SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2015-2016 Zitting 2015-2016
________________
20 avril 2016 20 april 2016
________________
Question écrite n° 6-913 Schriftelijke vraag nr. 6-913

de Bert Anciaux (sp.a)

van Bert Anciaux (sp.a)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Radicalisation - Lutte - Prisons - Collaboration entre le pouvoir fédéral, les Communautés et les Régions Radicalisering - Strijd - Gevangenissen - Samenwerking tussen de federale overheid en de Gemeenschappen en Gewesten 
________________
extrémisme
coopération institutionnelle
établissement pénitentiaire
échange d'information
radicalisation
extremisme
institutionele samenwerking
strafgevangenis
uitwisseling van informatie
radicalisering
________ ________
20/4/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/5/2016)
29/3/2017Antwoord
20/4/2016Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/5/2016)
29/3/2017Antwoord
________ ________
Question n° 6-913 du 20 avril 2016 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-913 d.d. 20 april 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

La lutte contre la radicalisation doit être menée par les autorités fédérales, les Régions,les Communautés et les pouvoirs locaux. Il s'agit d'une matière transversale par excellence, pour laquelle tous les pouvoirs institutionnels doivent assumer une part de responsabilité.

Sont compétents pour les prisons non seulement le ministre de la Justice mais aussi, en principe, les Communautés dans le cadre de leurs compétences relatives à une offre adaptée d'aide sociale aux détenus (cf. loi spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, article 5, § 1, II, 7°).

Dans le cadre de l'exécution du Plan d'action du SPF Justice contre la radicalisation dans les prisons, l'échange d'informations relatives à cette dernière se fait actuellement principalement par le biais d'une plateforme fédérale permanente. Elle a été créée dans le cadre du protocole d'accord entre la Sureté de l'État et la Direction générale des Établissements pénitentiaires. Ce protocole s'inscrit dans le Plan d'action fédéral anti-radicalisme (Plan R). Participent également à cette plateforme des représentants de l'Organe de coordination pour l'analyse de la menace (OCAM), du Centre de crise et des services centraux anti-terrorisme de la police fédérale.

Dans le plan d'action du gouvernement flamand, il est annoncé que ce dernier examinera, avec le pouvoir fédéral, de quelle manière ses instruments relatifs à la déradicalisation (parcours de mise à l'emploi, formation, parcours d'aide,...) peuvent être utilisés dans la lutte contre la radicalisation au sein des prisons.

Cette approche n'est pas mentionnée dans les initiatives de la Communauté française relatives à la prévention de la radicalisation.

Le plan d'action fédéral met toutefois l'accent sur le fait que la Justice doit se concerter avec les entités fédérées et leurs services administratifs établis en milieu carcéral, afin de réfléchir à la manière dont ces derniers peuvent contribuer à la lutte contre la radicalisation.

Le décret flamand du 8 mars 2013 relatif à l'organisation de la prestation d'aide et de services au profit des détenus s'applique aux établissements en Région flamande et en Région bilingue de Bruxelles-Capitale.

La Communauté française a transféré sa compétence relative à l'aide sociale aux détenus à la Région wallonne et, pour la Région bilingue de Bruxelles-Capitale, à la Commission communautaire française (décret spécial relatif aux compétences de la Communauté française dont l'exercice est transféré à la Région Wallonne et à la Commission communautaire française, article 3, 7°, e).

Conséquence de cette répartition des compétences: il est possible que l'exercice des compétences communautaires dans les prisons mène en pratique à des approches différentes du radicalisme, même dans les murs d'une même prison (en Région de Bruxelles-Capitale).

L'approche de la radicalisation dans les prisons dépend de l'endroit où l'établissement est situé. Une coordination et une collaboration sérieuses entre le pouvoir fédéral et les entités fédérées s'impose donc.

Que fera le ministre pour s'attaquer à ce problème? Une concertation a-t-elle déjà eu lieu avec les Régions et les Communautés compétentes? Quand une initiative sera-t-elle prise à ce sujet? Comment pense-t-il pouvoir supprimer ces différences et assurer une meilleure coordination de la lutte contre la radicalisation dans les prisons?

 

De strijd tegen radicalisering is een strijd die dient gevoerd te worden door de federale overheid, de gewesten en de gemeenschappen en de lokale overheden. Het is bij uitstek een transversale aangelegenheid, waarvoor alle institutionele overheden een deel van de verantwoordelijkheid moeten nemen.

Niet alleen de minister van Justitie is bevoegd voor de gevangenissen, maar in principe ook de gemeenschappen in het kader van hun bevoegdheden inzake een aangepast aanbod voor sociale hulpverlening aan gedetineerden (cf. bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 5, § 1, II, 7°).

In het kader van de uitvoering van het actieplan van FOD Justitie “Aanpak radicalisering in gevangenissen”, gebeurt de uitwisseling van informatie met betrekking tot radicalisering in gevangenissen momenteel voornamelijk via een federaal, permanent overlegplatform. Dat werd opgericht in het kader van het protocolakkoord tussen de Veiligheid van de Staat en het Directoraat-generaal Penitentiaire Instellingen (DG EPI). Dit protocolakkoord kadert in het federaal actieplan Radicalisme (Plan R). Aan het permanent overlegplatform nemen ook vertegenwoordigers van het Coördinatieorgaan voor dreigingsanalyse (OCAD), het Crisiscentrum en de centrale diensten Terrorisme van de federale politie deel.

In het actieplan van de Vlaamse regering wordt aangekondigd dat zij, samen met de federale overheid, zal onderzoeken op welke manier haar instrumenten inzake deradicalisering kunnen worden ingeschakeld (trajecten naar werk, opleiding, hulpverleningstrajecten, …) in de aanpak van radicalisering in gevangenissen.

In de initiatieven van de Franse Gemeenschap inzake preventie van radicalisme wordt de aanpak van radicalisering in de gevangenissen niet vermeld.

Toch wordt in het federaal actieplan benadrukt dat Justitie overleg moet plegen met de deelstaten en hun respectievelijke administratieve diensten die binnen de gevangenismuren gevestigd zijn om na te gaan hoe deze kunnen bijdragen tot de strijd tegen radicalisering.

Het Vlaams decreet van 8 maart 2013 betreffende de organisatie van hulp- en dienstverlening aan gedetineerden is van toepassing op de inrichtingen in het Nederlandse taalgebied en het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad.

De Franse Gemeenschap heeft haar bevoegdheid inzake de sociale hulpverlening aan gedetineerden overgedragen aan het Waals Gewest en, voor het tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad, aan de Franse Gemeenschapscommissie (bijzonder decreet van 3 april 2014 betreffende de bevoegdheden van de Franse Gemeenschap waarvan de uitoefening naar het Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie wordt overgedragen, artikel 3, 7°, e)).

Ingevolge deze bevoegdheidsverdeling is het in elk geval mogelijk dat de uitoefening van de gemeenschapsbevoegdheden in de gevangenissen in de praktijk leidt tot een verschillende aanpak van het radicalisme, zelfs binnen de muren van een zelfde gevangenis (in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest).

De aanpak van radicalisering in de gevangenissen is afhankelijk van de plaats waar de gevangenis is gelegen. Een ernstige coördinatie en samenwerking tussen de federale overheid en de deelgebieden dringt zich dus op.

Wat zal de minister doen om dit probleem aan te pakken? Is er reeds overleg gepleegd met de bevoegde gewesten en gemeenschappen? Wanneer zal hij hierrond een initiatief nemen? Hoe denkt hij deze verschillen te kunnen wegwerken en een betere coördinatie te realiseren rond de strijd tegen de radicalisering binnen de gevangenissen?

 
Réponse reçue le 29 mars 2017 : Antwoord ontvangen op 29 maart 2017 :

Il est renvoyé aux accords de coopération entre le Service public fédéral (SPF) Justice et la Communauté flamande (1er octobre 2014), à l’accord de coopération avec la Communauté française (23 mai 2014) et à l’accord de coopération avec la COCOM (25 mars 1999)

La Conférence interministérielle (CIM) maisons de Justice aborde également le phénomène de la radicalisation. Un groupe de travail a été créé en son sein, qui donnera une forme plus opérationnelle à la coopération dans ce domaine entre les services fédéraux et communautaires. En marge de cela, les premières démarches ont été entreprises pour rédiger, conjointement avec l’Administration pénitentiaire et les Communautés, une feuille de route spécifique qui décrira minutieusement l’approche à mettre en œuvre pour ce phénomène.

La Communauté flamande prévoit dans son Plan d’action radicalisation un volet spécifique consacré à la radicalisation des détenus (point 10.3, insertion d’un objectif relatif à la radicalisation dans le plan stratégique flamand 2015-2020). Ce volet sera transposé localement et intégré dans les activités de la Communauté flamande dans les prisons respectives. Cela se fera par le biais d’un accès aux prestations d’aide et de services au profit de ce groupe de détenus, mais se verra également réserver une suite dans le suivi par des assistants de justice (en fonction du signalement, de cours spécifiques pour les auteurs, etc.). La Communauté flamande a désigné deux coordinateurs pour bien guider le tout.

Il est également pleinement misé sur l’échange d’informations possible entre le SPF Justice et les services de sécurité.

Du côté francophone, un certain nombre de groupes de travail axés sur l’offre aux détenus radicaux ont été créés. Dans ce cadre, un certain nombre d’écueils doivent d’abord être surmontés (notamment en matière de secret professionnel, etc.).

Le rôle du SPF Justice dans le développement de l’offre, autre que les procédures de contrôle et les autres aspects du contenu du régime, est assez limité. L’offre présentée sera insérée dans l’offre régulière aux détenus. À cet égard, l’attention se porte essentiellement sur une occupation journalière sensée en vue du développement d’un reclassement sérieux.

Le SPF Justice fournit un support logistique (locaux, etc.) aux Communautés, évalue la faisabilité de l’offre en fonction de la sécurité et de l’opportunité, endosse un rôle de coordination (par exemple, éviter une double offre de la part de différentes Communautés) et assure le pilotage, fort d’une certaine expertise acquise.

Enfin, l’offre dans les sections spécialisées sera développée en concertation avec les conseillers islamiques.

Er wordt verwezen naar de samenwerkingsakkoorden van de Federale Overheidsdienst (FOD) Justitie met de Vlaamse Gemeenschap (1 oktober 2014), het samenwerkingsakkoord met de Franse Gemeenschap (23 mei 2014) en het samenwerkingsakkoord met de COCOM (25 maart 1999).

De interministeriële conferentie (IMC) justitiehuizen behandelt ook het fenomeen van het radicalisme. In de schoot van het IMC is een werkgroep opgericht waarin meer operationeel vorm wordt gegeven aan de samenwerking tussen de federale en gemeenschapsdiensten op dit domein. In de marge hiervan zijn ook de eerste stappen gezet om specifieke draaiboeken op te stellen, gezamenlijk door de penitentiaire administratie en de gemeenschappen, waarin minutieus de aanpak van dit fenomeen wordt beschreven.

De Vlaamse Gemeenschap voorziet in haar Actieplan Radicalisering een specifiek luik rond radicalisering van gedetineerden (punt 10.3 opname van een doelstelling rond radicalisering in het Vlaams Strategisch Plan 2015-2020). Dit luik zal een lokale vertaling krijgen en ingebed worden in de activiteiten van de Vlaamse Gemeenschap in de respectievelijke gevangenissen. Dit zal gebeuren door middel van toegang tot specifieke hulp- en dienstverlening voor deze groep gedetineerden, maar evenzeer gevolg krijgen in de opvolging door justitieassistenten (in functie van signalering, specifieke dadercursussen en dergelijke). De Vlaamse gemeenschap heeft twee coördinatoren aangesteld die dit alles in goede banen zullen leiden.

Er wordt hierbij ook volop ingezet op de mogelijke informatie-uitwisseling tussen de FOD Justitie en de veiligheidsdiensten.

Langs Franstalige kant zijn er een aantal werkgroepen opgericht rond het aanbod aan radicale gedetineerden, waarbij een aantal struikelblokken eerst weg gewerkt dienen te worden (onder andere rond beroepsgeheim en dergelijke).

De rol van de FOD Justitie in de uitbouw van het aanbod, anders dan de controle- en veiligheidsprocedures alsook andere aspecten van de regime-invulling, is vrij beperkt. Het voorgelegde aanbod wordt ingeschaald binnen het reguliere aanbod aan gedetineerden. Hierbij gaat de aandacht vooral uit naar het hebben van een zinvolle dagbesteding met het oog op de uitbouw van een degelijke reclassering.

De FOD Justitie biedt de gemeenschappen logistieke ondersteuning (bijvoorbeeld lokalen), evalueert de haalbaarheid van het aanbod in functie van veiligheid en opportuniteit, neemt een coördinerende rol op (bijvoorbeeld vermijden van dubbel aanbod vanuit verschillende gemeenschappen), en stuurt aan vanuit een zekere opgebouwde expertise.

Tenslotte zal het aanbod op de gespecialiseerde afdelingen in samenspraak met de islamconsulenten worden uitgewerkt.