SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2018-2019 Zitting 2018-2019
________________
3 mai 2019 3 mei 2019
________________
Question écrite n° 6-2397 Schriftelijke vraag nr. 6-2397

de Lionel Bajart (Open Vld)

van Lionel Bajart (Open Vld)

à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, et de l'Asile et la Migration

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, en van Asiel en Migratie
________________
Convention CITES - Commerce d'espèces animales et végétales protégées - Évaluation approfondie - Croisement de banques de données - Financement - Moratoire sur tout nouveau commerce CITES-Verdrag - Handel in beschermde dier- en plantensoorten - Uitgebreide evaluatie - Koppelen databanken - Financiering - Moratorium op nieuwe handel 
________________
protection de l'environnement
commerce des animaux
espèce protégée
accord international
échange d'information
financement
douane
protection de la faune
protection de la flore
milieubescherming
dierenwinkel
beschermde soort
internationale overeenkomst
uitwisseling van informatie
financiering
douane
bescherming van de fauna
bescherming van de flora
________ ________
3/5/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 6/6/2019)
23/5/2019Einde zittingsperiode
3/5/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 6/6/2019)
23/5/2019Einde zittingsperiode
________ ________
Aussi posée à : question écrite 6-2395
Aussi posée à : question écrite 6-2396
Aussi posée à : question écrite 6-2398
Aussi posée à : question écrite 6-2395
Aussi posée à : question écrite 6-2396
Aussi posée à : question écrite 6-2398
________ ________
Question n° 6-2397 du 3 mai 2019 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-2397 d.d. 3 mei 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Notre pays et l'Union européenne (UE) sont parties à la convention CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora, Convention internationale sur le commerce des espèces de faune et de flore sauvages menacées d'extinction). Sous l'égide des Nations unies, cette convention vise à règlementer le commerce international des espèces menacées d'extinction. L'objectif est de règlementer durablement le commerce des espèces de faune et de flore sauvages menacées. Cette convention date de 1975.

Actuellement, la République démocratique du Congo, la Namibie et le Zimbabwe ont demandé une légère révision de la convention.

Durant ses 44 années d'existence, la convention CITES n'a été évaluée qu'une seule fois, il y a plus de 24 ans. L'organisation mondiale des Douanes (OMD) a observé, au cours de ces dix-huit derniers mois, une hausse énorme de la criminalité liée aux animaux et aux plantes sauvages. On peut consulter sur ce thème le " World Customs organisations 2017 Illicit Trade Report " (Rapport sur les trafics illicites 2017). Les profits du commerce illicite d'animaux et de végétaux sont estimés entre 91 et 258 milliards de dollars par an. Cette forme de criminalité se situe au quatrième rang de l'économie illicite, précédée par le trafic de drogues, la contrefaçon et la traite des êtres humains. Différentes organisations non gouvernementales (ONG), dont " For the Love of Wildlife " et " Nature Needs More ", soulignent que le cadre actuel de la CITES est entaché de lacunes systémiques et qu'il faudrait s'atteler d'urgence à une évaluation approfondie de la convention, en vue de préserver effectivement et efficacement la faune et la flore. L'actuel système de licences commerciales, encore organisé comme dans les années 70, utilise des supports papier. Par ailleurs, il n'est pas intégré dans les systèmes des douanes. Pour le moment, les restrictions au commerce concernent plus de 35 000 espèces. Inutile de préciser que, pour les services policiers et douaniers, identifier les espèces et faire respecter la convention est quasiment impossible. Il est temps d'évaluer l'ensemble du système et de passer à la méthode " reverse listing " , déjà proposée par l'Australie en 1981 lors de la conférence des parties à la CITES à New Delhi.

Un autre problème épineux est le dramatique sous-financement de la CITES, qui l'empêche d'assister les parties dans la mise en place d'un système effectif et cohérent de licences, intégré aux systèmes des autorités douanières.

Quant au caractère transversal de la question: l'environnement et le bien-être animal relèvent des Régions, mais le commerce est une compétence fédérale. Il s'agit donc d'une compétence régionale transversale.

Voici mes questions à ce sujet:

1) Comment évaluez-vous le fonctionnement actuel de la convention CITES? Comment réagissez-vous aux nombreuses lacunes apparues en ce qui concerne la règlementation du commerce? Pouvez-vous fournir des précisions?

2) Admettez-vous qu'il est urgent de procéder évaluation globale et approfondie de la convention CITES, pour en renforcer l'application et arriver à un régime de licences plus efficace et plus moderne comportant une meilleure collecte de données concrètes sur le commerce des espèces de faune et de flore menacées afin d'avoir une vue plus précise du commerce illicite?

3) Pouvez-vous détailler les points d'attention que notre pays, en tant que partie à la CITES, mettra en avant lors de la prochaine conférence des parties (CoP)?

4) Pensez-vous comme moi qu'il est impossible à une agence dotée d'un budget annuel de 6 millions de dollars de suivre et de réguler le commerce des espèces de faune et de flore menacées? Pouvez-vous préciser les possibilités que vous apercevez pour arriver à un meilleur financement de l'agence?

5) Êtes-vous disposé à porter la discussion devant l'UE afin d'arriver à un meilleur financement de l'agence et de prévoir un financement pour la mise en place, dans les pays au PNB modeste, d'un système électronique d'autorisation, le cas échéant en levant une minime redevance sur le commerce légal des espèces de faune et de flore menacées?

6) Êtes-vous prêt, durant la prochaine conférence des parties (CoP) de la CITES, à mettre au point un plan détaillé pour adapter enfin le système de licences au XIXe siècle en passant à un système de licences électroniques en connexion avec les banques de données des différentes douanes, le cas échéant en collaboration avec l'organisation mondiale des Douanes (OMD)? Si oui, pouvez-vous préciser le calendrier et le contenu ? Si non, pouvez-vous en expliquer les raisons?

7) Dans l'attente d'une évaluation globale du système CITES, êtes-vous prêt à plaider pour un moratoire sur tout nouveau commerce et toute extension des quotas actuels? Si oui, pouvez-vous préciser concrètement? Si non, pourquoi pas et comment comptez-vous agir?

8) Comment l'administration générale des Douanes et Accises évalue-t-elle la liste actuelle des 35 000 espèces, sur le plan de la praticabilité et de l'application? Pouvez-vous indiquer spécifiquement la formation dispensée à nos douaniers pour assurer cette application? Combien de formations (en termes d'heures par an) dans le domaine de la CITES nos douaniers suivent-ils et y a-t-il des rétroactions régulières? Pouvez-vous fournir des détails?

 

Ons land en de Europese Unie (EU) zijn verdragspartijen van het CITES Verdrag (Convention on international trade in endangered species of wild fauna and flora). Dit Verdrag van de Verenigde Naties (VN) is een internationaal verdrag bedoeld om de internationale handel van uitsterven bedreigde soorten te reglementeren. Het is de bedoeling om de internationale handel in bedreigde wilde dier en plantensoorten op duurzame wijze te organiseren. Het Verdrag dateert van 1975.

Momenteel is er een beperkte vraag tot herziening van het Verdrag van de Democratische Republiek Congo, Namibië en Zimbabwe.

Het CITES Verdrag werd tot op vandaag slechts eenmaal in haar vierenveertig jarig bestaan geëvalueerd en dat is ondertussen reeds meer dan vierentwintig jaar geleden. De Werelddouaneorganisatie (WCO) geeft aan dat er de laatste achttien maanden een enorme toename is van de criminaliteit in verband met in het wild levende dieren en planten. U kan deze terugvinden in het " World Customs organisations 2017 Illicit Trade Report ". De winsten op de handel in illegale dieren en planten liggen op jaarbasis tussen de 91 en de 258 miljard dollar per jaar. In de illegale economie bekleedt deze vorm van criminaliteit de vierde plaats na drugshandel, handel in namaak en mensenhandel. Diverse niet gouvernementele organisaties (NGO) waaronder " For the Love of Wildlife " en " Nature Needs More " wijzen erop dat het huidige CITES systeem systemische fouten bevat en dat er dringend werk moet worden gemaakt van een uitgebreide evaluatie van het CITES Verdrag en dit met het oog op het vrijwaren van de dier en plantsoorten op een effectieve en efficiënte manier. Het huidige systeem van handelsvergunningen van CITES is nog steeds georganiseerd zoals in de jaren 70 en werkt met papieren vergunningen. Bovendien is het niet geïntegreerd met de systemen van de diverse douanes. Momenteel zijn er meer dan 35 000 species opgelijst waar er handelsbeperkingen gelden. Het hoeft geen betoog dat dit de identificatie en de handhaving voor de politie en douanediensten bijna onmogelijk maakt. Het wordt tijd om het hele systeem tegen het licht te houden en over te gaan tot een " reverse listing " methode. Dit werd overigens eerder verdedigd door Australië in 1981 op de CITES Conferentie van verdragspartijen in New Delhi.

Een ander nijpend probleem is de dramatische onderfinanciering van CITES zelf om de verdragspartijen bij te staan bij de implementatie van een effectief en sluitend elektronisch vergunningssysteem dat geïntegreerd is met de systemen van de douaneautoriteiten.

Wat betreft transversaal karakter van deze vraag: milieu en dierenwelzijn zijn bevoegdheden van de Gewesten, maar handel is een federale bevoegdheid. Het betreft dus een transversale aangelegenheid met de Gewesten.

Ik had hieromtrent dan ook volgende vragen:

1) Hoe evalueert u momenteel de werking van het CITES Verdrag? Hoe reageert u op de vele hiaten die er zijn ontstaan rond de regulering van deze handel ? Kan u dit uitvoerig toelichten?

2) Bent u het eens dat er dringend een uitgebreide en algehele evaluatie moet plaatsvinden van het CITES Verdrag en dit om de handhaving te versterken en om te komen tot een effectiever en moderner vergunningssysteem samen met een betere informatievergaring van de concrete cijfers van de handel in bedreigde dier en plantensoorten, en om een duidelijker beeld te krijgen van de illegale handel?

3) Kan u zeer gedetailleerd toelichten welke aandachtspunten ons land naar voor gaat schuiven als verdragspartij van CITES op de eerstvolgende Conferentie van Partijen (CoP)?

4) Bent u het met mij mee eens dat een agentschap met een budget op jaarbasis van 6 miljoen dollar onmogelijk de handel in bedreigde wilde dier en plantsoorten kan monitoren en reguleren? Kan u gedetailleerd meedelen welke mogelijkheden u ziet om te komen tot een betere financiering van het agentschap?

5) Bent u bereid het debat op te starten bij de EU om desgevallend via het invoeren van een kleine heffing op de legale handel in bedreigde dier en plantensoorten te komen tot een betere financiering voor dit agentschap en een financiering te voorzien voor het opzetten van een elektronische vergunningssysteem in de landen met een beperkt BNP?

6) Bent u bereid op de volgende Conferentie van Partijen (CoP) van CITES een gedetailleerd plan uit te werken om het vergunningssysteem van CITES eindelijk in de 21e eeuw te brengen door over te schakelen naar een systeem met elektronische vergunningen en een koppeling van deze vergunningen met de databanken van de diverse douanes, al dan niet via of in samenwerking met de Werelddouaneorganisatie (WCO)? Zo ja, kan u concreet het tijdschema en de inhoud toelichten? Zo neen, waarom niet en kan u dit uitvoerig toelichten?

7) Bent u bereid om in afwachting van een algehele evaluatie van het CITES systeem te pleiten voor een tijdelijk moratorium wat betreft alle nieuwe handel en de uitbreiding van de bestaande quota? Zo ja, kan u dit concreet toelichten? Zo neen, waarom niet en kan u meedelen wat u dan wel bereid bent te doen?

8) Hoe evalueert de algemene administratie van de Douane en Accijnzen de huidige lijst van 35 000 soorten in functie van werkbaarheid en handhaving? Kan u zeer specifiek meedelen welke opleiding onze douaniers krijgen om deze handhaving te verzekeren? Hoeveel opleidingen (aantal uren op jaarbasis) rond CITES krijgen onze douaniers en zijn er regelmatige terugkeermomenten? Kan u dit gedetailleerd toelichten?