SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2018-2019 Zitting 2018-2019
________________
15 janvier 2019 15 januari 2019
________________
Question écrite n° 6-2224 Schriftelijke vraag nr. 6-2224

de Lionel Bajart (Open Vld)

van Lionel Bajart (Open Vld)

au ministre de la Justice, chargé de la Régie des bâtiments

aan de minister van Justitie, belast met de Regie der Gebouwen
________________
Niveau de la menace - Changement dans l'évaluation de la menace terroriste - Mouvement djihadiste - Diffusion du message djihadiste - Discours de vengeance - Mesures Dreigingsniveau - Verandering van het dreigingsbeeld van het terrorisme - Jihadistische beweging - Verspreiding van de jihadistische boodschap - Wraaknarratief - Maatregelen 
________________
radicalisation
islam
intégrisme religieux
extrémisme
terrorisme
radicalisering
islam
religieus conservatisme
extremisme
terrorisme
________ ________
15/1/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
8/4/2019Antwoord
15/1/2019Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
8/4/2019Antwoord
________ ________
Réintroduction de : question écrite 6-1972 Réintroduction de : question écrite 6-1972
________ ________
Question n° 6-2224 du 15 janvier 2019 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-2224 d.d. 15 januari 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Dans une récente communication, le coordinateur national néerlandais en charge de la lutte contre le terrorisme et de la sécurité (NCTV) souligne que, si la menace djihadiste a changé au cours de la période écoulée, la menace contre les Pays-Bas reste substantielle. Par conséquent, la menace de violence qui émane du mouvement djihadiste néerlandais n'a absolument pas diminué. Selon le NCTV, les partisans de ce mouvement préparent des attentats, mais jusqu'à présent, cela n'a pas encore donné lieu à une menace concrète aux Pays-Bas.

Le mouvement djihadiste néerlandais, qui s'est fortement développé depuis les années 2013-2016, peut être réceptif à un discours de vengeance qui impute la responsabilité de la chute du califat autoproclamé au monde occidental et au déploiement de l'armée contre l'État islamique (EI). Cela peut être utilisé comme justification par des djihadistes lors d'un attentat.

Après l'effondrement quasi total du califat autoproclamé, il est question d'une réorientation. Aujourd'hui, l'accent est mis sur le " dawa " qui vise la diffusion du message djihadiste. Outre les partisans du djihadisme, il y a encore, aux Pays-Bas, quelques milliers de sympathisants du djihadisme et en particulier, de l'État islamique.

Quant au caractère transversal de la question : les différents gouvernements et maillons de la chaîne de sécurité se sont accordés sur les phénomènes qui doivent être traités en priorité au cours des quatre prochaines années. Ceux-ci sont définis dans la Note-cadre de sécurité intégrale et dans le Plan national de sécurité pour la période 2016-2019 et ont fait l'objet d'un débat lors d'une conférence interministérielle à laquelle les acteurs de la police et de la justice ont également participé. Cette question concerne dès lors une matière régionale transversale, les Régions intervenant surtout au niveau de la prévention.

Je souhaiterais dès lors vous poser les questions suivantes :

1) Que pensez-vous des constatations du NCTV néerlandais sur l'évolution de la menace terroriste, le mouvement djihadiste (principalement l'EI et ses sympathisants) mettant davantage l'accent sur la diffusion du message djihadiste, ce qui peut à terme conduire à une augmentation du nombre de djihadistes aux Pays-Bas ? Constatez-vous une tendance similaire dans notre pays ? Dans l'affirmative, pouvez-vous illustrer votre réponse ? Dans la négative, pourquoi, et en quoi les politiques menées dans notre pays et aux Pays-Bas diffèrent-elles ?

2) Pouvez-vous me dire si vous, ou vos services de sécurité, disposez d'informations attestant que la diffusion des messages djihadistes est en augmentation dans notre pays ? Pouvez-vous étayer votre réponse à l'aide de chiffres (nombre de messages de haine sur internet, prédicateurs, etc.) ?

3) Pouvez-vous me dire comment vous luttez concrètement contre la diffusion du message djihadiste dans nos centres de détention ? À la lumière des constatations du NCTV, un plan d'action spécifique ne serait-il pas nécessaire pour prévenir le recrutement de nouveaux djihadistes dans les prisons ? Dans la négative, pouvez-vous me dire comment la politique actuelle suffit à prévenir ce phénomène ? Quelles mesures avez-vous prises concrètement ou allez-vous prendre en la matière ? Le cas échéant, pouvez-vous fournir des précisions en ce qui concerne le contenu et le calendrier ?

 

De Nederlandse Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) waarschuwt in een recente mededeling dat de jihadistische dreiging de afgelopen periode is veranderd, maar dat de dreiging tegen Nederland substantieel blijft. De geweldsdreiging die uitgaat van de Nederlandse jihadistische beweging is dan ook geenszins afgenomen. Volgens het NCTV bereiden haar aanhangers aanslagen voor, maar dit heeft vooralsnog niet geleid tot een concrete dreiging in Nederland.

De Nederlandse jihadistische beweging, die sinds de jaren 2013 2016 flink is gegroeid, is mogelijks bevattelijk voor een " wraaknarratief " waarbij de schuld voor de val van het zelfverklaarde kalifaat bij het Westen gelegd wordt en bij de inzet van het leger tegen de Islamitische Staat (IS). Dit kan als rechtvaardiging worden gebruikt door jihadisten bij een aanslag.

Er is sprake van een heroriëntatie na de quasi volledige instorting van het zelfverklaarde kalifaat. De nadruk komt heden te liggen op de " dawa ". Dit omvat de verspreiding van de jihadistische boodschap. Naast aanhangers van het jihadisme zijn er in Nederland nog enkele duizenden sympathisanten van het jihadisme en dan meer specifiek van IS.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag : de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016 2019, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie, waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Het betreft aldus een transversale gewestaangelegenheid waarbij de rol van de Gewesten vooral ligt in het preventieve luik.

Graag had ik dan ook volgende vragen voorgelegd aan u :

1) Hoe reageert u op de vaststellingen van het Nederlandse NCTV over de verandering van de dreiging van het terrorisme waarbij de jihadististische beweging (voornamelijk IS en sympathisanten) meer de nadruk legt op het verspreiden van de jihadistische boodschap, wat op termijn kan leiden tot een verdere groei van het aantal jihadisten in Nederland? Stelt u een gelijkaardige tendens vast in ons land? Zo ja, kan u dit concreet illustreren? Zo neen, waarom niet en wat zijn de beleidsverschillen met Nederland ?

2) Kan u meedelen of uzelf of de veiligheidsdiensten over informatie beschikken aangaande een toename van het verspreiden van jihadistische boodschappen in eigen land? Kan u dat enigszins cijfermatig onderbouwen (aantal haatboodschappen op het internet, predikers, enzovoort)?

3) Kan u meedelen hoe u het verspreiden van de jihadistische boodschap in onze detentiecentra concreet tegengaat? Is er, in het licht van de vaststellingen van het NCTV, geen specifiek actieplan nodig om het ronselen van nieuwe jihadisten in de gevangenissen te voorkomen? Zo neen, kan u dan meedelen hoe het huidig beleid volstaat om dat te voorkomen? Welke maatregelen heeft u daaromtrent concreet genomen of zal u nog nemen? Zo ja, kan u toelichten wat de inhoud en het tijdschema is?

 
Réponse reçue le 8 avril 2019 : Antwoord ontvangen op 8 april 2019 :

1) La menace terroriste dans notre pays a fortement diminué depuis les attentats du 22 mars 2016. Ceci est entre autres dû à l'affaiblissement continu de l’État islamique (EI), entraînant des conséquences pour les foreign terrorist fighters (FTF) (belges) actifs ou l'ayant été au sein de l'EI. Beaucoup d'entre eux sont morts. Les mouvements de voyage entre la Belgique et la zone contrôlée par l'EI en Syrie et Irak se sont presque arrêtés.

L'affaiblissement de l'EI a aussi impliqué une forte baisse dans sa production de propagande. Des adhérents de l'EI continuent néanmoins à rediffuser des matériaux de propagande plus anciens ou créent eux-mêmes de la propagande jihadiste. Il est difficile à estimer si ces activités vont causer une augmentation du nombre de jihadistes potentiels.

2) La Sûreté de l'État (VSSE) fait le suivi des activités d'un grand nombre d'individus extrémistes et jihadistes, activités de propagande inclus. La VSSE ne tient pas de statistiques générales de la propagande jihadiste sur l'internet ou sur les réseaux sociaux.

3) De manière générale, il est possible de prendre une mesure individuelle d’ordre et de sécurité à l’encontre de détenus qui se trouvent sur une liste liée au terrorisme et pour lesquels il existe des indices montrant qu’ils propagent (ou essayent de propager) une idéologie radicale. La loi de principes décrit les conditions dans lesquelles une telle mesure peut être prise. Dans ce cas, il peut y avoir des contrôles de la correspondance et de la littérature qui provient de l’extérieur de la prison. Si de la littérature suspecte est trouvée, cette information est transmise aux partenaires de sécurité en vue d’obtenir un avis.

Ainsi, il est généralement possible de travailler de manière préventive.

En outre – et plus spécifiquement – une section D-Rad:ex a été ouverte à Hasselt et à Ittre le 11 avril 2016. Cette initiative entre dans le cadre de l’exécution du Plan d’action contre la radicalisation dans les prisons. Chacune de ces sections D-Rad:ex compte vingt places.

Conformément au plan d’action, une personne entre dans les conditions d’un placement en section D-Rad:ex si elle s’engage davantage dans la lutte armée pour des motifs religieux et / ou idéologiques. Cette formulation se concrétise à l’aide de deux critères : le comportement de leader et / ou de recruteur. Par conséquent, seuls les « leaders », les idéologues et les recruteurs entrent dans les conditions d’un placement en section D-Rad:ex. En raison de l’évolution supposée qu’une personne peut suivre, la décision de placement fait l’objet d’une évaluation régulière pendant la suite du trajet de détention. Ceci implique qu’au sein de la section D-Rad:ex, on travaille activement sur une politique d’orientation et que l’on organise la normalisation du régime de détention et le flux sortant de la section D-Rad:ex.

Ces sections sont à présent opérationnelles depuis près de trois ans. Le fonctionnement de ces sections D-Rad:ex est perfectionné et adapté sur la base des constats et de la vision en continu.

Cette méthode de travail doit permettre de limiter l’enrôlement de nouveaux djihadistes au sein de la prison. En effet, il n’est jamais exclu que certains individus passent inaperçus et poursuivent leurs activités de recrutement à l’insu du personnel pénitentiaire. Une formation poussée et spécialisée du personnel pénitentiaire rend nos membres du personnel de plus en plus aptes à détecter de tels signaux.

La politique de lutte contre la radicalisation en prison a fait l’objet d’un plan d’action en mars 2015. Une nouvelle version de ce plan est en cours d’élaboration.

1) Sinds de aanslagen van 22 maart 2016 is de terreurdreiging in ons land gevoelig afgenomen. Dit is onder meer een gevolg van de voortdurende verzwakking van Islamitische Staat (IS), wat ook gevolgen heeft op de (Belgische) foreign terrorist fighters (FTF) die actief zijn of waren voor IS. Velen onder hen zijn gesneuveld en de reisbewegingen van en naar het door IS gecontroleerde gebied in Syrië en Irak zijn zo goed als stilgevallen.

De verzwakking van IS heeft ook geleid tot een sterke afname van de IS-propaganda. IS-aanhangers blijven echter ouder IS-propagandamateriaal verspreiden of creëren zelf nieuwe jihadistische propaganda. In hoeverre dit tot een concrete toename van het aantal potentiële jihadisten zal leiden, valt echter moeilijk in te schatten.

2) De Veiligheid van de Staat (VSSE) volgt de activiteiten op van een groot aantal extremistische en jihadistische individuen, waaronder ook hun propaganda-activiteiten. De VSSE houdt echter geen algemene statistieken bij van jihadistische propaganda op het internet of sociale media.

3) Algemeen genomen kan ten aanzien van gedetineerden die op de terro-lijst staan en waarvoor er aanwijzingen bestaan dat zij radicaal gedachtengoed (proberen te) verspreiden, een individueel gemotiveerde orde- en veiligheidsmaatregel genomen worden. De basiswet beschrijft de voorwaarden waaronder dergelijke maatregel kan genomen worden. Er kunnen in dat geval controles uitgevoerd worden op de briefwisseling en op de literatuur die vanuit de buitenwereld de gevangenis binnenkomt. Indien er verdachte literatuur wordt gevonden, wordt deze informatie overgemaakt aan de veiligheidspartners met oog op advies.

Via deze weg kan er op algemene wijze preventief gewerkt worden.

Daarnaast – en meer specifiek – werd op 11 april 2016 een D-Rad:ex-afdeling geopend in de gevangenissen in Hasselt en Ittre. Dit initiatief kadert in de uitvoering van het Actieplan aanpak radicalisering in de gevangenissen. Elk van deze D-Rad:ex-afdelingen voorziet in twintig plaatsen.

Conform het actieplan komt een persoon in aanmerking voor plaatsing op een D-Rad:ex-afdeling indien deze zich verder engageert in de gewapende strijd vanuit een religieuze en / of ideologische motivatie. Deze formulering wordt geoperationaliseerd door middel van twee criteria, namelijk leiderschap en / of ronselend gedrag. Bijgevolg komen enkel de zogenaamde leiders, ideologen en ronselaars in aanmerking voor een plaatsing op een D-Rad:ex-afdeling. Omwille van de veronderstelde evolutie die een persoon kan doormaken, is er tijdens het verdere detentietraject een regelmatige evaluatie van de plaatsingsbeslissing voorzien. Dit impliceert dat binnen de D-Rad: ex-afdeling actief gewerkt wordt aan een doorstromingsbeleid en dat de normalisering van het detentieregime en de uitstroom uit D-Rad:ex wordt bewerkstelligd.

Deze afdelingen zijn nu bijna drie jaar operationeel. Op basis van vaststellingen en het voortschrijdend inzicht zal de werking van deze D-Rad:ex-afdelingen verder worden verfijnd en aangepast.

Deze manier van werken moet voorkomen dat het werven van nieuwe jihadisten in de gevangenis gebeurt. Het is immers nooit uitgesloten dat bepaalde individuen onder de radar blijven en hun ronselactiviteiten verderzetten, onttrokken aan het oog en oor van het gevangenispersoneel. Een doorgedreven en gespecialiseerde vorming van het gevangenispersoneel zorgt er voor dat onze personeelsleden steeds meer onderlegd zijn in het detecteren van dergelijke signalen.

Het beleid van de strijd tegen radicalisering in de gevangenis leidde tot een actieplan in maart 2015. Een nieuwe versie van dit plan wordt uitgewerkt.