SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2015-2016 Zitting 2015-2016
________________
4 décembre 2015 4 december 2015
________________
Question écrite n° 6-776 Schriftelijke vraag nr. 6-776

de Ann Brusseel (Open Vld)

van Ann Brusseel (Open Vld)

au vice-premier ministre et ministre des Affaires étrangères et européennes, chargé de Beliris et des Institutions culturelles fédérales

aan de vice-eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken, belast met Beliris en Federale Culturele Instellingen
________________
Droits sexuels et reproductifs des femmes - Le Salvador - Poursuites à l'encontre de femmes ayant subi une fausse couche - Point de vue de la Belgique Reproductieve en seksuele rechten van de vrouwen - El Salvador - Vervolging van vrouwen die een miskraam hebben - Standpunt van België 
________________
El Salvador
avortement
droits de la femme
droits de l'homme
suivi rapport d'information
El Salvador
abortus
rechten van de vrouw
rechten van de mens
opvolging informatieverslag
________ ________
4/12/2015Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 7/1/2016)
15/12/2016Rappel
8/3/2017Antwoord
4/12/2015Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 7/1/2016)
15/12/2016Rappel
8/3/2017Antwoord
________ ________
Aussi posée à : question écrite 6-777 Aussi posée à : question écrite 6-777
________ ________
Question n° 6-776 du 4 décembre 2015 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-776 d.d. 4 december 2015 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Amnesty International a récemment dénoncé la situation de Teodora del Carmen Vasquez qui a été condamnée à une peine de 30 ans de prison au Salvador pour «avortement» alors qu'il s'agirait en fait d'une fausse couche. La mère en question a en effet accouché d'un enfant mort-né alors qu'elle était à son travail. Selon Amnesty International, ce pays condamne systématiquement pour «avortement» les femmes qui ont eu une fausse couche. Il est clair qu'il s'agit là d'un problème sérieux et d'une mesure dégradante.

De nombreux enfants souffrent dans ce pays de la loi anti-avortement extrêmement dure. Il s'agit d'enfants dont la mère se trouve en prison à la suite d'une fausse couche ou d'une autre urgence obstétricale. Ces mères se retrouvent derrière les barreaux parce qu'on les accuse d'avoir pratiqué un avortement. C'est ce que dénonce Amnesty International dans son nouveau rapport. Le rapport intitulé «Separated families, broken ties» (Familles séparées, liens rompus) montre que de nombreux enfants nés de femmes emprisonnées en vertu de la loi anti-avortement doivent vivre dans des conditions financières difficiles. En outre, il leur est souvent impossible d'avoir des contacts avec leur mère.

Chaque fois qu'au Salvador une femme est injustement condamnée à l'emprisonnement en raison d'une fausse couche ou d'un autre problème lié à la grossesse, ses enfants sont aussi condamnés à une vie de pauvreté et de traumatismes.

Cette question porte sur l'égalité des chances, compétences du Sénat conformément à l'article 79 de son règlement, il s'agit aussi d'une compétence communautaire transversale. Je me réfère aussi au récent rapport d'information sur le suivi de la mise en œuvre de la Plateforme d'action de la quatrième Conférence mondiale des Nations unies sur les femmes (Pékin) et à la recommandation spécifique au chapitre Femmes et santé qui dit : «La Belgique doit continuer à jouer un rôle de pionnier au niveau international en matière de droits sexuels et reproductifs des femmes vu la tendance qui se dessine dans le monde en la matière.» (dossiers Sénat numéros 6-97/2 et 6-97/3 - 2014/2015).

Ma question porte sur le suivi concret de cette recommandation.

Mes questions au ministre sont les suivantes.

1) Pouvez-vous expliquer le point de vue de notre pays concernant les pratiques de certains pays qui condamnent l'avortement et poursuivent les femmes qui ont des fausses couches et celles dont l'enfant est mort-né au cours de la grossesse? Considérez-vous aussi qu'il s'agit là d'une pratique qui est en contradiction avec les droits de l'homme et qui est totalement indécente eu égard à la charge émotionnelle lourde que ces femmes subissent à la suite d'une fausse couche, de l'accouchement d'un enfant mort-né ou d'un avortement?

2) Avez-vous pris connaissance du rapport d'Amnesty International intitulé "Separated families, broken ties» (Familles séparées, liens rompus) et des conséquences horribles pour les enfants dont les mamans sont condamnées à la prison parfois tout simplement parce qu'elles ont eu une fausse couche? Comment réagissez-vous à ce rapport, pouvez-vous nous expliquer votre point de vue de façon détaillée?

3) Êtes-vous prêt, à l'occasion du dossier de Mme Del Carmen Vasquez, à exprimer votre préoccupation quant aux poursuites menées à l'encontre de mères d'enfants morts-nés en raison de soupçons d'avortement? Pouvez-vous expliciter les démarches que vous jugez opportunes en vue de mettre ce point à l'ordre du jour d'enceintes internationales et de prendre des mesures concrètes?

4) Êtes-vous également prêt, à l'occasion de contacts bilatéraux ou multilatéraux, à exhorter le Salvador à mettre fin aux poursuites à l'encontre de femmes qui ont subi une fausse couche ou dont l'enfant est mort-né compte tenu des traumatismes graves que cela entraîne pour la femme et sa famille, et du fait que cette pratique est tout à fait contraire aux droits de l'homme? Dans la négative, pourquoi pas?

5) Quelles démarches notre pays va-t-il entreprendre en matière de droits sexuels et reproductifs des femmes et plus spécifiquement en ce qui concerne la pénalisation de l'avortement et même des fausses couches dans certains pays? Pouvez-vous expliciter ces démarches?

 

Amnesty International klaagde onlangs de toestand aan van Teodora del Carmen Vasquez, die in El Salvador tot dertig jaar gevangenisstraf is veroordeeld wegens "abortus", terwijl er eigenlijk sprake zou zijn van een miskraam. De betrokken moeder beviel immers op haar werk van een doodgeboren kind. Het land zou volgens Amnesty International systematisch vrouwen vervolgen voor het plegen van "abortus", terwijl zij eigenlijk een miskraam hadden. Het hoeft geen betoog dat dit bijzonder ernstig en mensonwaardig is.

Heel veel kinderen in El Salvador lijden onder de extreme anti-abortuswetgeving in dat land. Het gaat om kinderen van wie de moeder in de gevangenis zit na een miskraam of een ander verloskundig noodgeval. Die moeders belanden achter de tralies omdat ze beschuldigd worden van het plegen van abortus. Dat zegt Amnesty International in een nieuw rapport. Het rapport "Separated families, broken ties" toont aan dat veel kinderen van vrouwen die opgesloten zitten onder de anti-abortuswet in moeilijke financiële omstandigheden moeten leven. Bovendien is het voor die kinderen vaak ook onmogelijk om contact met hun moeder te hebben.

Elke keer dat de autoriteiten in El Salvador een vrouw onterecht opsluiten wegens een miskraam of een ander zwangerschapsprobleem, veroordelen zij ook haar kinderen tot een leven in armoede en trauma's.

Deze vraag betreft gelijke kansen en is aldus een bevoegdheid van de Senaat conform artikel 79 van het reglement en het betreft tevens een transversale aangelegenheid - Gemeenschapsbevoegdheden. Ik verwijs tevens naar het recente informatieverslag betreffende de opvolging van de toepassing van het Actieplatform van de Vierde VN-Wereldvrouwenconferentie van Peking en de specifieke aanbeveling in het hoofdstuk vrouwen en gezondheid, die luidt : " België moet een voortrekkersrol blijven spelen op internationaal vlak gelet op de internationale tendens op het vlak van seksuele en reproductieve rechten van vrouwen." (cf. stukken Senaat nrs. 6-97/2 en 6-97/3 - 2014/2015). Dit betreft een vraag betreffende de concrete invulling van deze aanbeveling.

Graag zou ik de geachte minister volgende vragen willen stellen :

1) Kunt u uitvoerig toelichten wat het standpunt van ons land is wat betreft de praktijk in sommige landen om abortus strafbaar te stellen en vrouwen die miskramen krijgen te vervolgen, alsook vrouwen te vervolgen van wie de baby dood wordt geboren tijdens de zwangerschap? Bent u het met me eens dat dit indruist tegen de universeel erkende mensenrechten en totaal ongepast is, gelet op de zware emotionele tijd die vrouwen doormaken als gevolg van een miskraam, doodgeboren baby of abortus ?

2) Hebt u kennisgenomen van het rapport van Amnesty International "Separated families, broken ties", en de vreselijke gevolgen voor de kinderen wier moeders die soms gewoon een miskraam hebben gehad, worden veroordeeld tot een gevangenisstraf ? Hoe reageert u op dit rapport en kunt u dit uitvoerig toelichten ?

3) Bent u bereid naar aanleiding van de zaak van mevrouw Del Carmen Vasquez uw bezorgdheid omtrent het vervolgen van moeders van doodgeboren kinderen wegens mogelijke abortus kenbaar te maken? Kunt u toelichten welke stappen u opportuun acht om dit op de internationale fora aan te kaarten en concrete maatregelen te nemen ?

4) Bent u tevens bereid de regering van El Salvador in bilateraal of multilateraal verband op te roepen te stoppen met het vervolgen van vrouwen die een miskraam krijgen of van wie de baby dood wordt geboren, gelet op de ernstige trauma's die dit veroorzaakt bij de vrouw en haar gezin en gezien hierdoor de mensenrechten met voeten worden getreden ? Zo neen, waarom niet ?

5) Welke stappen zal ons land ondernemen op het vlak van de seksuele en reproductieve rechten van de vrouw en meer specifiek de strafbaarstelling van abortus en zelfs het hebben van een miskraam in sommige landen ? Kunt u dit zeer specifiek toelichten ?

 
Réponse reçue le 8 mars 2017 : Antwoord ontvangen op 8 maart 2017 :

Les droits des femmes, y compris les droits en matière de reproduction et de sexualité, constituent une priorité permanente dans la politique internationale des droits de l’homme de notre pays. 

Les instruments internationaux actuels relatifs aux droits de l'homme n’adoptent aucune position générale sur l'avortement. D’ailleurs, en Belgique aussi, l’avortement n’est pas légalement autorisé dans tous les cas. Au niveau des sanctions applicables, il s’agit bien sûr de prendre en compte les garanties procédurales liées aux droits de l'homme universellement reconnus. 

Mes services ont pris connaissance du rapport d’Amnesty International que vous mentionnez. Le Salvador applique en effet l'une des législations sur l'avortement les plus restrictives au monde. L'avortement n’est autorisé en aucun cas, pas même lorsque la vie de la femme est en danger. Le Salvador établit également une « présomption de culpabilité » à l’encontre des femmes qui souffrent de complications pendant la grossesse ou en cas de fausse couche spontanée. Cette disposition présenterait une incompatibilité avec l'article 14 (2) du Pacte des Nations Unies relatif aux droits civils et politiques (PIDCP) qui stipule que toute personne poursuivie pour une infraction doit être présumée innocente jusqu'à ce que sa culpabilité ait été légalement prouvée. Ce pacte a été ratifié par le Salvador. 

L’autonomie des femmes fait partie des priorités de la nouvelle stratégie européenne en matière de droits de l'homme. Cette stratégie met l'accent sur l'importance de soutenir la prévention de la violence fondée sur le sexe et la santé sexuelle et reproductive. L'Union européenne (UE) soutient financièrement plusieurs projets, notamment un projet qui fournit une assistance juridique et un soutien social pour assurer l’accès aux voies de droit appropriées et le respect des droits procéduraux. 

Entre-temps, 3 femmes du Salvador prises en charge par le projet de l'UE ont été acquittées; dont María Teresa Rivera, également mentionnée dans le rapport d'Amnesty International. J'ai aussi appris qu’en janvier 2017, on demandera le réexamen du cas que vous évoquez, relatif à Teodora del Carmen Vasquez, condamnée à 30 ans de prison en 2008. Il est à espérer que cet éventuel examen sera effectué dans le respect des traités internationaux relatifs aux droits de l'homme.

Vrouwenrechten, met inbegrip van reproductieve en seksuele rechten, vormen een vaste prioriteit in het internationaal mensenrechtenbeleid van ons land.   

Het huidige internationale mensenrechteninstrumentarium neemt geen algemeen standpunt in inzake abortus. In België is abortus overigens ook niet in elk geval wettelijk toegelaten. Bij strafbaarstelling dient uiteraard wel rekening gehouden te worden met de proceduregaranties die door de universeel erkende mensenrechten vooropgesteld worden. 

Mijn diensten hebben kennis genomen van het door U genoemde rapport van Amnesty International. El Salvador heeft inderdaad één van de meest restrictieve abortuswetgevingen ter wereld; in geen enkel geval is abortus toegelaten, ook niet als het leven van de vrouw in gevaar is. El Salvador past ook een ‘vermoeden van schuld’ toe bij vrouwen die complicaties tijdens de zwangerschap vertonen of een spontane miskraam krijgen. Dit zou eventueel in strijd zijn met artikel 14 (2) van het VN Verdrag voor Burgerlijke en Politieke Rechten waarin gesteld wordt dat dat eenieder die wegens een strafbaar feit vervolgd wordt voor onschuldig gehouden dient te worden, totdat zijn of haar schuld op wettige wijze is bewezen. Dit verdrag werd door El Salvador geratificeerd.  

Women’s empowerment ‘maakt deel uit van de prioriteiten van de nieuwe Europese Unie (EU) mensenrechtenstrategie. De strategie benadrukt het belang van het ondersteunen van preventie van op gender gebaseerd geweld en van seksuele en reproductieve gezondheid. De EU steunt daartoe financieel een aantal  projecten, waaronder een project dat juridische bijstand en sociale steun biedt om een passende rechtsgang en respect voor procedurele rechten te verzekeren. 

Intussen werden 3 vrouwen in El Salvador, die door dit EU project gesteund werden, vrijgesproken, waaronder Mevrouw María Teresa Rivera die ook in het AI rapport vermeld wordt. Ik vernam ook dat in januari 2017 een herziening zal aangevraagd worden van de zaak van de door U vermelde Mevrouw Teodora del Carmen Vasquez, die in 2008 tot 30 jaar gevangenisstraf veroordeeld werd. Het is te hopen dat deze mogelijke herziening zal verlopen met respect voor de internationale mensenrechtenverdragen.