het asbest vernietigd (cf. https://dvhn.nl/economie/Stortverbod-lastig-te-handhaven.-Veel-gevaarlijk-asbestschroot-verdwijnt-in-illegaliteit.-En-dat-geeft-ernstige-risicos-27653363.html).

Wat betreft het transversaal karakter van de schriftelijke vraag: het beleidsdomein volksgezondheid en leefmilieu zijn een gedeelde bevoegdheid tussen zowel het federale niveau als het deelstatelijk niveau. Dat maakt deze vragen transversaal.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Hoeveel ton asbest worden per jaar naar andere landen gevoerd om ze te laten recycleren? Welke landen zijn dit? Kan u een overzicht geven van de tonnage per land op jaarbasis? Hoeveel ervan bestaat uit met asbest vervuild staalschroot? Kan u de beweegreden duiden waarom wij dit naar andere landen sturen?

2) Zijn er meldingen geweest van bedrijven, de douane of toezichthouders waarbij er zogenaamd «vervuild staal met asbest» werd vermengd met andere (eventueel asbesthoudende) producten? Zo ja, hoeveel? Wat wordt in België gedaan met dergelijk met asbest vervuild staal?

3) Kan u meedelen of er gevallen bekend zijn van bedrijven die asbesthoudende producten ten dele recycleren, om het daarna te verwerken in andere producten zonder dit te vermelden? Zo ja, om hoeveel gevallen gaat het de jongste drie jaar? Welke straffen staan hierop?

4) Kan u een inschatting geven hoeveel ton ongerecycleerd asbest er op dit ogenblik nog in omloop zijn? Welke stappen worden hiertegen ondernomen? Hoe kan men het beste samenwerken met de Gewesten om dit te bewerkstelligen?

5) Worden er via andere landen nog asbesthoudende producten naar België geïmporteerd? Zo ja, zou u kunnen duiden of eventueel een schatting maken hoeveel dit is op jaarbasis? Over welke producten gaat het?

6) Hoeveel meldingen kreeg men de jongste vijf jaar binnen over het dumpen van asbest op illegale wijze? Om hoeveel ton asbest dit gaat? Wat is de schade voor de natuur en de mensen in de omgeving? Is er sprake van een toe- of afname? Kan u per jaar en provincie uitsplitsen? Hoeveel kost gemiddeld dergelijk opruimingswerk? Welke straffen krijgen daders doorgaans?

7) Zijn er gevallen bekend van hergebruik van asbesthoudende producten of componenten sinds 1998? Zo ja, hoeveel en in welke context? Is dit legaal? Indien neen, welke straffen staan hierop?

8) Zou u het aantal slachtoffers die vergoed werden door het Asbestfonds in de periode 2018-2021 kunnen weergeven op jaarbasis, uitgesplitst per soort aandoening en per Gewest?

 
Réponse reçue le 28 juillet 2022 : Antwoord ontvangen op 28 juli 2022 :

5) L’import de produits contenant intentionnellement de l’amiante est interdit en Belgique depuis la fin des années nonante ainsi qu’en Union européenne (UE).

Leur présence sur le marché belge et européen est donc une infraction.

Reste certains produits naturels (par exemple: talc) où des traces d’amiante peuvent parfois être détectées mais nos services d’inspection y restent attentifs et retirent ces produits dès identification du risque posé par l’amiante.

8) Je vous renvoie vers mon collègue, Frank Vandenbroucke, ministre de la Santé en charge du Fonds des maladies professionnelles.

Pour les autres questions: elles ne relèvent pas de mes compétences, mais de celles des entités fédérées.

5) De invoer van producten die opzettelijk asbest bevatten is sinds eind jaren ’90 zowel in België als in de Europese Unie (EU) verboden.

Hun aanwezigheid op de Belgische markt en die van de EU vormt dus een inbreuk.

Nu zijn er een aantal natuurlijke producten (bijvoorbeeld: talk) waarin soms sporen van asbest te vinden zijn maar onze inspectiediensten blijven daar aandachtig voor en roepen die producten terug wanneer er een asbestrisico vastgesteld wordt.

8) Ik verwijs u graag door naar mijn collega, Frank Vandenbroucke, minister van Gezondheid, die belast is met het Fonds voor beroepsziekten.

Wat betreft de andere vragen: deze vallen niet onder mijn bevoegdheid maar onder de bevoegdheid van de Gewesten en Gemeenschappen.