SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2014-2015 Zitting 2014-2015
________________
28 octobre 2014 28 oktober 2014
________________
Question écrite n° 6-55 Schriftelijke vraag nr. 6-55

de Lode Vereeck (Open Vld)

van Lode Vereeck (Open Vld)

à la secrétaire d'État à la Lutte contre la pauvreté, à l'Égalité des chances, aux Personnes handicapées, et à la Politique scientifique, chargée des Grandes Villes, adjointe au Ministre des Finances

aan de staatssecretaris voor Armoedebestrijding, Gelijke Kansen, Personen met een beperking, en Wetenschapsbeleid, belast met Grote Steden, toegevoegd aan de Minister van Financiën
________________
Projet Myrrha - Évaluation intermédiaire - Conclusions - Avis de l'Agence fédérale de contrôle nucléaire (AFCN) - Financement du projet - Possibilités de reclassement des travailleurs de Ford Genk - Concertation avec la Région flamande MYRRHA-project - Tussentijdse evaluatie - Conclusies - Advies van het Federaal Agentschap voor nucleaire controle (FANC) - Financiering van het project - Mogelijkheden van hertewerkstelling van werknemers van Ford Genk - Overleg met het Vlaamse Gewest 
________________
Agence fédérale de contrôle nucléaire
Centre commun de recherche
réacteur nucléaire
aide au reclassement
Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle
Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek
kernreactor
steun voor herplaatsing
________ ________
28/10/2014Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 27/11/2014)
4/2/2015Rappel
5/5/2015Antwoord
28/10/2014Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 27/11/2014)
4/2/2015Rappel
5/5/2015Antwoord
________ ________
Question n° 6-55 du 28 octobre 2014 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-55 d.d. 28 oktober 2014 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Pour que le Centre d'études de l'énergie nucléaire (CEN) établi à Mol puisse poursuivre ses activités à l'avenir, il est nécessaires d'y prévoir des installations de recherche importantes. Sur la base de cette donnée et du fait que l'appareil de recherche actuel, le réacteur BR2, arrive en fin de vie, le projet Myrrha a été lancé en 1997. Il comprend le développement d'un réacteur de recherche multifonctionnel. La recherche va de la combustion de combustibles nucléaires utilisés à des tests de rayonnement de matériaux, en passant par la production et le développement de radio-isotopes à usage médical. Myrrha représente un investissement total d'un milliard d'euros.

Le concept de Myrrha, qui prévoit l'activation d'un réacteur par un accélérateur, est innovant et ouvre de nouvelles pistes pour la recherche, le développement et des applications ; c'est ce que nous pouvons lire sur le site de l'asbl Strategische Projectenorganisatie Kempen. Myrrha a été reconnu au niveau international, a été classé par la Commission européenne comme « prioritaire » et enregistré dans le plan stratégique européen pour les technologies de l'énergie comme un des 50 projets les plus importants de recherche en Europe.

Le projet Myrrha peut compter sur un soutien financier de 40 % de la part des autorités belges, soit 32 millions d'euros par an. L'assemblage du nouveau réacteur de recherche est prévue en 2022, et l'infrastructure de recherche devrait être opérationnelle en 2025. Le gouvernement belge prévoit une évaluation intermédiaire en 2014.

Myrrha sera engagé pour la recherche sur la transmutation et le développement de celle-ci. Grâce à ce processus, le combustible utilisé des centrales nucléaires est converti en résidus dont la toxicité radioactive est beaucoup plus faible. Cela représenterait une percée dans la problématique du stockage des déchets nucléaires.

Une étude portant sur l'impact socioéconomique du projet Myrrha, menée par l'asbl Strategische Projectenorganisatie Kempen (SPK)(organisation de projets stratégiques en Campine) à la demande du CEN, révèle que Myrrha a un impact positif sur le développement du CEN, de la Campine et de la Belgique. Moyennant un bon positionnement, le projet Myrrha pourrait devenir un pôle d'attraction de talents, de collaborations industrielles et de nouvelles activités dans la région. Des emplois, dont le nombre est estimé à 2 000, y compris les indirects, seraient ainsi créés.

Mes questions sont les suivantes.

1) En 2014, le gouvernement belge devait procéder à une évaluation intermédiaire du projet Myrrha. Cette évaluation intermédiaire a-t-elle déjà été entamée et finalisée ?

a) Dans l'affirmative, quelles sont les constatations et conclusions importantes ? Le projet Myrrha respecte-t-il encore le calendrier qui a été fixé ? Le projet doit-il être adapté sur la base du rapport d'évaluation ? Dans l'affirmative, sur quels points ?

b) Dans la négative, quand cette évaluation sera-t-elle terminée ?

2) A-t-on déjà obtenu un avis de l'Agence fédérale de contrôle nucléaire (AFCN) pour le permis de bâtir des bâtiments du Myrrha ? Cet avis était-il positif ?

3) Le CEN a-t-il déjà acquis une certitude sur le financement de 40 % par un consortium international ? Dans l'affirmative, quel consortium cela concerne-t-il ?

4) Une aide de l'État belge de 60 millions d'euros a été prévue pour la période 2010-2014 pour réaliser le Front End Engineering Design (FEED). Entre 2010 et ce jour, quels moyens l'État fédéral a-t-il réservés et consacrés au projet Myrrha ? À combien l'aide de l'État belge s'élèvera-t-elle chaque année durant la période 2015-2025 ?

5) La secrétaire d'État voit-elle des possibilités de reclassement des travailleurs de Ford Genk et des sous-traitants au sein du projet Myrrha ? Quels efforts ponctuels seront-ils faits le cas échéant à cet effet ? Y a-t-il déjà eu des concertations avec la Région flamande à ce sujet ?

 

Opdat het onderzoekscentrum van het Studiecentrum voor kernenergie (SCK) met vestiging in Mol haar activiteiten ook in de toekomst kan voortzetten, is er nood aan grote onderzoeksinstallaties. Vanuit dit gegeven en door het feit dat de huidige onderzoeksmachine, de BR2-reactor, zijn levenseinde nadert, werd er in 1997 gestart met het MYRRHA-project. Dit project omvat de ontwikkeling van een multifunctionele onderzoeksreactor. Het onderzoek gaat van verbranding van gebruikte kernbrandstof, over de productie en ontwikkeling van radio-isotopen voor medisch gebruik tot materiaalbestralingstests. MYRRHA is goed voor een totale investering van 1 miljard euro.

Het concept van de MYRRHA, waarbij een reactor aangedreven wordt door een versneller, is innovatief en opent nieuwe pistes voor onderzoek, ontwikkeling en toepassingen, zo staat te lezen op de website van de vzw Strategische Projectenorganisatie Kempen. MYRRHA werd internationaal erkend en door de Europese Commissie geklasseerd als " prioritair " en opgenomen in de Europese strategische planning voor onderzoek en energietechnologie als één van de vijftig belangrijkste onderzoeksprojecten in Europa.

Het MYRRHA-project kan rekenen op een financiële steun van de Belgische overheid van 40 %, met andere woorden 32 miljoen euro per jaar. De assemblage van de nieuwe onderzoeksreactor is gepland in 2022, tegen 2025 zou de onderzoeksinfrastructuur operationeel moeten zijn. In 2014 wordt in een tussentijdse evaluatie voorzien door de Belgische regering.

MYRRHA zal ingezet worden voor het onderzoek naar en de ontwikkeling van transmutatie. Dat is een proces waarbij de gebruikte brandstof van kerncentrales omgezet wordt in restmateriaal met een veel lagere radiotoxiciteit. Dit zou een doorbraak betekenen in de problematiek van de berging van het nucleaire afval.

Uit een studie naar de sociaal-economische impact van het MYRRHA-project, uitgevoerd door de Strategische Projectenorganisatie Kempen vzw (SPK) in opdracht van het SCK, blijkt dat MYRRHA een positieve impact heeft op de ontwikkeling van het SCK, de Kempen en België. Mits een goede positionering zou het MYRRHA-project kunnen uitgroeien tot aantrekkingspool voor talent, voor industriële samenwerkingsverbanden en voor nieuwe bedrijvigheid in de regio. De tewerkstellingscreatie wordt in dat geval geschat op een tweeduizendtal jobs, indirecte effecten meegerekend.

Ik heb volgende vragen voor de geachte staatssecretaris :

1) In 2014 zou het MYRRHA-project onderworpen worden aan een tussentijdse evaluatie door de Belgische regering. Werd deze tussentijdse evaluatie inmiddels al aangevat en ook al voltooid ?

a) Zo ja, wat zijn de belangrijk bevindingen en conclusies ? Bevindt het MYRRHA-project zich nog steeds op het schema van het uitgestippelde tijdspad ? Dient het project op basis van het evaluatierapport bijgestuurd te worden ? Zo ja, op welke punten ?

b) Zo nee, wanneer zal deze evaluatie voltooid zijn ?

2) Werd er al een advies bekomen van het Federaal Agentschap voor nucleaire controle (FANC) voor de bouwvergunning van de MYRRHA-gebouwen ? Was dit advies positief ?

3) Heeft het SCK al zekerheid verworven over de financiering van 40 % door een internationaal consortium, en zo ja, welk consortium betreft het ?

4) Voor de periode 2010-2014 werd in een Belgische overheidssteun van 60 miljoen euro voorzien om het Front End Engineering Design (FEED) te realiseren. Hoeveel middelen werden er tussen 2010 en heden door de federale overheid gereserveerd en besteed aan het MYRRHA-project ? Hoeveel zal de jaarlijkse Belgische overheidssteun bedragen voor de periode 2015-2025 ?

5) Ziet de geachte staatssecretaris mogelijkheden van hertewerkstelling van werknemers van Ford Genk en de toeleveringsbedrijven binnen het MYRRHA-project ? Welke gerichte inspanningen zullen hiervoor desgevallend worden ondernomen ? Werd hierover al overleg gepleegd met het Vlaams Gewest ?

 
Réponse reçue le 5 mai 2015 : Antwoord ontvangen op 5 mei 2015 :

L’honorable membre voudra bien trouver ci-joint la réponse à sa question.

1) C’est à la fin octobre 2014 que le Centre d’étude de l’énergie nucléaire (SCK-CEN) a fourni la première version rapport d’évaluation final pour l’ensemble de la période 2010-2014. Il ressort de ce rapport que MYRRHA n’atteint pas tous les résultats initialement fixés par le gouvernement. Suite à la catastrophe naturelle du Japon qui a induit l’accident de Fukushima, divers pays se sont interrogés sur l’opportunité de collaborer à ce genre de recherche alors que la crise financière s’aggravait.

Néanmoins, la Commission européenne a décidé de retenir MYRRHA parmi les cinquante projets figurant sur la liste ESFRI (European Strategy Forum for Research), lui permettant ainsi d’obtenir dès 2015 un soutien de 11,25 millions d'euros dans le cadre du programme HORIZON-2020. Grâce à son inscription sur la liste ESFRI, MYRRHA pourra également bénéficier des crédits de la Banque européenne d’investissements (BEI).

2. Le SCK-CEN doit encore relever un certain nombre de défis spécifiques :

– poursuivre et finaliser le design de MYRRHA ;

– obtenir un premier avis favorable de l’AFCN dans le cadre de la procédure d’autorisation ;

– obtenir l'assurance du financement par un consortium international pour 40 % des 60 % de sa participation au budget total.

3) Pas encore. Cependant l’engagement de l’Union européenne commence à se matérialiser et les perspectives sont assez prometteuses avec le Japon et en bonne voie avec l’Allemagne.

4) Le budget total initialement prévu pour MYRRHA est de 145,34 millions d'euros. En 2010, le gouvernement a libéré 60 millions d’euros, supporté à 50 % par le service public fédéral (SPF) Économie, Petites et moyennes entreprises (PME), Classes moyennes et Énergie, et à 50 % par le service public de programmation (SPP) Politique scientifique. Ce montant a été majoré de 3 millions d’euros chaque année jusqu’en 2014. Pour la suite, c’est lorsque le consortium MYRRHA sera formé que le montant de l’aide de l’État sera connu. Une estimation est attendue pour la fin 2016. On sait déjà que le SCK-CEN a demandé 20 millions d'euros pour 2015-2016 et 5 millions d'euros pour le contrat de joint-venture DEMOCRITOS 2 (Demonstration of Myrrha Operation and CRITical Objects for Safety), signé en 2011 avec l’Institut von Karman.

5) MYRRHA n’apporte pas seulement une réponse scientifique à des enjeux d’avenir. Le projet. a également aussi un réel impact socio-économique allant jusqu’à la création de deux mille emplois directs et indirects. Des reconversions sont donc possibles mais pas forcément automatiques, pour les travailleurs et les sous-traitants de Ford qui bénéficient de surcroît de la proximité géographique de Genk par rapport à Mol.

Het geachte lid vindt hierna het antwoord op zijn vraag.

1) Het Studiecentrum voor kernenergie (SCK-CEN) heeft eind oktober 2014 de eerste versie van het eindevaluatieverslag voor de periode 2010-2014 bezorgd. Uit dat verslag blijkt dat MYYRHA niet alle door de regering vastgelegde initiële doelstellingen haalt. Na de natuurramp in Japan met in aansluiting daarop het ongeval in de kerncentrale van Fukushima, hebben verscheidene landen zich afgevraagd of het niet opportuun was samen te werken in het kader van dat type van onderzoek, op het ogenblik dat de financiële crisis verergerde.

De Europese Commissie heeft nochtans besloten MYRRHA te selecteren onder de vijftig projecten die op de lijst van het ESFRI (European Strategy Forum for Research) stonden, waardoor het project vanaf 2015 in het kader van het programma HORIZON-2020 steun geniet voor een bedrag van 11,25 miljoen euro. Daar het project MYRRHA op de ESFRI-lijst staat, kan het ook kredieten genieten van de Europese Investeringsbank (EIB).

2. Het SCK-CEN staat nog voor een aantal specifieke uitdagingen, te weten :

– verder verfijnen en de laatste hand leggen aan het design van MYRRHA ;

– een eerste gunstig advies krijgen van het FANC in het kader van de machtigingsprocedure ; en

– zekerheid verwerven dat een internationaal consortium 40 % financiert van 60 % van de bijdrage van het SCK-CEN aan het totaalbudget.

3) Nog niet. De door de Europese Unie aangegane verbintenis begint echter gestalte te krijgen, de samenwerkingsvooruitzichten met Japan zijn vrij veelbelovend en die met Duitsland gaan de goede richting uit.

4) Het initiële vastgelegde totaalbudget voor MYRRHA beloopt 145,34 miljoen euro. In 2010 heeft de regering 60 miljoen euro vrijgemaakt, waarvan de federale overheidsdienst (FOD) Economie, Kleine en Middelgrote Ondernemingen (Kmo's), Middenstand en Energie en de programmatorische overheidsdienst (POD) Wetenschapsbeleid elk 50 % voor hun rekening hebben genomen. Dat bedrag werd tot in 2014 elk jaar met 3 miljoen euro verhoogd. Zodra het consortium MYRRHA tot stand is gebracht, zal het bedrag van de staatssteun zijn bekend. Tegen eind 2016 wordt een raming verwacht. Het is al bekend dat het SCK-CEN voor de periode 2015-2016 20 miljoen euro heeft gevraagd en 5 miljoen euro voor het jointventurecontract DEMOCRITOS 2 (Demonstration of Myrrha Operation and CRITical Objects for Safety), dat in 2011 werd ondertekend met het von Karman Instituut.

5) MYRRHA geeft niet enkel een wetenschappelijk antwoord op toekomstige uitdagingen, maar weegt sociaaleconomisch ook echt door, met het creëren van twee duizend directe en indirecte banen. De werknemers en de onderaannemers van Ford, die bovendien vergeleken met die van Mol de nabijheid van Genk genieten, kunnen mogelijk worden wedertewerkgesteld. Dat gebeurt echter niet noodzakelijkerwijs automatisch.