SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2017-2018 Zitting 2017-2018
________________
15 mars 2018 15 maart 2018
________________
Question écrite n° 6-1794 Schriftelijke vraag nr. 6-1794

de Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

van Jean-Jacques De Gucht (Open Vld)

au secrétaire d'État à la Lutte contre la fraude sociale, à la Protection de la vie privée et à la Mer du Nord, adjoint à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique

aan de staatssecretaris voor Bestrijding van de sociale fraude, Privacy en Noordzee, toegevoegd aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid
________________
Mer des Wadden - Mer du Nord - Épaves de bateaux - Violation de tombes de guerre - Protection - Enregistrement Waddenzee - Noordzee - Scheepswrakken - Schenden van oorlogsgraven - Bescherming - Registratie 
________________
mer du Nord
bateau
archéologie
protection du patrimoine
eaux territoriales
déchet métallique
cimetière militaire
force navale
vol
Noordzee
boot
archeologie
bescherming van het erfgoed
territoriale wateren
metaalafval
militaire begraafplaats
vloot
diefstal
________ ________
15/3/2018Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/4/2018)
14/4/2018Antwoord
15/3/2018Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 19/4/2018)
14/4/2018Antwoord
________ ________
Question n° 6-1794 du 15 mars 2018 : (Question posée en néerlandais) Vraag nr. 6-1794 d.d. 15 maart 2018 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Je me réfère à des informations publiées récemment par la presse néerlandaise et britannique, faisant état du pillage de navires de guerre et de sous-marins ayant sombré en mer des Wadden et en mer du Nord (cf. http://www.dvhn.nl/groningen/Duikers-halen-wrakken-op-bodem-Waddenzee-leeg-'Dit-is-gewoon-grafschennis.-Het-is-heel-ernstig'-22975044.html). Bien qu'il s'agisse de tombes de guerre, des plongeurs auraient ramené à la surface de nombreux objets. On a ainsi pillé, d'après l'autorité allemande, un croiseur allemand SMS Mainz. La mer du Nord renferme trente mille épaves de guerre.

Il importe de maintenir la protection étant donné qu'il s'agit souvent de tombes de marins et que la violation de celles-ci est très choquante pour la famille des défunts.

En ce qui concerne le caractère transversal de cette question : le 1er juillet 2014, entrait en vigueur la nouvelle loi du 4 avril 2014 relative à la protection du patrimoine subaquatique. Une version antérieure de la loi (loi du 9 avril 2007 relative à la découverte et à la protection d'épaves) avait déjà été publiée en 2007, mais n'avait pas encore été mise en exécution faute des arrêtés royaux nécessaires. La loi de 2007 visait à organiser tant la propriété des épaves et débris d'épaves dans la partie belge de la mer du Nord que la protection des épaves ou débris d'épaves à valeur archéologique et historique dans les eaux territoriales belges. Entretemps, cette « loi sur les épaves » a toutefois été adaptée en concertation avec le cabinet du ministre flamand, Geert Bourgeois, et avec l'Agence flamande du patrimoine immobilier. À cet égard, un accord de coopération a été conclu en 2004 entre l'autorité fédérale et la Région flamande sur l'archéologie maritime. Une première étape a été franchie dans ce cadre : on a rassemblé, dans un inventaire, les informations actuellement connues sur les épaves de bateaux, et par extension, sur tous les autres sites archéologiques (comme des lieux habités engloutis), dans la partie belge de la mer du Nord.

J'aimerais dès lors obtenir une réponse aux questions suivantes :

1) Que pensez-vous de l'information relative à la violation des tombes de guerre en mer du Nord ?

2) Avez-vous connaissance de faits similaires en ce qui concerne les épaves que renferme la partie belge de la mer du Nord ? Dans l'affirmative, pouvez-vous fournir des précisions sur le nombre de faits et les poursuites éventuelles ?

3) Disposez-vous d'un inventaire du nombre d'épaves de guerre que renferme la partie belge de la mer du Nord ? Quel est leur nombre ?

4) Sur le plan international également, il est question d'une augmentation des pillage d'épaves. En est-il également question chez nous ? Une vigilance accrue n'est-elle pas indiquée ?

5) Pouvez-vous expliquer en détail les mesures que vous avez prises en coopération avec la Région flamande sur le plan du recensement, de la sauvegarde et de la protection de ces tombes de guerre ?

 

Ik verwijs naar recente berichtgeving in de Nederlandse en Britse pers waar gewag werd gemaakt van plunderingen van gezonken oorlogsschepen en duikboten in de Waddenzee en de Noordzee (cf. http://www.dvhn.nl/groningen/Duikers-halen-wrakken-op-bodem-Waddenzee-leeg-'Dit-is-gewoon-grafschennis.-Het-is-heel-ernstig'-22975044.html). Hoewel het oorlogsgraven betreft, zouden duikers tal van objecten naar boven hebben gehaald. Zo werd volgens de Duitse overheid onder meer een Duitse kruiser SMS Mainz geplunderd. In de hele Noordzee liggen 30 000 oorlogswrakken.

De handhaving van de bescherming is belangrijk gezien het dikwijls zeemansgraven betreft en het schenden hiervan de nabestaanden zwaar kwetst.

Wat betreft het transversaal karakter van deze vraag : op 1 juli 2014 trad een nieuwe wet van 4 april 2014 betreffende de bescherming van het cultureel erfgoed onder water in werking. Een eerdere versie van de wet (wet van 9 april 2007 betreffende de vondst en de bescherming van wrakken) werd al in 2007 gepubliceerd, maar door het ontbreken van de nodige koninklijke besluiten had de wet nog geen uitvoering gekregen. Met de wet uit 2007 werd beoogd om zowel het eigenaarschap van wrakken en wrakstukken in het Belgisch deel van de Noordzee te regelen alsook de bescherming van de historisch-archeologische waardevolle wrakken of wrakstukken in de Belgische territoriale wateren. Intussen werd deze zogenaamde « wrakkenwet » echter aangepast, in overleg met het kabinet van Vlaams minister Geert Bourgeois en het Agentschap Onroerend Erfgoed. Hieromtrent werd in 2004 een samenwerkingsakkoord over maritieme archeologie gesloten tussen de federale overheid en het Vlaams Gewest. Een eerste stap hiertoe werd gezet door de tot nog toe gekende informatie over scheepswrakken, en bij uitbreiding ook over alle andere archeologische sites (zoals verdronken nederzettingen), in het Belgisch deel van de Noordzee samen te brengen in één inventaris.

Ik had dan ook graag een antwoord gekregen op de volgende vragen :

1) Hoe reageert u op de berichtgeving betreffende het schenden van oorlogsgraven in de Noordzee ?

2) Hebt u weet van gelijkaardige feiten wat betreft de wrakken in het Belgisch deel van de Noordzee ? Zo ja, kunt u over het aantal feiten en de eventuele vervolging toelichting geven ?

3) Beschikt u over een inventaris van het aantal oorlogswrakken dat zich in het Belgisch deel van de Noordzee bevindt ? Om hoeveel wrakken gaat het ?

4) Ook internationaal is er sprake van een toename van het leeghalen van wrakken. Is hiervan ook sprake bij ons ? Is een verhoogde waakzaamheid niet aangewezen ?

5) Kunt u uitvoerig toelichten welke maatregelen uzelf in samenwerking met het Vlaams Gewest hebt getroffen op het vlak van inventarisering, handhaving en bescherming van deze oorlogsgraven ?

 
Réponse reçue le 14 avril 2018 : Antwoord ontvangen op 14 april 2018 :

1) Le fait de porter atteinte aux tombes de guerre dans la mer du Nord n’est non seulement une pratique très critiquable, que je condamne entièrement, c’est également une pratique illégale, interdite par aussi bien par des conventions internationales que par notre propre législation belge. Les restes humains de personnes courageuses qui se sont battues pour notre liberté doivent à tout prix être respectés.

2) J’ai en effet été mis au courant par le monde de la plongée du fait que de telles pratiques se passent également chez nous, mais je ne dispose pas d’informations concernant le nombre de faits et des éventuelles poursuites.

Par contre, j’ai constaté que notre législation actuelle, qui ne date que depuis 2014, ne suffit pas pour agir fermement dans la poursuite de ce type de pratiques. C’est aussi la raison pour laquelle j’ai donné la mission à mes collaborateurs de conformer la législation existante aux prescriptions de la Convention de l'Organisation des Nations unies pour l'éducation, la science et la culture (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization – UNESCO) concernant la protection du patrimoine culturel subaquatique. De cette manière, dans la nouvelle législation qui est en cours de préparation, chaque épave au niveau subaquatique depuis cent ans recevra automatiquement le statut de patrimoine culturel subaquatique. Cela fait que le nombre d’épaves qui recevront ce statut et une protection adéquate quintuplera. Des épaves de valeur qui se trouvent moins de cent ans au niveau subaquatique recevront également le statut de patrimoine culturel subaquatique et profiteront également de ces mêmes mesures de protection.

J’analyserai également, ensemble avec mes collègues Jambon et Van Overtveldt, quels services devraient être compétent pour contrôler si les navires n’effectuent pas de travaux au patrimoine culturel subaquatique sans autorisation, ou entrent dans nos ports belges avec des patrimoines culturels ou des épaves assimilées à bord.

De plus, j’augmenterai considérablement les sanctions sur de telles pratiques inacceptables. Ceux qui veulent se faire du profit sur le pillage de tombes doivent être sanctionnés lourdement.

3) Selon les données dont je dispose, notre mer du Nord contient plus de trois cent cinquante sites d’épaves. Pour avoir des chiffres exacts, je vous réfère vers le service Onroerend erfgoed Vlaanderen.

4) Voir plus haut question 2). Une vigilance accrue est très recommandée. La vigilance accrue est déjà d’actualité pour les épaves reconnues en tant que patrimoine culturel subaquatique. La nouvelle législation étend encore cette vigilance vers toutes les épaves qui ont le statut de patrimoine culturel subaquatique ou qui sont assimilées.

1) Het schenden van oorlogsgraven in de Noordzee is niet alleen een zeer laakbare praktijk die ik ten strengste veroordeel, het is ook een onwettige praktijk, verboden door zowel internationale verdragen als onze eigen Belgische wetgeving. De menselijke resten van moedige mensen die gestreden hebben voor onze vrijheid, dienen ten allen tijde respectvol bejegend te worden.

2) Ik ben inderdaad vanuit de duikwereld op de hoogte gebracht dat dergelijke praktijken die ook bij ons gebeuren maar beschik niet over informatie met betrekking tot aantallen feiten en eventuele vervolgingen.

Ik heb wel vastgesteld dat onze huidige wetgeving, die nog maar dateert van 2014, niet volstaat om de vervolging van dergelijke feiten hard aan te pakken. Dat is ook de reden waarom ik mijn medewerkers de opdracht heb gegeven om de bestaande wetgeving te conformeren aan de voorschriften van het Verdrag van de Organisatie der Verenigde Naties voor onderwijs, wetenschap en cultuur (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization – UNESCO) ter bescherming van cultureel erfgoed onder water.

Zo zal in de nieuwe wetgeving die ik momenteel voorbereid, elk wrak dat zich honderd jaar onder water bevindt automatisch het statuut krijgen van cultureel erfgoed onder water. Hierdoor zal het aantal wrakken dat dit statuut en bijhorende bescherming krijgt meer dan vervijfvoudigen. Waardevolle wrakken die zich minder dan honderd jaar onder water bevinden zullen ook gelijkgesteld kunnen worden met cultureel erfgoed onder water en alzo ook genieten van dezelfde beschermingsmaatregelen.

Verder zal ik bekijken met collega’s Jambon en Van Overtveldt welke diensten bij voorkeur bevoegd moet worden om te controleren of schepen geen werkzaamheden uitvoeren aan cultureel erfgoed onder water of gelijkgestelde wrakken zonder machtiging, noch onze Belgische havens binnenkomen met cultureel erfgoed of gelijkgestelde wrakken aan boord.

Verder zal ik de sancties die op dergelijke onaanvaardbare praktijken aanzienlijk verhogen. Wie immers geldgewin nastreeft uit plundering van graven moet zwaar in de buidel getroffen worden.

3) Volgens de gegevens waarover ik beschik telt onze Belgische Noordzee meer dan driehonderd vijftig wraksites. Voor exacte cijfers verwijs ik u graag door naar de dienst Onroerend Erfgoed Vlaanderen.

4) Zie hoger vraag 2). Een verhoogde waakzaamheid is zeker aangewezen. Vandaag geldt reeds een verhoogde waakzaamheid voor wrakken die erkend zijn als cultureel erfgoed onder water. Met de nieuwe wetgeving zal deze waakzaamheid uitgebreid worden naar alle wrakken die het statuut van cultureel erfgoed onder water hebben of gelijkgesteld worden.