In België zijn er helaas nog altijd gedwongen huwelijken. Een recente studie van het “International Center for Reproductive Health , in samenwerking met Plan België en het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, heeft aangetoond dat dit probleem zowel voorkomt bij etnische minderheden die al lang in België gevestigd zijn als bij nieuwe migranten. Hoewel deze praktijk niet eigen is aan een gemeenschap, een bevolkingsgroep of een religie in het bijzonder, zijn de gevolgen voor de slachtoffers dezelfde: geweld, psychische problemen, integratieproblemen, tienerzwangerschappen, uitstoting uit de familie, isolement, het stopzetten van de school, enzovoort.

De Belgische wetgeving veroordeelt gedwongen huwelijken en gedwongen wettelijke samenwoning, maar de wet wordt nog teveel miskend en de toepassing ervan blijft moeilijk.

De drie voornoemde instellingen hebben concrete aanbevelingen opgesteld in een nationaal Actieplan 2015-2019. Ik som er enkele op: de ontwikkeling van concrete instrumenten om snel en efficiënt gedwongen huwelijken op te sporen, maar ook het opnemen van de problematiek van de gedwongen huwelijken in de basisopleiding en de bijscholing van de beroepscategorieën die met dergelijke situaties worden geconfronteerd. Het nationaal actieplan zal overigens aan de verschillende bevoegdheidsniveaus worden overgezonden.

Wat kunnen we, in het licht van de vaststellingen van die studie en de geformuleerde aanbevelingen in het Nationaal Actieplan, verwachten aan concrete acties van de federale regering? Bovendien zijn de Gemeenschappen bevoegd voor de basisopleiding en bijscholing van sommige beroepsgroepen, maar zou het niet goed zijn hen op de hoogte te stellen van die aanbevelingen?Binnen welke termijn mogen we vooruitgang op dit gebied verwachten?

Het nieuw nationaal actieplan ter bestrijding van gendergerelateerd geweld (NAP) 2015-2019 werd opgesteld door het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. Deze opdracht werd uitgevoerd in samenwerking met de betrokken federale, gewestelijke en gemeenschapsdepartementen op basis van uitgebreide voorbereidende werkzaamheden, waaronder consultaties van het middenveld. Er werd ook rekening gehouden met de rapporten van nationale en internationale niet gouvernementele organisaties (NGO). Gedwongen huwelijken is een vorm van gendergerelateerd geweld die beoogd wordt door het NAP 2015-2019. Momenteel bevat het ontwerp van NAP 2015-2019 hierover een groot aantal aanbevelingen. Dit ontwerp wordt binnenkort voorgelegd aan mijn federale, gewestelijke en gemeenschapscollega’s in kwestie, alsook op interkabinettenvergaderingen. Via deze werkwijze zullen de Gemeenschappen dus kennis kunnen nemen van de aanbevelingen die binnen hun bevoegdheden vallen en desgevallend aanpassingen kunnen doen.

De aanbevelingen naar de deelstaten toe hebben onder andere betrekking op de integratie van deze problematiek in de basis- en voortgezette opleidingen van bepaalde beroepen. Ook is het belangrijk om sensibiliserings- en opvoedingsprogramma’s in de scholen te voorzien, specifiek gericht op jonge meisjes en jongens. Ons land heeft er immers voor gekozen om bijzondere aandacht te schenken aan preventie en de deelstaten hebben daarbij een belangrijke rol te spelen.

Er worden ook maatregelen genomen op federaal niveau. De ontwikkeling van hulpmiddelen om snel en doeltreffend gedwongen huwelijken op te sporen zal voorzien worden. Het is aangewezen om de professionals die met gedwongen huwelijken kunnen geconfronteerd worden te informeren en hen de mogelijkheid te bieden om deze complexe situaties het hoofd te bieden.

Binnen het College van procureurs-generaal zal ook voortgewerkt worden aan het opstellen van een omzendbrief over het strafrechtelijk beleid aangaande eergerelateerd geweld met inbegrip van gedwongen huwelijken. Op termijn zou het de doelstelling kunnen zijn om te beschikken over richtlijnen voor een gezamenlijke politionele en gerechtelijke aanpak in het hele land.

Een mogelijke piste is de rol van de ambtenaren van de burgerlijke stand bij het opsporen van gedwongen huwelijken te versterken. Zo kan de weigering van de ambtenaar van de burgerlijke stand om dit soort huwelijken te voltrekken op basis van een combinatie van omstandigheden die de afwezigheid van de instemming een van de twee partijen doen vermoeden met relevante instrumenten ondersteund worden.

Binnenkort zullen politieke onderhandelingen worden opgestart. Vervolgens zal het NAP ter goedkeuring worden voorgelegd in de loop van een interministeriële conferentie « integratie in de maatschappij ». Het is dus nog te vroeg om het geheel van maatregelen die door de verschillende bevoegde ministers en staatssecretarissen zullen genomen worden precies te vermelden.

Ik blijf ervan overtuigd dat een NAP waarbij de Federale Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten betrokken zijn het meest doeltreffende middel is om alle betrokken partijen rond een coherente en doeltreffende aanpak te verenigen. Ik verzoek mijn collega’s dus om hun steun te verlenen aan de tenuitvoerlegging van een ambitieus NAP dat bijdraagt aan een nog meer doeltreffende bestrijding van gedwongen huwelijken.