SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2016-2017 Zitting 2016-2017
________________
1 mars 2017 1 maart 2017
________________
Question écrite n° 6-1309 Schriftelijke vraag nr. 6-1309

de Christine Defraigne (MR)

van Christine Defraigne (MR)

au ministre de la Justice

aan de minister van Justitie
________________
Mineurs - Droits procéduraux Minderjarigen - Procedurele rechten 
________________
jeune
minorité civile
droits de la défense
procédure judiciaire
profession de l'information
traduction
procédure pénale
expertise judiciaire
jongere
minderjarigheid
rechten van de verdediging
rechtsvordering
beroep in het informatiewezen
vertaling
strafprocedure
gerechtelijke expertise
________ ________
1/3/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 30/3/2017)
1/8/2017Antwoord
1/3/2017Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 30/3/2017)
1/8/2017Antwoord
________ ________
Question n° 6-1309 du 1 mars 2017 : (Question posée en français) Vraag nr. 6-1309 d.d. 1 maart 2017 : (Vraag gesteld in het Frans)

L'association Defence for Children Belgium a publié le rapport national belge de 2016 intitulé " Droits procéduraux des enfants étrangers soupçonnés ou accusés dans une procédure pénale/protectionnelle au sein de l'Union européenne (Pro-Jus) ". Ce rapport a été développé dans le cadre du projet européen " Droits Procéduraux des Mineurs Soupçonnés ou Accusés dans les États membres de l'Union européenne " (PRO-JUS).

Le projet PRO-JU a été mis en place dans cinq États membres : la Belgique, la France, la Hongrie, l'Espagne et les Pays-Bas. Ce projet analyse la vulnérabilité des enfants étrangers soupçonnés ou accusés dans des procédures pénales. Il s'agit de vérifier si les mineurs étrangers sont en mesure de pouvoir jouir des droits inscrits dans les trois directives procédurales européennes ainsi que de renforcer les connaissances et capacités des professionnels de la justice et de la police.

La thématique de la justice des mineurs est transversale. Le niveau fédéral a dans ses attributions l'organisation des juridictions de la jeunesse, la compétence territoriale des juridictions de la jeunesse, la procédure devant les juridictions de la jeunesse, la privation de liberté et les règles relatives à l'audition des mineurs tandis que les Communautés sont notamment compétentes en ce qui concerne la détermination et la hiérarchie des mesures qui peuvent être prises à l'égard des mineurs ayant commis un fait qualifié d'infraction, la détermination et l'organisation des conditions et effets du dessaisissement du tribunal de la jeunesse en cas d'inadéquation constatée par les mesures ainsi que le fonctionnement des Institutions publiques de protection de la jeunesse (IPPJ) et des " Gemeenschapsinstellingen " (GI).

Tout suspect ou personne poursuivie ne parlant pas la langue de la procédure pénale a droit à l'assistance gratuite d'un interprète lors des interrogatoires avec la police ou de rencontres importantes avec l'avocat ou encore lors des audiences. De même, tout prévenu doit pouvoir bénéficier, dans un délai raisonnable, de la traduction écrite de tous les documents essentiels à sa défense. La traduction ainsi que l'interprétariat doivent être d'une qualité suffisante pour garantir le caractère équitable de la procédure.

Le choix de l'interprète est déterminé via des listes de la police et du parquet. Aucune spécialité " mineurs " n'existe. En outre, il ressort du rapport qu'aucune procédure officielle n'existe pour déterminer si le jeune a besoin ou non d'un interprète. Il semblerait qu'au sein des commissariats, cela se fasse " au feeling " et qu'aucun contrôle n'existe à cet égard.

De même, il n'existe pas de processus de révision permettant de vérifier la fiabilité de la traduction. L'indépendance et l'impartialité des interprètes ne sont pas totalement assurées.

Pour certaines langues, les interprètes sont rares. Il n'y a pas assez d'interprètes disponibles notamment pour le syrien, l'irakien ou dialectes comme le patchou, différent de l'afghan classique. Il apparaît également que les interprètes sont peu payés et avec beaucoup de retard par l'État. Cela alimente la pénurie d'interprètes.

L'avocat peut également demander l'assistance d'un interprète dans le cadre de l'aide juridique. Néanmoins, les interprètes figurant sur la liste officielle du parquet ne travaillent pas tous avec l'aide juridique. La pénurie est encore plus criante pour les avocats. À titre d'exemple, pour le Peul (langue de Guinée) il n'existe qu'un interprète rarement disponible. Pour le somalien, il n'existe aucun interprète. C'est pourquoi les avocats travaillent avec des associations telles SETIS mais dans ce cas, l'État ne finance pas l'interprétariat.

Les interprètes ne disposent pas de formation juridique en matière de droit de la jeunesse. Selon certains avocats, cela rend les choses parfois compliquées. À cela s'ajoutent des problèmes culturels ou religieux dans la relation entre le jeune et l'interprète de sa communauté. Par exemple, lorsque l'interprète est un homme et qu'il doit traduire les propos d'une fille musulmane.

Bien que le droit à l'interprète soit reconnu par la loi et qu'il existe des listes d'interprètes force est de constater que beaucoup de lacunes subsistent.

1) Ne serait-il opportun de revaloriser et refinancer la fonction d'interprète dans le cadre d'une procédure judiciaire avec un mineur tout en la combinant avec une formation en droit de la jeunesse?

2) L'élaboration d'une méthodologie et la création d'une commission de déontologie pour les interprètes de justice apparaissent nécessaires afin d'assurer une assistance linguistique adéquate et garantie. Une réflexion est-elle en cours à ce sujet au sein de votre ministère?

3) En septembre 2016, des interprètes de justice avaient dénoncé un manque de valorisation de leurs tarifs et de mauvaises conditions de travail générales. Il conviendrait de prévoir des rémunérations immédiates et raisonnables afin d'augmenter leur disponibilité. Un effort financier permettra de les mobiliser davantage. Qu'en pensez-vous? Dans les langues plus rares, la pénurie est-elle prise en compte? Existe-t-il un besoin réel? Comment envisagez-vous de pallier à la pénurie d'interprètes pour certaines langues?

4) Une concertation avec les Communautés a-t-elle eu lieu? Si oui, quels ont été les résultats? Dans la négative, une telle concertation est-elle envisagée?

 

De vereniging Defence for Children Belgium heeft het Belgische jaarverslag 2016 met als titel: "Droits procéduraux des enfants étrangers soupçonnés ou accusés dans une procédure pénale/protectionnelle au sein de l'Union européenne (Pro-Jus)" gepubliceerd. Dat verslag kwam tot stand in het kader van het Europees project “ Procedural Rights of Juveniles Suspected or Accused in the European Union’ (PRO-JUS) "

Het PRO-JUS-project werd in vijf landen opgezet: België, Frankrijk, Hongarije, Spanje en Nederland. Het project onderzoekt de kwetsbaarheid van minderjarige vreemdelingen die in verdenking of beschuldiging zijn gesteld in strafprocedures. Het heeft als doel na te gaan of minderjarige vreemdelingen in staat zijn om de rechten te genieten die in de drie Europese procedurele richtlijnen staan alsook om de kennis en de bekwaamheden van justitie-en politiemedewerkers te vergroten.

Het thema justitie en minderjarigen is transversaal. Het federale niveau is bevoegd voor de organisatie van de jongerenrechtspraak, heeft de territoriale bevoegdheid over de jongerenrechtspraak, is bevoegd voor de procedure voor de jeugdrechtbanken, de vrijheidsberoving en de regels met betrekking tot het verhoor van minderjarigen, terwijl de Gemeenschappen bevoegd zijn voor de vaststelling en de hiërarchie van de maatregelen die kunnen worden genomen ten aanzien van minderjarigen die een als misdrijf omschreven feit hebben gepleegd, voor de vaststelling en de organisatie van de voorwaarden voor en de rechtsgevolgen van de uithandengeving door de jeugdrechtbank in het geval van vastgestelde ontoereikendheid van de maatregelen en voor de werking van de Institutions publiques de protection de la jeunesse (IPPJ) en de Gemeenschapsinstellingen (GI).

Elke persoon die in verdenking wordt gesteld of gerechtelijk wordt vervolgd en die de taal van de strafprocedure niet spreekt, heeft recht op gratis bijstand van een tolk bij politieverhoren of bij belangrijke contacten met de advocaat en ook tijdens de rechtszittingen. Zo moet elke verdachte binnen een redelijke termijn kunnen beschikken over de geschreven vertaling van alle documenten die essentieel zijn voor zijn verdediging. De kwaliteit van de vertaling en van het tolken moet voldoende zijn om een eerlijk proces te garanderen.

De keuze van de vertaler wordt bepaald op basis van de lijsten van de politie en het parket. Er bestaat geen enkele 'specialist in minderjarigen '. Bovendien blijkt uit het verslag dat er geen enkele officiële procedure bestaat om vast te stellen of een jongere al dan niet nood heeft aan een tolk. In de commissariaten zou dat 'op het gevoel' worden geregeld en er bestaat geen enkele procedure dienaangaande.

Er is evenmin een revisieprocedure waarmee de betrouwbaarheid van de vertaling kan worden nagegaan. De onafhankelijkheid en de onpartijdigheid van de tolken is niet volledig gegarandeerd.

Voor sommige talen zijn er zeer weinig tolken. Er zijn niet genoeg tolken voor Syrisch Arabisch, de talen die in Irak worden gesproken en Pasjtoe. De tolken zouden ook slecht en laattijdig worden betaald door de Staat. Daardoor wordt het tekort aan tolken groter.

De advocaat kan eveneens bijstand van een tolk vragen in het kader van de rechtsbijstand. Toch werken de tolken die op de officiële lijst van het parket staan niet allemaal in dat kader. De schaarste is nog schrijnender voor de advocaten. Ik geef een voorbeeld: voor Fula, een taal die in Guinee wordt gesproken, is er slecht één tolk, die zelden beschikbaar is. Voor het Somalisch is er geen enkele tolk. Daarom werken advocaten

samen met verenigingen als SeTIS, maar in dat geval betaalt de Staat geen tolk.

De tolken hebben geen juridische opleiding inzake jeugdrecht genoten. Volgens sommige advocaten bemoeilijkt dat de zaken soms. Daarbij komen nog de culturele of religieuze problemen in de relatie tusssen de jongere en de tolk van zijn gemeenschap. Bijvoorbeeld, als de tolk een man is die moet vertalen wat een moslimmeisje zegt.

Hoewel het recht op een tolk door de wet is erkend en er lijsten van tolken zijn, moeten we vaststellen dat er nog veel leemtes bestaan.

1) Zou het niet nuttig zijn de functie van tolk in het kader van een gerechtelijke procedure met een minderjarige te herwaarderen en te herfinancieren en die functie tezelfdertijd te combineren met een opleiding in jeugdrecht?

2) Er blijkt nood te zijn aan een methodologie en aan een deontologische commissie voor de gerechtstolken om een adequate en gewaarborgde taalbijstand te verzekeren. Wordt daarover nagedacht binnen uw ministerie?

3) In september 2016 kloegen de gerechtstolken over de onaangepaste tarieven en de slechte werkomstandigheden in het algemeen. Het zou beter zijn in onmiddellijke en redelijke vergoedingen te voorzien om de beschikbaarheid van tolken te verhogen. Wat is uw mening daarover? Wordt bij zeldzame talen rekening gehouden met de schaarste? Bestaat er een reële nood? Hoe denkt u tegemoet te komen aan de schaarste van tolken voor sommige talen?

4) Heeft er overleg plaatsgevonden met de Gemeenschappen? Zo ja, wat is daarvan het resultaat? Zo neen, wordt een dergelijk overleg gepland?

 
Réponse reçue le 1 aôut 2017 : Antwoord ontvangen op 1 augustus 2017 :

1) Des directives européennes garantissent déjà le droit à une traduction correcte ou à l’assistance d’un interprète et ce, y compris, pour les procédures relatives aux mineurs ou celles devant le tribunal de la jeunesse. Le registre national permettra d'effectuer un contrôle de qualité et prévoit globalement une exigence de qualité dans la formation juridique. L’ajout de critères formels pour la désignation d'interprètes risque toutefois d'en réduire encore la disponibilité pour certaines langues.

2) La loi du 10 avril 2014 prévoit que les traducteurs et interprètes inscrits au registre sont liés par un code de déontologie. Ce dernier sera prochainement publié au Moniteur belge. En outre, la modification de loi approuvée en commission de la Justice de la Chambre des représentants prévoit que les traducteurs qui prétendent pouvoir bénéficier des dispositions transitoires sont également liés par ce code.

Les anciennes listes de la police ou des parquets peuvent à présent être remplacées par une liste plus longue de tous les interprètes inscrits, avec leurs connaissances linguistiques spécifiques, telle qu’elle figure dans le registre temporaire. Jusqu’à présent, plus de 1 200 traducteurs / interprètes se sont déjà inscrits.

3) Les tarifs n’ont été revus que récemment. L’arrêté royal du 22 décembre 2016 fixant les nouveaux tarifs pour les traducteurs et interprètes a été publié le 30 décembre 2016. Les nouveaux tarifs sont d’application depuis le 1er janvier 2017 pour toutes les prestations fournies en 2017. Le registre national prévoit que lorsqu’il est fait appel à un traducteur ou à un interprète qui n’est pas inscrit au registre, il faut en motiver les raisons. Cela permet au service public fédéral (SPF) Justice de chercher activement des traducteurs ou des interprètes en cas de pénurie pour certaines langues.

4) Les Communautés disposent de leur propre procédure pour l'agrément de traducteurs et d’interprètes dans certaines matières. Les traducteurs ou interprètes agréés par les Communautés pourront à terme être mentionnés dans le registre. Aucune concertation n’a encore eu lieu à ce sujet. En tous les cas, chacun, y compris les Communautés donc, aura accès au registre définitif, qui est public. Dorénavant, non seulement les magistrats et les services de police, mais aussi les avocats, les assistants sociaux et le public auront accès à la liste des traducteurs et interprètes disponibles.

1) Europese richtlijnen garanderen het recht op een behoorlijke vertaling of bijstand van een tolk en dit met inbegrip van de procedures betreffende minderjarigen of die voor de jeugdrechtbank. Het nationaal register zal een kwaliteitscontrole mogelijk maken en voorziet in de kwaliteitsvereiste van juridische vorming in het algemeen. Het toevoegen van bijkomende en meer specifieke formele criteria om een tolk aan te stellen riskeert echter de beschikbaarheid ervan in sommige talen nog te verminderen.

2) De wet van 10 april 2014 voorziet dat de vertalers en tolken ingeschreven in het register gebonden zijn door een deontologische code. Deze wordt eerdaags gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Bovendien voorziet de wetswijziging goedgekeurd in de Kamercommissie Justitie dat ook de vertalers die aanspraak maken op de overgangsbepalingen gebonden zijn door deze code.

De oude lijsten van de politie of parketten kunnen nu vervangen worden door een langere lijst van alle ingeschreven tolken met hun specifieke taalkennis, zoals ze te vinden is in het overgangsregister. Momenteel hebben zich reeds meer dan 1 200 vertalers / tolken ingeschreven.

3) De tarieven zijn pas recent herzien. Het koninklijk besluit van 22 december 2016 met de nieuwe tarieven voor vertalers en tolken werd gepubliceerd op 30 december 2016. De nieuwe tarieven worden toegepast vanaf 1 januari 2017 op alle in 2017 geleverde prestaties. Het nationaal register voorziet dat, wanneer beroep gedaan wordt op een vertaler of tolk die niet ingeschreven is in het register, moet worden gemotiveerd waarom dit het geval is. Dit geeft de federale overheidsdienst (FOD) Justitie de mogelijkheid actief te zoeken naar vertalers of tolken als deze niet beschikbaar zijn voor bepaalde talen.

4) De Gemeenschappen hebben een eigen procedure voor het erkennen van vertalers en tolken in bepaalde materies. In het register kan op termijn vermeld worden welke vertalers of tolken door de Gemeenschappen erkend zijn. Hieromtrent is nog geen overleg geweest. Alleszins zal iedereen, dus ook de Gemeenschappen toegang hebben tot het definitief register dat publiek is. Voortaan zullen dus niet alleen magistraten en politiediensten maar ook advocaten, hulpverleners en het publiek toegang krijgen tot de lijst van beschikbare vertalers en tolken.