SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2019-2020 Zitting 2019-2020
________________
4 novembre 2019 4 november 2019
________________
Question écrite n° 7-125 Schriftelijke vraag nr. 7-125

de Stephanie D'Hose (Open Vld)

van Stephanie D'Hose (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Finances, chargé de la Lutte contre la fraude fiscale, et Ministre de la Coopération au développement

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën, belast met Bestrijding van de fiscale fraude, en Minister van Ontwikkelingssamenwerking
________________
Ouganda - Instauration de la peine de mort pour les LGB - Violation des droits de l'homme - Impact sur la coopération gouvernementale Oeganda - Invoering van de doodstraf voor holebi's - Schending mensenrechten - Impact op gouvernementele samenwerking 
________________
Ouganda
minorité sexuelle
peine de mort
droits de l'homme
politique extérieure
identité de genre
Oeganda
seksuele minderheid
doodstraf
rechten van de mens
buitenlands beleid
genderidentiteit
________ ________
4/11/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 5/12/2019)
3/12/2019Antwoord
4/11/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 5/12/2019)
3/12/2019Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 7-126
Aussi posée à : question écrite 7-127
Aussi posée à : question écrite 7-126
Aussi posée à : question écrite 7-127
________ ________
Question n° 7-125 du 4 novembre 2019 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 7-125 d.d. 4 november 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

L'Ouganda entend instaurer une loi visant à punir de mort l'homosexualité. Des militants des droits de l'homme craignent que ce projet n'incite à la violence contre les holebis et les transgenres.

La loi, déjà baptisée «loi Kill the Gays» dans le langage populaire, avait été annulée il y a cinq ans en raison d'un vice de procédure, mais le gouvernement est à présent décidé à redéposer le projet de loi en novembre 2019.

La nouvelle loi est en opposition avec plusieurs accords internationaux en matière de droits de l'homme. L'instauration de la peine de mort pour les personnes LGBTI+ constitue une violation grave des droits de l'homme internationaux. Le projet de loi, soutenu par le président Yoweri Museveni, sera à nouveau soumis au Parlement en novembre 2019 et vraisemblablement voté avant la fin de l'année. En 2019, trois hommes homosexuels et une femme transgenre ont été tués lors d'agressions homophobes en Ouganda; début octobre, un homosexuel a encore été battu à mort.

L'alliance des organisations LGBTI+ d'Ouganda est particulièrement inquiète: «Lorsque la loi a été instaurée il y a cinq ans, on a assisté à une intensification du sentiment homophobe et à une multiplication des délits de haine. Des centaines de personnes de la communauté LGBTI+ ont été contraintes de quitter le pays comme réfugiés, et le phénomène ne fera que s'amplifier si cette loi est mise en œuvre. Il deviendra même illégal pour nous de – ne serait-ce que – mener campagne pour les droits LGBTI+, et, a fortiori, de soutenir et protéger les minorités sexuelles».

L'Ouganda est un des quatorze partenaires de la coopération gouvernementale. Ces pays ont notamment été sélectionnés sur la base de leur degré de pauvreté, d'aspects liés à la bonne gouvernance et des possibilités pour la Belgique d'offrir une aide significative.

La présente question porte sur une compétence transversale, partagée avec les Communautés. La prévention de l'homophobie passe notamment par l'enseignement et les médias, qui sont des compétences des Communautés. Je renvoie également au Plan d'action interfédéral contre les violences homophobes et transphobes. Depuis les accords de la Saint-Michel de 1993, les Communautés sont compétentes aussi pour les aspects internationaux de leurs attributions, selon le principe «in foro interno, in foro externo». En outre, l'égalité des chances et la non-discrimination sont des compétences transversales, partagée avec les Communautés.

Je souhaiterais dès lors soumettre les questions suivantes au ministre:

1) Comment réagissez-vous à l'imminence de la nouvelle loi qui punit de mort l'homosexualité? Pensez-vous comme moi que celle loi est contraire aux droits de l'homme? Pourriez-vous donner des explications détaillées à ce sujet?

2) Êtes-vous prêt à afficher une position formelle quant à cette nouvelle loi pénale ougandaise? Allez-vous faire part de votre préoccupation au gouvernement ougandais? Pouvez-vous préciser?

3) Si cette loi était effectivement adoptée, êtes-vous prêt à convoquer à bref délai l'ambassadeur d'Ouganda à ce propos? Allez-vous demander à l'Ouganda de ne pas mettre en œuvre cette nouvelle loi? Dans la négative, pour quelles raisons?

4) Êtes-vous disposé à souligner, lors de tout dialogue politique avec les autorités ougandaises, l'importance du respect de l'orientation sexuelle et de l'identité de genre? Pouvez-vous préciser?

5) Dans quelle mesure les rapports d'évaluation des pays partenaires consacrent-ils déjà un chapitre au respect des droits des LGBTI+? Pouvez-vous préciser? Ne faut-il pas s'y intéresser davantage, vu la législation en projet en Ouganda?

6) Quel impact sur la coopération en cours avec l'Ouganda aurait l'adoption définitive de ce projet de loi manifestement contraire aux droits humains fondamentaux? Pourriez-vous donner des explications détaillées à ce sujet?

7) Jusqu'à présent, combien a-t-on investi en Ouganda dans le développement de soins de santé accessibles, en particulier en ce qui concerne un traitement non discriminatoire des LGBTI+? Pouvez-vous fournir des précisions et indiquer si des initiatives supplémentaires peuvent être prises à cet égard?

 

Oeganda wil een wet invoeren die homoseksualiteit strafbaar maakt met de doodstraf. Mensenrechtenactivisten vrezen dat het plan geweld jegens holebi's en transgenders zal aanmoedigen.

De wet, die in de volksmond «Kill the Gays» wordt genoemd, werd vijf jaar geleden nietig verklaard omwille van een procedurefout, maar de overheid is nu van plan om de wet in november 2019 weer nieuw leven in te blazen.

De nieuwe wet druist in tegen internationale afspraken op het gebied van mensenrechten. De invoering van de doodstraf voor LGBTI+ zijn een ernstige schending van de internationale mensenrechten. De wet, die de steun krijgt van president Yoweri Museveni, zal in de loop van november 2019 opnieuw worden voorgelegd aan het Parlement en zal naar verwachting voor het einde van 2019 gestemd worden. In 2019 werden al drie homoseksuele mannen en een transgender vrouw vermoord tijdens homofobe aanvallen in Oeganda, en begin oktober 2019 werd een homoseksuele man nog doodgeknuppeld.

De alliantie van LGBTI+ organisaties in Oeganda is bijzonder ongerust: «Toen de wet vijf jaar geleden werd geïntroduceerd, leidde dat tot een stijging van het homofoob sentiment en haatmisdrijven. Honderden LGBTI+ mensen werden gedwongen om het land te verlaten als vluchtelingen en er zullen er nog meer volgen als deze wet wordt ingevoerd. Het zal het voor ons zelfs illegaal maken om zelfs maar campagne te voeren voor LGBTI+ rechten, laat staan seksuele minderheden te steunen en te beschermen.»

Oeganda is één van de veertien partnerlanden van de gouvernementele samenwerking. Deze werden geselecteerd op basis van onder andere de graad van armoede, aspecten van goed bestuur en de mogelijkheden voor België om betekenisvolle hulp te bieden.

Deze vraag betreft een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen. Preventie van homofobie verloopt onder meer via het onderwijs en media, wat gemeenschapsbevoegdheden zijn. Ik verwijs tevens naar het Interfederaal Actieplan tegen homofoob en transfoob geweld. Sinds de Sint Michielsakkoorden van 1993 zijn de Gemeenschappen ook bevoegd voor de buitenlandse aspecten van hun bevoegdheidsdomeinen, volgens het principe «in foro interno, in foro externo». Daarnaast zijn gelijke kansen en non discriminatie een transversale aangelegenheid met de Gemeenschappen.

Graag had ik u dan ook volgende vragen voorgelegd:

1) Hoe reageert u op de nakende nieuwe wet die homoseksualiteit strafbaar maakt met de doodstraf? Bent u het met me eens dat het deze wet indruist tegen de mensenrechten? Kan u dit uitvoerig toelichten?

2) Bent u bereid met een formeel standpunt over deze nieuwe strafwet in Oeganda naar buiten te komen? Gaat u uw bezorgdheid hieromtrent overmaken aan de Oegandese regering? Kan u dit toelichten?

3) Bent u bereid op korte termijn de ambassadeur van Oeganda hieromtrent te ontbieden mocht deze wet daadwerkelijk gestemd worden? Gaat u Oeganda vragen om de nieuwe strafwet niet uit te voeren? Zo neen, waarom niet?

4) Bent u bereid dat bij elke politieke dialoog met de Oegandese overheid te wijzen op het belang van het respect voor seksuele oriëntatie en genderidentiteit? Kan u dit toelichten?

5) In hoeverre wordt er nu reeds bij evaluatierapporten van partnerlanden een apart hoofdstuk gewijd aan de inachtneming van rechten van LGBTI+'s? Kan u dit toelichten? Dient dit te worden aangescherpt in het licht van de vooropgestelde Oegandese wetgeving?

6) Welke impact zal de definitieve goedkeuring van de vooropgestelde wet hebben op lopende samenwerking met Oeganda gezien deze manifest in strijd is met de fundamentele rechten van de mens? Kan u dit uitvoerig toelichten?

7) Hoeveel wordt er tot vandaag reeds geïnvesteerd in de uitbouw van een toegankelijke gezondheidszorg in Oeganda en in het bijzonder wat betreft de non discriminatoire aanpak van de LGBTI+? Kan u dit toelichten en meedelen of hierin bijkomende initiatieven kunnen worden genomen?

 
Réponse reçue le 3 décembre 2019 : Antwoord ontvangen op 3 december 2019 :

1) Aucune nouvelle loi ne prévoit actuellement que les actes homosexuels soient punis de la peine de mort en Ouganda. Le ministre de l'éthique, Simon Lokodo, avait mentionné l'intention du gouvernement de soumettre à nouveau un ancien projet de loi au Parlement, son propre parti n’a pas suivi sa proposition. Le gouvernement est formel, à aucun moment un projet de loi en ce sens n'a été examiné.

À l'occasion du dialogue politique prévu le 15 novembre 2019 entre le gouvernement ougandais et les représentations diplomatiques de l'UE et des États membres de l'UE à Kampala, y compris la Belgique, le président Museveni a abordé la question et a rappelé qu'il n'y avait pas de proposition de loi.

ll n'y a donc aucune raison d’adopter un point de vue formel à ce sujet. La position belge est bien connue: la lutte contre la peine de mort et la lutte contre toutes les formes de discrimination, y compris l'orientation sexuelle, sont des piliers de la politique belge en matière de droits de l'homme au niveau international.

2) Outre la politique belge des droits de l'homme au niveau international, une approche des droits de l'homme est l'un des axes centraux de la politique de développement de la Belgique. L’approche fondée sur les droits de l’homme repose sur les principes et normes des droits de l’homme internationalement acceptés, énoncés dans les conventions internationales relatives aux droits de l’homme, y compris le principe de non-discrimination. Dans le cadre de la coopération au développement, cela vise notamment à renforcer la position des titulaires de droits (qui ont besoin de connaître, revendiquer et exercer leurs droits) et le rôle des titulaires d’obligations (gouvernement et autres prestataires de services). Le programme indicatif de coopération actuel entre la Belgique et l'Ouganda mentionne explicitement, outre un certain nombre d'autres références aux droits de l'homme: The Government of Belgium expects the respect for the basic human rights of social minorities, including sexual minorities concerning consenting adult.

L’ambassade de Belgique à Kampala reste évidemment attentive à tout développement concernant les droits de l’homme.

La coopération gouvernementale belge au développement a investi au total 46,5 millions d'euros dans les soins de santé en Ouganda, dont 26,5 millions d'euros dans le programme de coopération précédent avec l'Ouganda et 20 millions d'euros dans le programme de coopération actuel. Dans le programme de coopération actuel, l’accent est mis sur l’égalité d’accès à des soins de santé de qualité, une attention particulière étant accordée aux différents thèmes transversaux (genre, santé et droits sexuels et reproductifs, VIH / sida et droits de l’homme).

1) Er is op dit ogenblik geen sprake van een nieuwe wet die In Oeganda homoseksuele handelingen strafbaar maakt met de doodstraf. Nadat Minister van ethiek, Simon Lokodo zich had laten ontvallen dat de regering een oud wetsontwerp opnieuw wil voorleggen aan het parlement, werd hij door zijn eigen partij teruggefloten. De regering is formeel dat op geen enkel moment een wetsvoorstel in die zin werd overwogen.

Ter gelegenheid van een geplande politieke dialoog op 15 november 2019 tussen de regering van Oeganda en de diplomatieke vertegenwoordigingen van EU en EU-lidstaten in Kampala, met inbegrip van België, sneed President Museveni het thema aan en herhaalde dat er geen sprake is van een wetsvoorstel.

Er is derhalve geen aanleiding om met een formeel standpunt naar buiten te komen. Het Belgische standpunt is genoegzaam bekend: zowel de strijd tegen de doodstraf als de strijd tegen elke vorm van discriminatie, met inbegrip omwille van seksuele geaardheid, zijn pijlers van het Belgische mensenrechtenbeleid op internationaal niveau.

2) Naast het Belgisch mensenrechtenbeleid op internationaal niveau is een mensenrechtenbenadering één van de centrale assen binnen het Belgische ontwikkelingsbeleid. De mensenrechtenbenadering gaat uit van internationaal aanvaarde mensenrechtenprincipes en –normen die werden vastgelegd in de internationale mensenrechtenverdragen, waaronder eveneens het non-discriminatiebeginsel. Binnen ontwikkelingssamenwerking wordt hierdoor onder meer de focus gelegd op de versterking van de positie van rechtenhouders (die hun rechten dienen te kennen, op te eisen en uit te oefenen) en de rol van plichtendragers (de overheid en andere dienstverleners). Het huidige Indicatieve Samenwerkingsprogramma tussen België en Oeganda vermeldt naast een aantal andere verwijzingen naar mensenrechten expliciet: The Government of Belgium expects the respect for the basic human rights of social minorities, including sexual minorities concerning consenting adult.

De Belgische ambassade in Kampala blijft uiteraard alert voor elke ontwikkeling inzake mensenrechten.

De Belgische gouvernementele ontwikkelingssamenwerking investeerde in totaal 46,5 MEUR in de gezondheidszorg in Oeganda, waarvan 26,5 MEUR binnen het vorige samenwerkingsprogramma met Oeganda en 20 MEUR binnen het huidige samenwerkingsprogramma. Binnen het huidige samenwerkingsprogramma ligt de focus op gelijke toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg, met speciale aandacht doorheen de interventies voor een aantal transversale thema’s (i.e. gender, seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, HIV/aids en mensenrechten).